Morgunblaðið - 10.07.1999, Side 30

Morgunblaðið - 10.07.1999, Side 30
30 LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 1999 MORGUNBLAÐIÐ + MORGUNBLAÐIÐ STOFNAÐ 1913 ÚTGEFANDI FRAMKVÆMDASTJÓRI RITSTJÓRAR Árvakur hf., Reykjavík. Hallgrímur B. Geirsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. EINSETNING SKOLA EINSETNING grunnskóla er gríðarlegt hagsmunamál fyrir fjölskyldur landsins. Með henni verður kleift að samræma skólasókn barna og vinnu foreldra. Gert er ráð fyrir kennslu til kl. 14 eða 14.30, en þá geti tekið við önnur vinna nemenda eða tómstundastarf. Með þessu móti verður skóladagurinn samfelldur, sem veitir börnum og ekki síður foreldrum ákveðið öryggi. Ennfremur hlýtur þetta að telj- ast mikið hagsmunamál fyrir vinnustaði. Ekki er óalgengt að foreldrar skólabarna sjái sér ekki annað fært en vera heima við hluta úr degi eins og kerfið er nú. Með einsetn- ingu skóla verður vinnudagurinn samfelldur, sem hlýtur að þýða hagræði fyrir vinnustaði. Eins og fram kom í frétt í blaðinu fyrr í vikunni gengur einsetning skóla ekki sem skyldi. Á það helst við um stærri bæjarfélög og Reykjavík. Einsetningu á að vera lokið árið 2002, en ljóst er orðið að þörf er á árs fresti til viðbótar í sumum bæjarfélögum þar sem strandar á framkvæmdum við skólabyggingar. Og jafnvel er dæmi um skóla í Hafnar- firði þar sem einsetningu verður ekki lokið fyrr en haustið 2004, sem er auðvitað gersamlega óviðunandi. Þessi seinkun á einsetningu vegna stækkunar á húsnæði skóla kemur til viðbótar þeim vanda sem skólamálayfirvöld standa frammi fyrir vegna skorts á kennurum en einsetn- ingin mun kalla á aukna kennaraþörf. Nefnd um mat á kennaraþörf í grunnskólum skólaárið 1999-2000 komst þannig að þeirri niðurstöðu að það vanti 593 kennara í 423 stöðugildi. Litlar ráðstafanir hafa verið gerðar af hálfu rík- isvaldsins til að mæta þessari auknu þörf en að óbreyttu rúma Kennaraháskólinn og kennaradeild Háskólans á Akureyri ekki þann fjölda nemenda sem nauðsynlegur er. Af þessu má ljóst vera, að ekki hefur verið hugað nægi- lega vel að öllum þáttum sem snúa að einsetningu skólanna þegar af stað var farið. Það er slæmt, svo að vægt sé til orða tekið. Auk alls annars er Ijóst, að nemendum er mis- munað mjög af þessum sökum og ekki ólíklegt að foreldrar hugi að því að flytjast búferlum í þau bæjarfélög og hverfi, þar sem betur er að börnum þeirra búið. Þau vandamál, sem upp eru að koma í skólastarfi, sýna að stjórnvöld hafa látið önnur mál sitja í fyrirrúmi. Það er liðin tíð að foreldr- ar og kjósendur taki því með þegjandi þögninni eins og m.a. má sjá á ítrekuðum mótmælum foreldra og foreldraráðs Melaskóla, sem telja m.a. nauðsynlegt að fræðsluyfirvöld átti sig á hvað felst í einsetningu skóla. Skólamálin eru að verða mál málanna í sveitarfélögunum. HITNAR UNDIR MILOSEVIC ÞAÐ vakti mikla athygli þegar tugþúsundir söfnuðust saman í bænum Leskovac í Serbíu til að krefjast þess að Slobodan Milosevic Júgóslavíuforseti segði af sér. Mót- mæli gegn stjórn Milosevic hafa verið nær daglegur við- burður frá því að átökunum í Kosovo lauk og hafa þau verið að stigmagnast undanfarna daga. Það sem gerir mótmælin í Leskovac hins vegar sérstök er að bærinn hefur frá upp- hafi verið