Morgunblaðið - 03.09.1999, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ekki vilji hjá ESB til frekari
þróunar EES-samningsins
Morgunblaðið/Golli
Eva Gerner, yfirmaður EES-deildar framkvæmdastjórnar ESB, Christoph Buchel, yfirmaður EES-deildar
stjórnarráðs Liechtensteins, Martin Eyjólfsson sendiráðsritari og Grétar Már Sigurðsson, sendifulltrúi í
Brussel, voru meðal framsögumanna ráðstefnunnar.
Ráðstefna um áhrif
EES-samningsins á
stjórnsýslu aðildarríkj-
anna fór fram í Reykja-
vík í gær, í boði utan-
ríkisráðuneytisins.
Rósa Erlingsddttir sat
ráðstefnuna og ræddi
við frummælendur, en
meðal þeirra voru emb-
ættismenn EFTA/EES
og framkvæmdastjórn-
ar ESB, auk fulltrúa
stjórnarráða aðildar-
ríkjanna Liechtensteins
og Islands.
EVA Gerner, yfirmaður EES-
deildar framkvæmdastjórnar ESB,
sagði það langtímamarkmið EES-
samningsins að innri markaðurinn
yrði að einu efnahagssvæði en hins
vegar væri ekki pólitískur vilji inn-
an ESB til að þróa EES-samning-
inn nánar. Af ummælum hennar
má því draga þá ályktun, sem
fræðimenn hafa lengi haldið á lofti,
að af hálfu framkvæmdastjómar
Evrópusambandsins sé ekld vilji
fyrir hendi til að gera frekari efnis-
legar breytingar á samningnum.
EES-samningurinn, sem er
stærsti og flóknasti samningur sem
ísland hefur gert á alþjóðavett-
vangi, var að mati Gemer gerður
með það fyrir augum auðvelda að-
Odarríkjum EFTA að gerast full-
gildir meðlimir ESB og væri hann
eftir sem áður litinn þeim augum
innan stofnunarinnar. Gerner sagði
jafnframt að ef þjóðþing aðildar-
ríkja EFTA tækju ákvörðun um að
sækja um aðild að ESB stæðu þau
óneitanlega betur að vígi eftir gerð
EES-samningsins en ella þar sem
stór hluti sameiginlegrar lagasetn-
ingar ESB var færður í landslög
EFTA-n'kjanna.
Viðamiklar breytingar
á stjórnsýslunni
Stefán Haukur Jóhannesson,
skrifstofustjóri viðskiptaskrifstofu
utanríkisráðuneytisins, reifaði í
inngangserindi sínu áhrif EES-
samningsins á íslenska stjórnsýslu.
Sagði hann miklar breytingar hafa
átt sér stað síðan hafist var handa
við framkvæmd ákvæða samnings-
ins fyrir fimm árum. Rekja má
breytingamar til efnislegrar þró-
unar EES-samningsins og efnis-
legra og stofnanabundinna breyt-
inga innan ESB í kjölfar Maas-
tricht- og Amsterdam-sáttmál-
anna.
Eins fagnaði hann því að orðið
hefði þjóðfélagsleg vitundarvakn-
ing og sagði auknar kröfur um
upplýsingaflæði og ráðgjöf vera til
marks um vaxandi áhuga almenn-
ings um áhrif samningsins á hin
ýmsu svið samfélagsins. Sagði
hann utanríkisráðuneytið, sem fer
með yfiramsjón með framkvæmd
ákvæða EES-samningsins fyrir
hönd íslenskra stjómvalda, hafa
komið á vinnuskipulagi í samræmi
við stofnanakeríi EFTA-stoðar
EES og sameiginlegra stofnana
EES í Brassel. Nefndir sérfræð-
inga innan stjómsýslunnar, sem
starfa sem ráðgjafar utanríkis-
málanefndar Alþingis, vinna í fimm
nefndum við að undirbúa þátttöku
íslands á fundum hliðstæðra undir-
nefnda fastanefndar EFTA og
sameiginlegu EES-nefndarinnar.
