Morgunblaðið - 10.07.1999, Page 43

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 1999 43
BJÖRN
ÞORSTEINSSON
+ Björn Þorsteins-
son fæddist að
Háafelli í Skorradal
6. júní 1923. Hann
lést á heimili sínu,
Snartarstöðum í
Lundarreykjadal, 1.
júlí síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Halldóra Ben-
ónýsdóttir frá Háa-
felli í Skorradal, f.
19. mars 1899, d. 4.
mars 1984, og Þor-
steinn Vilhjálmsson
frá Tungufelli í
Lundarreykjadal, f.
4. maí 1899, d. 5. júlí 1987, síðar
bóndi á Efstabæ í Skorradal.
Björn kvæntist 24. október
1952 Guðrúnu Hannesdóttur, f.
14. febrúar 1929, frá Sarpi í
Skorradal. Börn þeirra eru: 1)
Halldóra, f. 2. apríl 1952, starfs-
stúlka á búi foreldra sinna. 2)
Helgi, f. 2. júní 1955, vélvirki,
starfar við bú foreldra sinna. 3)
Ingibjörg, f. 27. júní 1959, versl-
unarstúlka í Reykjavík. 4)
Björn, f. 9. febrúar 1967, vél-
virki, býr á Ásbrún í Bæjar-
sveit, kvæntur Gro Jórunni
Hansen frá Noregi. Þau eiga
íjögur börn. Þau
eru: Guðrún María,
Vigdís Elín, Gunn-
hildur Birna og
Björn Hákon.
Björn var til
tveggja ára aldurs á
Háafelli en þar á
eftir ólst hann upp
hjá móður sinni sem
var kaupakona eða
vetrarkona á ýms-
um bæjum í nær-
sveitum. 1932 varð
hún bústýra á
Reykjum í Lundar-
reykjadal hjá Birni
Ásgeirssyni og var það heimili
Björns þar til hann fór að Háa-
felli 1945 og gerðist ráðsmaður
hjá ömmu sinni og afa til 1948
að hann gerðist bóndi þar.
Hann var mikill búmaður og
nytjaði nokkrar eyðijarðir í
Skorradalnum; Hvamm, Vatns-
horn, Skálpastaði og keypti svo
hálfan Efstabæinn árið 1952
sem hann hafði til beitar. Hann
fluttist að Snartarstöðum 1968
og nyljaði þá Háafellið líka.
Utför Björns fer fram frá
Lundarkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Fyrstu kynni mín af Bubba
frænda, eins og ég kallaði hann, var
hjá ömmu og afa á Háafelli, þá var
ég tíu ára en hann 16 ára og var
elsta bamabam þeirra en ég
næstelst. Það átti að fara að byrja
að heyja og þurfti liðsauka og þá
birtist Bubbi frændi, myndarlegur,
glaðvær og passlega stríðinn fyrir
10 ára stúlku. Fljótt urðum við
bestu vinir og sú vinátta slitnaði
aldrei. Við ræddum stundum um
það þá hvort okkar mundi búa á
Háafelli þvi mér þótti það sjálfsagt
að það yrði annað hvort okkar eins
og í ævintýrunum. Háafell var æv-
intýraheimur í mínum huga. En
Bubbi dvaldist aldrei lengi í einu því
það biðu fleiri eftir honum í hey-
skapinn; faðir hans í Efstabæ og á
fleiri bæjum. Mig minnir að hann
hafi unnið eins og fullorðinn maður,
nýorðinn 16 ára. Hann kom aftur
þegar engjasláttur byrjaði og alltaf
hlakkaði ég til þegar ég vissi að
hans var von. Svo liðu árin og
frændi giftist frænku sinni, Guð-
rúnu írá Sarpi í Skorradal. Við vor-
um skólasystur og vinkonur frá
Húsmæðraskóla Borgfirðinga á
Varmalandi og ég vissi að þar fékk
frændi góðan lífsförunaut sem
reyndist svo. En nú var Bubbi líka
orðinn bóndi á Háafelli. Ekki
minnkaði vinátta okkar við þetta.