valdamiðstöð Milosevic og fjölskyldu hans. Það sýnir hversu djúpt óánægjan ristir í röðum Serba að íbúar heimabæjar hans hafa einnig risið upp. Milosevic komst til valda undir því yfirskyni að hann myndi standa vörð um og efla stöðu Serba. Til að ná því markmiði hefur hann fjórum sinnum efnt til átaka á Balkanskaga en orðið að lúta í lægra haldi í hvert skipti. Afleiðing stjórnar Milosevic er sú, að það landsvæði sem Serbar ráða yfir hefur minnkað verulega. Efnahagur lands- ins er í molum vegna viðskiptaþvingana og sprengjuárása sem stefna hans hefur kallað yfir þjóðina. Serbar hafa glat- að Kosovo, héraði sem hefur sögulega mikilvæga merkingu í þeirra hugum. Þúsundir ungra Serba hafa á síðustu árum fallið í þágu Milosevic, fjölmargir aðrir hafa flúið land til að komast undan herþjónustu. Það liggur jafnframt fyrir að á meðan hann verður áfram við völd munu Vesturlönd ekki styrkja uppbyggingu landsins fjárhagslega. Það er því kannski engin furða að farið sé að hitna undir Milosevic. Hann hefur hins vegar áður sýnt að hann er laginn við að halda í völdin með því að beita valdi og sundra andstæðing- um sínum. Stjórnarandstaðan er enn sem komið er sundur- leit og markmið hennar óskýr. Atburðirnir í Austur-Evrópu fyrir áratug sýndu hins vegar að hlutirnir geta gerst hratt og óvænt þegar almenningur rís upp gegn valdhöfum. Reykholtsskóli í Biskupstungum með hæstu meðaleinkunn í samræmdu prófunum Góðir nemend- ur sem fengu hrós, hvatn- ingu og aga Reykholtsskóli í Biskupstungum var með hæstu meðaleinkunn í samræmdu prófunum undir stjórn Arndísar Jónsdóttur. Þetta var fyrsti vetur Arndís- ar sem skólastjóri Reykholtsskóla en skólinn hefur starfað í rúm 70 ár og síðasta skólaár var 91 nem- andi frá sex ára bekk til tíunda bekkjar í skólanum. Arndís hafði kennt við skólann tvo vetur áður en hún tók við stjórninni. Hún er þó enginn viðvaning- ur þegar kemur að kennslu því að hún hefur verið kennari frá tvítugsaldri, Hún kenndi fyrst 1966 í Öldutúnsskóla í Hafnarfírði, en hefur þó lengst af kennt í Selfossskóla eða um 20 ár. Hún er fædd og uppalin í Garðabae. Kristín Sigurðardóttir hitti Arndísi á Kirkjubæjarklaustri og spurði hana hverju hún þakkaði þennan góða árangur. Morgunblaðið/Sverrir. ARNDIS Jónsdóttir segir nemendahópinn hafa verið ákveðinn í að standa sig vel í samræmdu prófunum. AÐ er fyrst og fremst nem- endunum að þakka að þessi góði árangur náðist á sam- ræmdu prófunum. Þetta var metnaðarfullur og kraftmikill hópur. Þau voru ákveðin í því að standa sig sem best. í öðru lagi hafði skólinn á að skipa góðu starfsfólki. I þriðja lagi unnu nemendurnir mjög vel og skólinn reyudi að skapa þeim góð vinnuskil- yrði með því að setja reglur og fylgja þeim eí'tir, veita aga, hrós og hvatn- ingu. í fjórða lagi náðist gott samstarf við foreldra. Þeir voru mjög samstiga um að leggja sitt af mörkum til að skólastarfíð gæti gengið sem best. Árgangar eru misjafnir og það get- ur verið mjög sveiflukennt milli ára hvernig nemendum gengur í sam- ræmdu prófunum. Þessi bekkur hafði á að skipa ágætis nemendum. Það náð- ist mjög gott vinnulag í bekknum, nemendum leið almennt vel, þeir voru mjög þægilegir hver við annan og báru virðingu og traust hver til annars. Þetta var mjög