Starfsemi sendiráðs íslands í
Brassel var aukin til muna og
starfa þar nú fulltrúar allra ís-
lenskra ráðuneyta.
Efnislegar breytingar eftir
Maastricht og Amsterdam
Þær efnislegu breytingar sem
gerðar hafa verið á stofnsáttmála
ESB - þ.e. þær breytingar sem
samþykktar voru í Maastricht og
Amsterdam - síðan að EES-samn-
ingurinn var gerður var einnig við-
fangsefni ráðstefnunnar. Eins var
fjallað um það hvort breytingar á
stofnanahlutverki ESB hefði bein
eða óbein áhrif á EES-samstarfið.
Hvað fyrra viðfangsefnið varðar
var greint frá því að laga- og stofn-
ananefnd EFTA hefði komist að
þeirri niðurstöðu að gera mætti ráð
fyrir að skammtímaáhrif stefnu-
markandi ákvæða væru lítil en
þegar til lengri tíma væri litið væri
erfiðara að meta áhrifin á EES-
samninginn því erfitt er að sjá fyrir
hvernig stofnanir ESB komi til
með að beita ákvæðunum í niður-
stöðum sínum og framkvæmdum.
Hefur Evrópudómstóllinn til að
mynda sýnt í niðurstöðum sínum
að ýmis ákvæði geti leitt til rúmrar
lögskýringar í ljósi þeirra mark-
miða er að var stefnt.
Samningarnir mun
ólíkari en áður
Meðal þeirra nýlegu ESB-
ákvæða sem ganga mun lengra en
samsvarandi ákvæði EES-samn-
ingsins má nefna ákvæði um að
umhverfisvernd verði þáttur í öll-
um aðgerðum ESB. í breytingun-
um sem gerðar vora í Maastricht
og Amsterdam er að finna sam-
bærileg ákvæði um atvinnumál,
menningarmál, heilsu og neytenda-
vernd. Ef samningamir
stofnsáttmáli ESB og EES-samn-
ingurinn - þróast um of í mismun-
andi áttir má búast við vaxandi erf-
iðleikum við að verja meginregluna
um samleitni sem verður til þess að
réttaróvissa getur skapast.
Eftir þær breytingar sem gerðar
vora á stofnanakerfi ESB í Ma-
astricht og Amsterdam kom eðlis-
munur EES-samningsins og Róm-
arsamningsins glögglega í ljós.
EES-samningurinn er það sem
kallað er efnislega lifandi samning-
ur því stöðugt er unnið að efnisleg-
um breytingum á samningnum
með innleiðslu nýrra gerða, þó
einkum að því er varðar málefni
innri markaðarins. Stofnanalega
séð breytist hann hins vegar lítið
sem gæti skapað viss vandkvæði
þar sem stofnanafyrirkomulag
ESB, sem tekið var mið af við gerð
EES-samningsins, tekur stöðugum
breytingum.
Maastricht og Amsterdam sátt-
málarnir gjörbreyttu til dæmis
valdajafnvægi stofnana ESB, sem
að hluta til var gert á kostnað
framkvæmdastjórnarinnar sem nú
sætir auknu eftirliti Evrópuþings-
ins. Áhrif þessa era töluverð fyrir
EFTA-ríkin því einn helsti styrk-
leiki EES-samningsins er fólginn í
greiðum aðgangi þeirra að starf-
semi framkvæmdastjórnarinnar.
Ráðherraráðið er nú aðallöggjafi
ESB og þegar mál hljóta afgreiðslu
þess hafa EFTA-ríkin ekki áheyrn-
ar- eða þátttökurétt.
Krafan um aukið lýðræði við
ákvörðunartöku og að flytja stofn-
anir nær kjósendum var aðalá-
stæða stofnanabreytinganna sem
íbúar EFTA-ríkjanna munu eflaust
einnig njóta góðs af því að þingið
starfar nú fyrir opnum tjöldum og
því auðveldara að fylgjast með
störfum þess. Samfara breytingun-
um hafa þjóðþing ESB einnig
reynt að eíla hlutverk sitt innan
stoftiana ESB og opna nú skrifstof-
ur hjá Evrópuþinginu með það íyr-
ir augum að tryggja upplýsinga-
flæði og til að veita framkvæmda-
valdinu stöðugt og betra aðhald.