Þar að auki á ég þeim mikið að
þakka, þau höfðu ömmu hjá sér á
Háafelli til æviloka, þá háaldraða og
þar að auki sjúkling. Hún dó 18.
nóvember 1963. Svo kom að því að
Háafell var ekki bújörð fyrir þann
vinnusama dugnaðarbónda sem
frændi var, enda hentaði jörðin ekki
nútíma búskap. Þá var flutt um set,
ekki langt, þvi að það fór hann
aldrei. Leiðin lá yfir hálsinn. Hann
keypti jörðina Snartarstaði. Þar var
rekið stærðar bú. Fyrir nokkrum
árum fannst þar heitt vatn í jörðu
og hitar það nú upp bæi Lunddæl-
inga.
Vináttan efldist því nú leið ekki
svo sumar án þess að við hjónin
færum upp í Borgarfjörð að heim-
sækja frændfólkið á Snartarstöðum,
það var alltaf svo skemmtilegt og
hlýlegt. Bubbi gaf sér alltaf tíma til
að setjast með okkur við eldhús-
borðið og spjalla og skjóta inn
nokkrum stríðnisorðum til hennar
frænku sinnar, t.d. þegar ég kom
fyrst með manninn minn í heimsókn
sagði hann: „Jæja, Lilla mín, svo þú
fékkst þér bara alvörumann.“ Þeir
urðu líka góðir vinir. Þetta sagði
hann með sínum píreygða glettnis-
svip og ekki dró Gunna úr glettn-
inni, hún hlær svo innilega.
Það var fyrir fjórum árum að
hann fékk þann sjúkdóm sem hann
barðist við og urðu ófáar ferðimar á
sjúkrahús Akraness. Fætumir gátu
líka illa borið hann og þá tók hann
tæknina í sínar hendur og fór á fjór-
hjóladrifnu farartæki um hlaðið.
Þegar hann kvaddi þennan heim sat
hann í eldhúshominu sínu kl. 9 um
morgun og ræddi við Gústa frænda
sinn frá Bakkakoti sem var gest-
komandi þar.
Þegar við hjónin kveðjum Björn
söknum við svo margs en eigum svo
góðar og dýrmætar minningar sem
aldrei gleymast.
Ferðin okkar upp í Borgarfjörð í
sumar verður farin til að kveðja þig
og krossa yfir rúmið þitt. Kærar
þakkir fyrir allt, elsku frændi minn.
Innilegar samúðarkveðjur til
Gunnu, Dóm Helga, Bjöms, Gro og
bamabama frá okkur Gunnari. Guð
blessi ykkur öll.
Jórunn.
Deyr fé,
deyja frændur,
en orðstír deyr aldregi
hveim sér góðan getur.
Þessi orð Hávamála komu upp í
huga mínum þegar ég frétti að
frændi minn Bjöm á Snartarstöðum
væri látinn, 76 ára að aldri. Hann
var elstur bamabarna hjónanna í
Háafelli í Skorradal, þeirra Benón-
ýs Helgasonar og Guðnýjar Magn-
úsdóttur, sem þar bjuggu frá 1907
til 1947, er Benóný lést, en Guðný
bjó áfram til 1948 með aðstoð
Bjöms, en lét þá búið i hendur hon-
um og dvaldi svo í skjóli hans til
æviloka 1963. Bjöm bjó á Háafelli
frá 1948 til 1968, en þá flutti hann
að Snartarstöðum í Lundarreykja-
dal og bjó þar til æviloka. Ekki var
mikill auður í búi þegar Bjöm hóf
búskap sinn og þurfti viða að leita
fanga til að komast af, en Háafell
var ávallt talin frekai- lítil jörð og
mundi sjálfsagt flokkast undir af-
dalakot í dag. Ekki var unnt að
stunda nema sauðfjárrækt á jörð-
inni og þurfti þó að fá slægjur víða
til að eiga heyforða til vetrarins.
Bjöm vann því frá upphafí langan
vinnudag og annaðist m.a. um tíma
eftirlit með sauðfjárveikivarnagirð-
ingum, ásamt búskapnum og fór þá
oft ríðandi um langan veg í misjöfnu
veðri til að sinna þeim störfum.
En búmennskan var í blóðinu og
á búskaparámm sínum í Háafelli
tókst Bimi að byggja upp stórbú,
aðallega með sauðfé, og var mér
sagt að hann hefði átt um 1.000 fjár
þegar mest vart, en eigi veit ég
hversu nærri sannleikanum sú tala
var. Nú var Háafellið ekki talið geta
borið nema fáar kindur og enn færri
kýr, en með því að nytja jarðir í
Skorradal, sem fóm í eyði, svo sem
Efstabæ, Vatnshom, Hvamm og að
nokkm Stálpastaði, ásamt engja-
leigum á Fitjum, tókst honum að
afla heyforða handa öllum sínum
bústofni og munu gripir hans yfir-
leitt hafa verið vel fóðraðir og ekki
verið mikið um vanhöld á þeim bæ.