samstilltur hópur, þau þekktu hvert annað vel og voru góðir vinir. Þau gátu tjáð sig fullkomlega bæði sín á milli og við kennarana. Það er einu sinni svo að bæði börn og ung- lingar þurfa að hafa sínar reglur og ef þeim er fylgt eftir á réttlátan hátt er það þeim fyrir bestu. Þau þurfa að hafa sinn ákveðna ramma. Andinn sem skapaðist gerði það að verkum að fólk vann eins og þáð mögulega gat. Nem- endumir tóku hlutina alvarlega eins og venja er á lokasprettinum. Þeir vissu að nú var alvaran að taka við, að það væri annað hvort nú eða ekki.“ Hrós gefur gífurlega mikið Amdís segir mjög mikilvægt að skapa nemendum góð skilyrði til náms. Hún segist gera það með því að veita þeim aga, hvatningu og hrós. „Ég hef bæði kennt stómm bekkj- um og litlum. Það em allt aðrir mögu- leikar í litlum bekkjum eins og til dæmis það að geta hrósað svo vel sé. Hrós fyrir góða hluti gefur manni gíf- urlega mikið á móti. Mér fínnst gott að taka annað slagið 3-5 mínútur til að spjalla við nemendurna, hafa smá um- ræðustund. Þau hafa þörf fyrir að tjá sig um heima og geima. Ef við höfum aðeins lengri tíma, sem ég geri stund- um, þá hef ég opna mælendaskrá og svo tjáir sig einn í einu kannski um eitthvert ákveðið efni sem er í umræð- unni í þjóðfélaginu. En ég forðast þó ákveðin umræðuefni og það er þrennt sem er alveg bannað að tala um: Sam- starfsfólkið, trúmál og stjórnmál. Sumir hafa mjög sterkar skoðanir á trúmálum og stjórnmálum og nemend- urnir eru náttúrlega spegilmynd heim- ilanna. Það er því betra að hætta sér ekkert út í þá umræðu því að maður verður að vera allra. Hvatningin er mjög mikilvæg. Ég hrósa fyrir góða hluti og segi nemend- um mínum að ef þau vinna svona eða halda sig að þessum hlutum á þennan hátt þá muni þau fljótlega sjá góðan ár- angur af starfinu. Svo fínnst mér mjög gott að geta sýnt fallega unnin verkefni og hvetja þannig hina í bekknum en þó verður að gæta hlutleysis. Með þessu skapast góð vinnubrögð, vandvirkni og metnaður, því að hvatningin skapar fyrst og fremst metnað. Sem betur fer eru komin ný lög um grunnskólana og því er ekki lengur þessi strangleiki á því sviði, metnaður er ekki lengur bannorð, þó að einkunn hvers og eins sé ennþá trúnaðarmál, þá má tala um meðaltöl og framfarir." Verðlaun eru mjög hvefjandi Arndís segir mikilvægt að hvetja nemendurna til að gera betur í nám- inu. Ein leið til þess var að veita fram- faraverðlaun. „Það er ekkert nýtt að veita verð- laun fyrir framfarir en það er hægt að veita verðlaun fyrir mismunandi ár- angur, bæði fyrir hæstu einkunn og svo fyrir framfarir á ákveðnu tímabili, þess vegna á nokkrum mánuðum. Það er mjög hvetjandi að veita umbun eða verðlaun fyrir það sem vel er gert. Síðastliðið vor veitti ég verðlaun sem ekki hafa verið veitt nokkuð lengi. Annars vegar fengu tveir nemendur í 10. bekk tíu í dönsku. Þeir fengu í verð- laun orðabækur frá danska sendiráð- inu. Það er náttúrulega ágætis árangur fyrir skólann að tveir af 21 nemanda í landinu skuli fá tíu. Hins vegar veitti ég svokölluð framfaraverðlaun. Það skiptir máli við námshvatningu að veita verðlaun fyrir framfarir. Sem dæmi má nefna nemanda sem hafði undir meðal- lagseinkunn á einhverju árabili og ég sá að hann gat orðið hvorum megin sem er við strikið undir lokin en svo sýndi hann miklar framfarir. Það fengu tveir slík verðlaun á síðasta skólaári, annai’ úr eldri hópnum en hinn var nemandi í yngri hópnum. Þetta gladdi báða nemendurna óhemju mikið.