Morgunblaðið - 03.09.1999, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Morgunblaðið/Golli
Jón Proppé, Sigmundur Ernir Rúnarsson, Þorvaldur Þor-
steinsson, Hannes Sigurðsson og Þórhildur Þorleifsdóttir.
Sjónþing
Þorvalds Þor-
steinssonar
SJÓNÞING Þorvalds Þor-
steinssonar hefst í Menningar-
miðstöðinni Gerðubergi laug-
ardaginn 4. september kl.
13.30. Spyrlar verða Þórhildur
Þorleifsdóttir og Jón Proppé
og gestastjórnandi Sigmundur
Ernir Rúnarsson, en umsjón
hefur ART.IS / Hannes Sig-
urðsson. Þorvaldur Þorsteins-
son nam við Myndlistaskólann
á Akureyri, Háskóla Islands og
Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands áður en hann hélt til
framhaldsnáms í myndlist við
Jan van Eyck akademíuna í
Hollandi, en þaðan lauk hann
prófi árið 1989. Frá því hann
lauk námi hefur Þorvaldur
haldið á þriðja tug einkasýn-
inga á Islandi, í Hollandi,
Þýskalandi og Frakklandi, auk
þess sem hann hefur tekið þátt
í fjölda samsýninga.
Meðfram myndlistinni hefur
Þorvaldur líka sinnt ritstörfum
og eftir hann liggja fjölmörg
leikrit og þættir fyrir sjónvarp
og útvarp, hátt í tug sviðsverka
og nokkrar bækur, meðal ann-
ars Engill meðal áhorfenda frá
1992 og Ég heiti Blíðfinnur frá
síðasta ári. Hann hefur hlotið
starfslaun, bæði sem mynd-
listarmaður og rithöfundur og
unnið til verðlauna, meðal ann-
ars til verðlauna Richard Serra
sjóðsins árið 1997.
í kynningu segir m.a.:
„Myndlist hans hefur vakið
mikla athygli og aflað honum
viðurkenningar, enda eru verk
hans í senn frumleg og að-
gengileg, gamansöm og íhug-
ul... Atorka Þorvalds er slík að
oft virðast mörg sverð á lofti
þegar hann gengur fram og ef
horft er yfir feril hans getur
það virst ótrúlegt að öll þessi
verk séu eftir einn og sama
manninn. En þótt verkin séu
mörg og fjölbreytt liggja skýrt
markaðar hugmyndir að baki
þeim öllum og alls staðar má
greina sömu hugsunina og
sama höfundinn.
I verkum Þorvalds verða
áhorfendur gjarnan virkir
þátttakendur í atburðarásinni
og það er jafnvel stundum á
þeirra ábyrgð að Ijúka verkinu
sem Þorvaldur hefur aðeins
lagt drög að. Jafnframt miða
verk hans gjarnan að því að
koma á beinum samskiptum og
umræðu milli áhorfenda...
Verk hans eru ávallt gagnrýn-
in þótt gagnrýnin sé alltaf sett
fram á varfærnislegan og jafn-
vel gamansaman hátt.
I list sinni talar Þoivaldur til
allra og skilaboðin eru einföld:
Listin er ekki upphafið fyrir-
bæri sem ekkert á skylt við
daglegt líf, ekki frekar en
trúarbrögðin, ástin, stríð eða
hvað annað sem við erum sí-
fellt að reyna að skilja. Allt er
þetta hluti af lífi okkar allra og
svörin sem við leitum eru ávallt
innan seilingar ef við bara rétt-
um út höndina og grípum þau.“
Islensk myndlistarsýning í Sívala turninum
N áttúrutilfinningar
í abstraktformi
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
GAMLI og nýi tíminn tengjast á
loftinu í Sívala turninum við
Kaupmangaragötu í Kaupmanna-
höfn eins og Vigdís Finnbogadóttir
benti á er hún opnaði þar sýningu,
sem nú stendur á íslenskri
abstraktlist. Sýningin er í salnum
sem á árunum 1657 1861 hýsti há-
skólabókasafnið og um leið íslensk
handrit, sem þar voru. A sýning-
unni eru verk eftir listamennina
Bjarna Sigurbjörnsson, Guðjón
Bjarnason, Guðrúnu Kristjánsdótt-
ur og Helgu Egilsdóttur. Jón
Proppé listrýnir skrifar á ensku um
hópinn í sýningarskránni, þar sem
sýningin kallast „Elements Twists
& Tums“, en hann hélt einnig fyrir-
lestur á laugardaginn í tengslum
við sýninguna.