Ljóst er þó að óvíða hafa bændur á
voram dögum þurft að sækja eins
víða út fyrir bújörð sína sem Bjöm
gerði í Háafelli og líka ber að hafa í
huga að seint kom hjólið í Fram-
Skorradalinn og var því heyfengur-
inn aðallega fluttur á hestum fyrstu
árin.
Ekki stóð Bjöm aleinn í barátt-
unni, því 24. október 1952 gekk
hann að eiga bústým sína, Guðrúnu
Hannesdóttur frá Sarpi í Skorradal,
en þau voru systkinaböm. Þau vom
samhent og samtaka í lífsbaráttunni
alla tíð síðan og komu til manns
fjómm mannvænlegum bömum
sem tóku þátt í störfunum af fullum
kröftum, jafnskjótt og þau komust á
legg. 1968 bauðst Bimi til kaups
jörðin Snartarstaðir í Lundar-
reykjadal, en lönd Háafells og Sn-
artarstaða ná saman á Skorradals-
hálsi.
Hreppsnefnd Lundarreykjadals-
hrepps mun hafa gert það að skil-
yrði íyrir því að Bjöm fengi jörðina,
að hann setti bú sitt þar, en nytjaði
hana ekki aðeins frá Háafelli, eins
og aðrar jarðir, sem hann ýmist átti,
eða leigði. Bjöm gekk að þessu og
flutti sig að Snartarstöðum 1968 og
bjó þar síðan til æviloka blönduðu
stórbúi, sem hann hafði þó dregið
veralega saman hin síðari ár. Þrátt
fyrir að ég sé fæddur í Háafelli, eins
og Björn, hófust kynni mín af hon-
um ekki fyrr en 1949, þegar ég var
eitt sumar í sveit hjá honum og
minnist ég hans sem ákveðins og
góðs húsbónda, sem einnig var góð-
ur leiðbeinandi.
Bjöm var góður fulltrúi þeirra
bænda, sem komust tO bjargálna á
eigin störfum og þrautseigju og
hygg ég að í hans huga hafi ekki
verið tU sú hugsun að gefast upp við
hálfunnið verk. Hann hélt ávallt
óhikað fram sínum skoðunum og
hvikaði ekki frá því sem hann taldi
rétt, enda staðfastur fyrir þegar
honum þótti sem menn vildu ganga
á rétt hans. Þetta þótti mörgum
merki um óvanalega mikla þrjósku,
en ég held að þetta hafi aðeins verið
í blóðinu að líða engum sjálftöku.
Aldrei vom þó skoðanaskipti hans
með neinum æsingi, ávallt var talað
af hægð, en ákveðið og átti hann þá
einnig tU að vera launhæðinn og
jafnvel stríðinn, ef tálefni gafst. Þó
Bjöm væri samkvæmt framansögðu
ekki allra, þá var hann barngóður
og veit ég að böm sem vom þar í
sveit bundu ævarandi tryggð við
heimUið. Hann var einnig vinur vma
sinna og traustur og hjálpsamur ef
tU hans var leitað.
Þrátt fyrir að við Bjöm ættum
ekki mikið saman að sælda um æv-
ina, hef ég, eftir því sem árin hafa
liðið, betur getað skUið manninn og
virðing mín fyrir honum og ævi-
starfi hans hefur vaxið að mun,
enda sá ég ávaUt Björn frænda
minn fyrir mér sem vissan persónu-
gerving forfeðra okkar beggja sem
oft vom umdeUdir af samtíð sinni,
en sagan hefur síðan fyrirgefið og
þannig mun ég geyma minningu
hans. Það hefur ávallt verið gott að
koma í heimsókn til þeirra hjóna
Guðrúnar og Björns, því þar hefur
mér í samræðum fundist maður
komast einna næst uppruna sínum
og maðui’ skynjað best, hve mikil-
vægt starf einyrkjans hefur verið
íslenskri þjóð gegnum aldirnar og á
ég ekki von á að það breytist þó
vissulega sé skarð fyrir skildi, þá
Bjöm er allur.