“ Bókaormar „Kennararnir við skólann voru með svokallaðan bókaorm sem var hvatn- ing til bóklestrar. Þá gerðu nemend- urnir spjöld, með nafninu sínu og bók- inni sem þau lásu, sem þau settu í keðju upp á vegg. Það var spennandi að fylgjast með þvi hver læsi mest og hvaða bækur. Það voru líka veitt verð- laun fyrir þetta, um miðjan vetur hjá sumum og í lokin hjá öðrum. Þetta skiptir allt miklu máli. Dregið hefur úr bóklestri vegna þess að það er annað sem glepur. Ég tel að það sé mjög gott að stuðla að bóklestri.“ Agi og gott námsumhverfí Gott námsumhverfi er mjög mikil- vægt til að hægt sé að vænta góðs námsárangurs nemenda, segir Arndís. „Til að stuðla að því setti ég skýrar skólareglur sem var mjög gott því að með þeim skapaðist góður agi. Ági er grundvöllur hvers manns til að hann geti unnið og allir kennarar vita að ekki er hægt að kenna í umhverfi sem ekki er hagkvæmt. Skólar hafa misgóðar reglur. Það er betra að hafa reglurnar færri og alveg hæstu meðaleinkunn í stærðfræði á samræmdu prófunum. Hún segir mik- ilvægt að sá kennari sem kennir stærðfræði sé sterkur kennari. „Þannig er með kennslu almennt að það skiptir verulegu máli að kennari viti hvaða vinnu hann er að fara í. Þeg- ar maður kennir stærðfræði þá verður maður að hafa skýrar línur um það hvemig maður ætlar að fara að þessu. Það skiptir líka máli að kennari fylgi nemendum upp bekkjarkerfíð því að það skapar festu. Meðal nemenda ííkir ákveðinn ótti til stærðfræðinnar. For- eldrar hafa heldur ekki verið jafnvel í stakk búnir tO að hjálpa börnum sínum með heimaverkefni í stærðfræði eins og t.d. íslensku eða ensku. Börnin hafa því yfírleitt minni stuðning foreldra í stærðfræðinni. Því þarf að huga að því að hafa sterkan kennara í stærðfræði. Námsefnið hefur líka mikið að segja og á þessu aldursstigi er mjög gott námsefni. Þó hef ég alltaf bætt við efni Meðal grunnskóla landsins var heildarmeðal- einkunn í samræmdu prófunum hæst í Reyk- holtsskóla, 6,36. Meðaleinkunn nemenda í Reykholtsskóla var líka hæst í stærðfræði eða 6,73. Þau lentu svo í öðru sæti í dönsku með 6,36, í þriðja sæti í íslensku með 6,27 og í níunda sæti í ensku með 6,09. skýrar og helst að fólk geti munað þær. Þó verður að hafa í huga að ekki er alltaf hægt er að beita sömu reglum á yngstu börnin og þau elstu. Þegar ég tala um ákveðnar reglur er ég aðallega að tala um þau elstu. Yngri hópurinn þarf aðra túlkun. Með þau eldri gildir að vera ekki með neiriar málalenging- ar. Þú verður að vita hvað þú ætlar að segja og hvernig þú ætlar að fram- kvæma það. Ef það gengur ekki já- kvætt fyrir sig þá verður þú að vita hvernig þú ætlar þá að láta þau vinna sig út úr því. Ef þau unnu ekki náms- efnið á réttum tíma þá kom það fyrir oftar en einu sinni að þau voru látin sitja eftir þar til þau höfðu klárað. Það er ákveðinn vandi að fylgja þessu eftir. Áður en ég varð skólastjóri voru aðrar reglur og þeim ekki haldið mikið á lofti. Þegar ég tók við setti ég reglur á blað um haustið og dreifði þeim til nemenda, kennara og foreldra!" Hæsta