Svigrúm til breytinga
mjög lítið
EES-ríkin vinna nú í sameiningu
að stofnanalegum breytingum til
samræmingar þeim er gerðar hafa
verið innan ESB, en eins og áður
sagði er svigrúm til breytinga mun
minna innan EES en raunin er hjá
Evrópusambandinu. Ef ráðist er í
breytingar sem sprengt gætu það
svigrúm er samningurinn gefur er
náið samstarf við ESB nauðsynlegt
á báðum sviðum þ.e. á sviði efnis-
legra breytinga sem og á sviði þró-
unar stofnana.
Hins vegar er ljóst að ESB er nú
upptekið af öðram viðfangsefnum
eins og væntanlegri stækkun þess
til austurs og lítill áhugi á að gera
miklar breytingar á EES-samn-
ingnum. Ef framkvæmdastjórnin
lítur til EES-samningsins sem
tímabundins samningaverks, eins
og greint var frá hér að ofan, eru
litlar líkur á því að hún ákveði að
ráðast í endurskoðun hans. Enda
væri um mjög tímafreka samninga-
gerð að ræða sem hljóta þyrfti
samþykki allra aðildaríkja ESB og
myndi beiðni um endurskoðun á
EES-samningnum því væntanlega
ekki falla í góðan jarðveg um þess-
ar mundir.
Loftmyndir ehf, mynduðu stóran liluta hálendisins í sumar á tveimur flugvélum
FYRIRTÆKIÐ Loftmyndir ehf.
hefur í sumar myndað stóran
hluta hálendis Islands og áform-
ar að ljúka við að mynda það
næsta sumar. Myndirnar á að
nota til þess að byggja upp
gagnagrunn um hálendið. Fyrir-
tækið, sem er í eigu Hönnunar og
ráðgjafar ehf. á Reyðarfirði og
ísgrafs ehf. í Reykjavík, hafði
tvær loftmyndatökuflugvélar á
leigu í sumar og vann verkefni í
Færeyjum auk Islands.
Önnur flugvélanna, af gerðinni
Turbo-Commander, var notuð til
töku mynda af hálendinu úr
7.600 metra flughæð. Úr henni
voru myndaðir um 23.000 fer-
kílómetrar lands. Iðnaðar- og
Umhverfisráðuneyti, Orkustofn-
un, Landsvirkjun og Náttúru-
fræðistofnun hyggjast nota
myndirnar til að byggja upp
gagnagrunn um hálendið.
Ör hinni vélinni, Cesna 402,
var myndað úr 1.000 til 3.000
metra hæð. Mynduð voru svæði
vegna vegagerðar og suðvestur-
Gagnagrunnur um hálendið
Flugvélar Loftmynda á Egilsstaðaflugvelli.
horn landsins, frá Reykjanestá,
austur að Hellu og norður í Staf-
holtstungur. Þær myndir eru til
dæmis grunnur undir gerð
svæðaskipulags á höfuðborgar-
svæðinu.
Samvinna við Færeyjar
og Grænland
Loftmyndir ehf. fengu á síð-
asta vori norrænan styrk til
þess að hafa forgöngu um
samvinnu milli Islands, Græn-
lands og Færcyja um töku loft,-
mynda og úrvinnslu þeirra.
Myndirnar eiga að nýtast við
uppbyggingu á tölvutækum loft-
myndagrunni. Þegar hafa verið
teknar myndir af sunnanverðum
Færeyjum.
AHar myndir sem teknar eru á
vegum Loftmynda eru nú í Iit og
skannaðar á tölvutækt form. Til
stendur að opna almenningi
myndasafn fyrirtækisins. Það
hefur að geyma um 5.000 lit-
myndir og um 2.000 svarthvítar
myndir.