Ég vU að lokum votta Guðrúnu og
börnum þeirra, þeim Halldóm,
Helga, Ingibjörgu og Bimi, mína
innUegustu samúð.
Björn Ólafsson.
Það var óvænt og kom eins og
köld gusa þegar Helgi hringdi frá
Snartarstöðum í hádeginu, fimmtu-
daginn 1. júlí, og sagði okkur að
faðir hans hefði látist um morgun-
inn. Það tók nokkurn tíma að jafna
sig á fregninni og ekki var frítt við
að nokkur tár trítluðu niður kinn-
arnar. En minningarnar sækja að;
fyrir fimmtíu áram, þegar Bubbi
byrjaði búskap í Háafelli, var ég
svo heppin að fá sumardvöl hjá
honum og Gunnu en aðstæður hög-
uðu því þannig tU að ég dvaldist í
Háafelli sumar og vetur tU ung-
lingsára og lengur.
A þessum ámm kynntist ég
Bubba vel og lærði að þekkja hann
og þá myndaðist vinskapur við
þetta heimili sem enst hefur alla tíð
síðan og ekki borið skugga á. Bubbi
var galsafenginn og skemmtUegur
maður og lék á als oddi í góðum fé-
lagsskap. Hann var stríðinn og átti
það tU að espa menn upp þar tU
þeir vora farnir að roðna í kinnum.
Þá rifaði rétt aðeins í augun og dUI-
aði í honum hláturinn. Hann var
hjálpsamur og fljótur að rétta
mönnum hjálparhönd ef einhver
nágrannanna þurfti á aðstoð að
halda við bUaðar vélar, heyskap
o.fl.
Það væri hægt að skrifa langt
mál um lífsbaráttu Bubba og
Gunnu í Háafelli og seinna á Snart-
arstöðum en það verður ekki gert
hér. Ég veit að flestir ef ekki allir
sem komu í heimsókn á heimili
þeirra hjóna og urðu vitni að smá
prakkaraskap og glettni eiga eftir
að sakna hans en mestur er sökn-
uður fjölskyldunnar.
Við Anna Jóna og Láms Óskar
sendum Gunnu og fjölskyldunni
okkar innilegustu samúðarkveðjur
og þökkum Bubba samverana.
Er sólskins Míðar sveipast aftanskugga
um sumarkvöld
og máninn hengir hátt í greinar bjánna
sinn hálfa slgöld,
er kveldkul andsvalt aftur kæla tekur
mitt enni sveitt
og eftir dagsverk friðnum nætur fagnar
hvert fjörmagn þreytt.
En þegar hinzt er allur dagur úti
og upp gerð skil,
og hvað sem kaupið veröld kann að virða,
sem vann eg til,
í slíkri ró eg kysi mér að kveða
eins klökkvan brag
og rétta heimi að síðstu sáttarhendi
um sólarlag.
(Stephan G. Stephansson)
Láms Lámsson.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi
sem ungur drengur að vera í sveit
hjá þér og Gunnu á Háafelli á sumr-
in í ein sex ár. Það var góður skóli
fyrir ungan dreng að fá að dveljast
hjá ykkur. Að því bý ég enn þann'
dag í dag.
Þegar ég var á Háafelli var þar
annar ungur strákur sem Láras hét
en hann ólu þau upp að mörgu leyti.
Hann var oft hjá þeim allt árið. Með
okkur Lámsi tókst mikil vinátta
sem haldist hefur fram á þennan
dag. Bubbi gat stundum verið svo-
lítið strangur við okkur, ef honum
fannst við verða svolítið óstýrilátnir
og fóram ekki að fyrirmælum hans.
En alltaf var hann sanngjam og
betri frænda var ekki hægt að eiga
að vini. Mér er enn í minni er ég var
að fara í sveitina á sumrin og leiðin
lá upp í Lundarreykjadal að Hóli en
þaðan var klukkutíma gangur yfir
hálsinn og niður að Háafelli. Mér er
minisstæður þessi indæli birkiilmur
sem barst að vitum mér þegai’ ég
nálgaðist Skorradalinn.
Eg veit, Bubbi minn, að þú vilt
ekki að það sé skrifuð um þig ein-
hver lofgjörð að þér látnum. Þess
vegna kveð ég þig. Minningin um
þig verður alltaf á vissum stað í
hjarta mér.