meðaleinkunn í stærðfræði Arndís kenndi tíundubekkingum stærðfræði en Reykholtsskóli var með úr öðrum bókum og samið sjálf til þess að vera með ítarefni, dreg saman úr bókum. Það hefur heilmikið að segja að nemendurnir fái góðan þverskurð af efninu. Ekki síður mikilvægt er að rifja stöðugt upp og halda vakandi þeim þáttum sem spanna verulegan hluta samræmda prófsins, eins og algebra, almenn brot, og rúmfræði. Það skiptir máli að geta gefið því tíma. Það tekst auðvitað með því að setja alltaf fyrir heima og það þýðir ekkert að skorast undan því. Ég hef alltaf haft það fyrir reglu að fara vel yfír gömul samræmd próf, láta nemenduma vinna sjálfa og taka alveg eitt próf eftir klukku svo að þeir viti nákvæmlega hvernig það er að fara í svona próf. I ár tók ég fimm ár- ganga af samræmdum prófum.“ Nánari kynning í litlum bekkjum Arndísi finnst tvennt ólíkt að kenna litlum bekkjum og stórum en hún hef- ur reynslu af hvoru tveggja. „Ég var með ellefu nemendur í stærðfræði í tíunda bekk á síðasta skólaári en ég hef líka kennt í hraðferð + í öðram skóla þar sem 30 nemendur vora í bekknum. Það getur verið jafn vandasamt að kenna smærri bekkjum og stóram að því leyti að í litlum bekkjum ertu með svo náin samskipti við nemendurna, en það getur aldrei orðið í stærri bekkjum. Þú ert alveg inni á heimilinu þegar þú ert að kenna barni í sveit. Þegar þú kennir bekk með 30 nemendum hefur þú ekki hug- mynd um hverjir era foreldrar þessara 30 barna úti í bæ, nema bara rétt yfir- borðskennt." Samstaða foreldra og kennara Arndís sagði að það væri ekki síður mikilvægt að ná góðri samvinnu við heimilin til að skólastarfið skili sem bestum árangri. „Foreldrastarfið hefur alltaf verið þó nokkurt við skólann. En fólkið á heimilunum var orðið áhugalítið um foreldrastarfið. Það skapaðist sam- staða um að gera skólann betri. Hins vegar voru ekki alveg allir sammála, það er alltaf þannig. Stjórnandinn verður þó alltaf að vera aðilinn sem leggur línuna en það er þó best að hafa sem flesta með sér. Ekki gott að setja línu og standa á henni ef þú ert einn. Þú þarft að vera sá aðili sem leggur fram það sem þú vilt hafa og reyna að leiða hina með þér að því marki. Þetta gekk vonum framan. Það þarf svo fáa til að koma neikvæðri umræðu í loftið. Það er mjög mikilvægt fyrir alla skóla að hafa eðlileg og góð samskipti við foreldra, að foreldrar eigi góðan að- gang að kennurum og þá sérstaklega að umsjónarkennurum. Einnig er mik- ilvægt að skólastjóri hafi líka ákveðinn tíma fyrir símtöl og viðtöl. Auk þessa skiptir miklu máli að hafa kynningar- kvöld strax að hausti þar sem námsefni er kynnt, kennarar og skólareglur. Þá gefst foreldrum kostur á að spyrja.“ Búin að manna fyrir næsta ár „Skólinn hafði á að skipa góðu starfsfólki. Það vora sextán kennarar við skólann síðasta skólaár. Þeir höfðu ekki allir kennsluréttindi og voru ekki allir í fullu starfi. Þeir fimm leiðbein- endur sem voru við skólann fylltu tæp þrjú stöðugildi. Ég var allt sumarið að reyna að fá fólk fyrir síðasta skólaár. En í febrúar á þessu ári var ég búin að manna allar stöður fyrir næsta ár og allt réttindafólk." Heimsókn frá dönskum nemendum og kennurum Arndísi finnst að meira megi gera af því að fá erlenda kennara til að kenna við grunnskólana í landinu. Síðasta skólaár heimsóttu bæði nemendur og kennarar frá Danmörku Reykholts- skóla. „Það var farið að undirbúa það að danskir nemendur kæmu til skólans áður en ég tók við stjórninni. í septem- ber komu svo 20 danskir nemendur ásamt tveimur kennurum. Þau bjuggu á heimilum í sveitinni í eina viku. Við fengum boð um að koma til Danmerk- ur sem við og gerðum. Ég fór með ásamt tveimur foreldram. Ennfremur átti ég kost á að fá danskan kennara til að kenna við skólann í viku. Hann kom í febrúar og þá stokkaði ég upp stunda- töfluna og fjölgaði dönskutímunum. Ég vildi sjá að meira yrði gert af því hérlendis að fá danska kennara til að kenna við skólana. Það þyrfti að gera átak í því að fá erlenda kennara til að kenna hér. Með því myndi draga úr neikvæðu viðhorfi nemenda til dönsk- unnar.“ Gott að geta glaðst með skólanum sínum „Reykholtsskóli er gott skólahús og innkoman inn í hann er falleg. Það hef- ur tekist vel að gera eldri og yngri hlutana að sameiginlegu fallegu hús- næði. Ágætis miðrými er innan skól- ans þar sem nemendur geta komið saman ásamt kennurum. Einnig er bókasafn skólans gott. Reykholtsskóli hefur alltaf verið einsetinn og öll íþróttaiðkun nemenda og tónlistarkennsla fer fram á skóla- tíma, einnig danskennsla og jafnvel kórstarf. Þetta er mjög til hægðarauka fyrir heimilin og þakkarefni að þessu skuli vera hagað svona. Reykholtsskóli er ekki nema 100 km. frá Reykjavík og Biskupstungur eru mjög góð sveit. Það hefur mikil áhrif á sveitina að skólinn skuli ná svo góðum árangri. Það er gott fyrir fólk að geta glaðst með skólanum sínum.“ LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 1999 31 * Hvað tekur mat á umhverfísáhrifum framkvæmda langan tíma? Ekki of seint að Fljóts- dalsvirkjun fari í mat Mikið hefur verið rætt um mat á umhverfis- áhrifum framkvæmda í tengslum við fyrirhug- aðar virkjanir, þá sérstaklega Fljótsdals- virkjun, sem er undan- þegin slíku mati. Ragna Sara Jdnsdóttir kannaði hvað mat á umhverfis- áhrifum framkvæmda tekur langan tíma. OLAFUR Öm Haraldsson al- þingismaður, formaður um- hverfisnefndar Alþingis, gagnrýnir þau rök sem stjómvöld og talsmenn Landsvirkjun- ar hafa sett fram um að ekki sé nægur tími til þess að láta gera lögformlegt mat á umhverfisáhrifum Fljótsdals- virkjunar. Hann sagði í samtali við Morgunblaðið í gær að hann hefði afl- að sér upplýsinga hjá umhverfisráðu- neytinu um það hve langan tíma tæki að meta umhverfisáhrif framkvæmda og komist að því að með kærurétti og frekara mati væri það í mesta lagi rúmt ár. Lesendum til glöggvunar skal hér farið lauslega yfir þann feril sem fram fer hjá Skipulagsstofnun til að meta umhverfisáhrif framkvæmda. Lög um mat á umhverfisáhrifum komu til framkvæmda 1. maí 1994 og hefur Skipulagsstofnun umsjón með fram- kvæmd þeirra. Misjafnt er hve langan tíma tekur fyrir framkvæmd að fara í gegnum matið og getur það tekið frá tíu vikum og allt að einu og hálfu ári. Tíminn sem matsferlið tekur fer eftir nokkrum óvissuþáttum, svo sem gæð- um frummatsskýrslunnar, úrskurði skipulagsstjóra, hvort úrskurðurinn er kærður til umhverfisráðherra og hvort ráðast þarf í frekara mat. Almenningi gefinn kostur á athugasemdum Ferlið hefst á því að framkvæmdar- aðili