Ég þakka allt frá okkar fyrstu kynnum,
það yrði margt, ef telja skyldi það,
í lífsins bók það lifir samt í minnum,
er letrað skýrt á eitthvert hennar blað. r;
Ég fann í þínu heita, stóra hjarta
þá helgu tiyggð og vináttunnar þós,
er gerir jafnvel dimma daga bjarta,
úr dufti lætur spretta lífsins rós.
(Margr. Jónsd.)
Elsku Gunna og fjölskylda, ég og
fjölskylda mín sendum ykkur inni-
legustu samúðarkveðjur.
Hannes Helgason.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu
vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett.
Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disk-
lingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er
móttaka svokallaðra ASCII-skráa, öðru
nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin
Word og Wordperfect eru einnig auðveld í
úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í
bréfasíma 569 1115, eða á netfang þess
(minning@mbl.Í8) — vinsamlegast sendið
greinina inni í bréfinu, ekki sem viðhengi.
Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum.
Það eru vinsamleg tilmæli að lengd greina
fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðal-
línubil og hæfilega línulengd - eða 2.200
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnar-
nöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
INGIBJORG
EINARSDÓTTIR
+ Ingibjörg Ein-
arsdóttir fædd-
ist í Reykjavík 9.
ágúst 1915. Hún
lést á hjúkrunar-
heimilinu Skjóli 23.
júní síðastliðinn og
fór útför hennar
fram frá Háteigs-
kirkju l.júlí.
Það var sumarið
1956, sumarið sem ég
var sjö ára. Inn í hús-
ið mitt í íbúðina á
móti flutti ný fjölskylda. Það var
Ingibjörg Einarsdóttir og börnin
hennar þrjú, Sigga, Ása og Einar.
Þetta var í Skipasundi 88 í
Reykjavík og sumarið var gott.
Þetta sumar bundumst við Ása og
fjölskylda hennar órjúfanlegum
vináttuböndum sem hafa haldist
alla tíð síðan.
Ingibjörg Einarsdóttir var
öðruvísi en allar konur sem ég hef
kynnst. Hún var sjálfstæð, engum
háð, hún var víðlesin og menntuð
kona. Hún var líka glæsileg kona,
hávaxin og grönn og lét ekki stór-
ar sorgir og missi brjóta sig né
beygja. Ég minnist þess á vetrar-
kvöldum þegar pabbi og Ingibjörg
lásu til skiptis söguna um Línu
langsokk fyrir okkur krakkana.
Þau lásu bæði með slíkum tilþrif-
um að Lína hefur alltaf síðan verið
sem ein af manneskjunum í mínu
lífi. Óvenjulega skapandi og ráða-
góð, alveg eins og Ingibjörg.
Meira að segja þeg-
ar hún var orðin göm-
ul og veik, þá brást
ekki gamansemin og
kímnigáfan henni.
Hún gerði jafnt grín
að sjálfri sér og því
sem hún lenti í alveg
fram á síðustu stund.
Það geislaði af henni.
Síðast þegar ég
hitti hana fór ég með
nöfnu minni, Nönnu
Maju, dóttur Ásu, að
heimsækja hana í
dvalarheimilinu í
Laugarásnum. Og þótt hún væri
málhölt og rúmliggjandi geislaði -
af henni. Hún heimtaði að við
fengjum okkur sérrí og svo gerði
hún grín og brosti. Alltaf spurði
hún mig hvernig drengirnir mínir
hefðu það. Þeim hafði hún kynnst
vel veturinn þegar ég eignaðist
yngsta drenginn minn, en þá pass-
aði hún þá fyrir mig, var þá aftur
orðin nágranni minn í Breiðholt-
inu. Strákarnir mínir eldri eru enn
að tala um ýmislegt frá þeim tíma.
Elsku Ingibjörg, ég kveð þig
með sorg í hjarta, enda þótt ég viti
að þú sért nú komin á stað þar.
sem sólin skín og líkaminn er ekki
hindrun lengur. Siggu, Ásu og
Einari, börnum þeirra og barna-
börnum votta ég samúð mína.
Sjálfri finnst mér ég vera ríkari af
því að hafa kynnst ykkur öllum og
átt ykkur að vinum.
Með kveðju,
Nanna Mjöll Atladóttir. x