aflar sér upplýsinga um þau um- hverfisáhrif sem væntanleg fram- kvæmd kann að hafa í för með sér. Getur sú vinna tekið mislangan tíma en þegar skýrsla um það er tilbúin leggur framkvæmdaraðili hana fyrir hjá Skipulagsstofnun til frumathug- unar, ef hann kýs að farið sé yfir mat- ið af óháðum, opinberam aðila. Skipu- lagsstofnun gengur úr skugga um að allar upplýsingar frammatsskýrsl- unnar séu réttar og fullnægjandi, með því m.a. að leita umsagna sérfræði- stofnana og hlutaðeigandi sveitar- stjóma, auk þess sem hún er kynnt almenningi. Skipulagsstofnun birtir opinbera auglýsingu um framkvæmdina innan tveggja vikna eftir að skýrslunni hef- ur verið skilað inn. Almenningi og hagsmunaaðilum gefst þá kostur á að kynna sér innihald skýrslunnar og koma skriflegum rökstuddum athug- unum til Skipulagsstofnunar og verða þær að hafa borist innan fimm vikna frá auglýsingu, en frestur umsagnar- aðila, svo sem hlutaðeigandi sveitar- stjóma og sérfræðistofnana, er þrjár vikur. Kærufrestur til umhverfísráðherra Sjö vikum eftir að viðkomandi framkvæmd var tilkynnt hjá Skipu- lagsstofnun hefst athugun stofnunar- innar og er þá farið yfir allar athuga- semdir og umsagnir sem borist hafa og hefur stofnunin að hámarki þrjár vikur til þess. Allt að tíu vikur geta því liðið frá því frummatsskýrsla er Morgunblaðið/RAX ÓLAFUR Örn Haraldsson alþingismaður bendir á að nægur tími sé til þess að láta gera mat á umhverfisáhrifum Fljótsdalsvirkjunar á vegum Skipulagsstofnunar. Myndin er frá Eyjabökkum. f - lögð fyrir og þangað til úrskurður er kveðinn upp. Úrskurður skipulagsstjóra getur fallið á þrjá vegu. Að fallist verði á framkvæmdina óbreytta, að fallist verði á hana með ákveðnum skilyrð- um, eða að ráðist skuli í frekara mat á umhverfisáhrifum. Úrskurði skipu- lagsstjóri að umhverfisáhrif fram- kvæmdarinnar skuli metin enn frekar skoðar framkvæmdaraðUi eða ráð- gjafi hans sérstaklega þá þætti sem tUteknir eru í úrskurðinum og skUar viðbótarmatsskýrslu tU Skipulags- stofnunar. Hefst þá önnur athugun skipulagsstjóra sem er hliðstæð fram- athuguninni, tekur jafnlangan tíma og lýkur á ný með úrskurði skipulags- stjóra. Eftir að úrskurður skipulagsstjóra hefur verið kveðinn upp er hann aug- lýstur innan viku. Hefst þó fjögurra vikna kærutímabU, og er þá hægt að kæra úrskurð stofnunarinnar til um- hverfisráðherra. Eftir að kærutíma- bUið rennur út hefur umhverfisráð- herra átta vikna frest til að kveða upp úrskurð. Alls tekur ferlið því 23 vikur með kærufresti tU ráðherra óg fresti hans tU að kveða upp úrskurð. Umhverfisráðherra hefur óbundnar hendur og getur hann fallist á úr- skurð skipulagsstjóra, hafnað fram- kvæmdinni eða ákveðið að ráðast skuli í frekara mat. Gerist það hefst á ný 23 vikna matsferli auk þess tíma sem framkvæmdaraðUi þarf tU þess að skUa viðbótargögnum í frekara mat. Getur það tekið mislangan tíma og fer eftir árstíðum, tU dæmis ef gera þarf viðbótarrannsóknir, sem einungis er hægt að gera á ákveðnum árstíma. Þegar skipulagsstjóri kveður upp úrskurð um frekara mat, getur hann: faUist á viðkomandi framkvæmd með eða án skUyrða, gert kröfu um frekari könnun einstakra þátta, eða lagst gegn viðkomandi framkvæmd. Aftur er hægt að kæra úrskurð hans tU um- hverfisráðherra. Höfum nægan tíma ef vijji er fyrir hendi Af fyrrgreindum upplýsingum er ljóst að mat á umhverfisáhrifum getur tekið mislangan tíma. Því getur lokið á 3-4 mánuðum eftir að frummats- skýrsla er lögð fram, ef úrskurður er ekki kærður og skipulagsstjóri feUst á framkvæmdina. Ferlið getur jafn- framt teygst upp í 6 mánuði ef úr- skurður er kærður tU umhverfisráð- herra og jafnvel tvisvar sinnum það, ef umhverfisráðherra úrskurðar að fram skuli fara frekara mat. Samkvæmt upplýsingum frá umhverfisráðuneyt- inu getur ferlið því tekið í mesta lagi 14-16 mánuði ef gert er ráð fyrir þeim tíma sem framkvæmdaraðUi þarf til þess að afla þeirra upplýsinga sem hann leggur fram í frekara mat. Ólafur segir að sér sýnist nægur tími vera til þess að láta gera formlegt mat á umhverfisáhrifum, ef vUji sé fyrir hendi. „Ég bendi einfaldlega á að kæraferlið er ekki lengra en þetta, en hingað tU hefur því verið haldið fram að ef farið verður í mat á um- hverfisáhrifum Fljótsdalsvirkjunar, þá muni það seinka svo framkvæmd- um að samningar við Norsk Hydro séu í uppnámi. Röksemdir af þessu tagi eru götótt vörn, sérstaklega þeg- ar litið er tU þess að handan samn- I ingaborðsins er aðUi sem virðist ekki vera að sýna á sér neitt fararsnið og gefur sér góðan tíma tU að athuga kostinn auk þess sem fyrirtækið hefur nýlega breytt eignarhluta sínum í ál- verinu,“ sagði Ólafur Öm. Ólafur segist undrandi yfir því hve litlar upplýsingar hafi komið frá Landsvirkjun í umræðunni undanfar- ið: ,Áf hverju eru þessar rannsóknir sem Landsvirkjun hefur verið að láta gera ekki sýndar ef menn hafa rangt fyrir sér að þama sé verið að fremja náttúraspjöll? Miðað við þann gríðar- lega áhuga sem er meðal almennings á því að fá þetta mat á umhverfisá- hrifum Fljótsdalsvirkjunar, og þá óverulegu töf sem yrðu á fram- ♦ kvæmdum við matið, þá sýnist mér að það eigi að verða við þessum óskum,“ sagði Olafur Örn og benti á að öðru- vísi væru stjómmálamenn ekki að þjóna sínu hlutverki sem kjömir full- trúar almennings á þingi. „Við erum kjömir fulltrúar almennings og við berum skyldu gagnvart þeim í þessu máli,“ sagði Ólafur Örn. Bráðabirgðaákvæði túlkað þröngt Að sögn Ólafs liggur frummats- skýrsla um umhverfisáhrif álvers á Reyðarfirði fyrir í haust og líklega verður hún lögð fyrir hjá Skipulags- stofnun fyrri hluta vetrar. Hins vegar ^ taki lengri tíma að byggja virkjunina en álverið svo ekki mega tefja hana mikið lengur. Ami Finnsson, talsmaður Náttúra- vemdarsamtaka íslands, gagnrýnir einnig viljaleysi sem fram hefur kom- ið hjá Landsvirkjun til þess að láta gera formlegt mat á umhverfisáhrif- um. „I bráðabirgðaákvæði laga um mat á umhverfisáhrifum segir að framkvæmdir samkvæmt leyfum út- gefnum fyrir 1. maí 1994 séu ekki háð- ar mati á umhverfisáhrifum. Orðalag- ið „ekki háðar" hefur Landsvirkjun túlkað sem að „eigi ekki“ að fara í £ mat, hafi leyfið verið gefið út fyrir til- skilinn frest. Þetta er vitaskuld afar þröng túlkun. Miklu nær væri að túlka bráðabirgðaákvæðið þannig, að þær framkvæmdir sem veitt var leyfi fyrir fyrir 1. maí 1994 þurfi ekki að fara í mat, en vitaskuld er það leyfi- legt, sé það vilji Landsvirkjunar," segir Arni Finnsson.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.