Helga býr að hluta í Kaupmanna-
höfn og það var hún sem hafði
frumkvæðið að því að koma sýning-
unni í kring. Salurinn í Sívala turn-
inum er stór og bjartur, hefur hýst
margar athyglisverðar sýningar frá
því hann var tekinn í gagnið 1987
eftir viðamiklar viðgerðir og verið
miðlægur í listalífi borgarinnar.
Hugmynd Helgu með því að
hrinda í framkvæmd sýningu á ís-
lenskri nútíma abstraktlist var að
gaman væri að koma slíkri sýningu
á laggimar til að sýna dönskum
listaáhugamönnum hvað væri að
gerast á sviði abstraktlistar. Verk
hennar falla undir þá skilgreiningu
og síðan fékk hún þau Bjarna, Guð-
jón og Guðrúnu í hópinn, þar sem
henni þótti verk þessara lista-
manna falla vel saman. Ætlunin var
að Kristján Davíðsson yrði með í
hópnum, en hann komst ekki.
Helga býr í Kaupmannahöfn, en
hefur líka bækistöð á Islandi. „Mér
finnst nauðsynlegt að vinna líka á
Islandi, því ég vil ekki missa tengsl-
in við landið," segir hún, en bætir
því við að einmitt þar sem hún búi í
Kaupmannahöfn þyki henni gaman
að gera eitthvað þar líka. Hún
bendir á að oft sé talað um að Danir
hafi ekki áhuga á íslenskri mynd-
list, en álítur að það sé meðal ann-
ars vegna þess að það gefist sjaldan
tækifæri til að sjá íslenska nútíma-
myndlist í Kaupmannahöfn. Stöku
listamenn sýni þar reyndar stund-
um, en það sé sterkur leikur að
halda samsýningu stöku sinnum.
„Ég er mjög ánægð með hvemig til
tókst með sýninguna nú.“
Helga segist ekkert reyna að fela
að þó hún máli abstrakt búi
náttúrutengsl þar undir. „Núna er
ég að fást við íslenska blámann,"
segir hún. Akveðnar náttúrutilfinn-
ingar bærast einnig með hinum
þátttakendunum. Guðrún segist í
verkum sínum nota landslag. „Ég
nota núna fjallshlíðar sem efnivið,
tek dökk form, sem rifar í í gegnum
snjóinn á vorin og vinn verk, sem
geta staðið sjálfstætt, án náttúru-
skírskotunar," segir Guðrún, sem
þó skírir myndirnar Landslag.
„Það er kannski dálítið fyndið að
vera svo að sýna þær á sýningu með
abstraktlist.“
Guðrún segist nota birtuna mikið
í myndunum, vinnur þær í lögum
þannig að verkin breyta um lit eftir
dagsbirtu. „Það er stór hluti af
verkunum að þau hafi breytingar-
möguleika,“ segir hún. Það kom
henni á óvart hve verk fjórmenn-
inganna spiluðu að lokum vel sam-
an í salnum, sem ekki sé alveg auð-
velt að hengja upp í, því veggplássið
er ekki mikið. Lokaútkomuna er
hún mjög ánægð með, rétt eins og
Helga.
Plexígler, járn og togstreita
Bjarni vinnur myndir sínar á
plexígler, þar sem það er slétt og
heil bakhliðin, sem snýr að áhorf-
andanum, en ekki sú hlið, sem litur-
inn er borinn á. Það er því botninn á
málverkinu, sem sést, nokkurs kon-
ar öfugsnúin sýn á verkið, sem um
leið verður hin rétta sýn. Bjarni
notar vatn og olíu. Þegar myndin
þornar myndast línur, sem verða
honum úrvinnsluefni. „Það er efnið
sjálft, togstreita efnisins, sem er
mér viðfangsefni," segir Bjami.
Hér liggur náttúruskírskotunin því
í sjálfu efninu, en rauð og blá verk
vekja líka hugrenningar í átt til elds
ogyatns.
I litunum á gagnsæju plexígler-
inu, sem ekki liggur þétt að veggn-
um, heldur er haldið frá honum af
gagnsæjum ramma myndast sér-
stakt og nánast upphafið ljós- og
litaspil. Verk Guðjóns eru hins veg-
ar af öðrum toga, þétt og þung, því
hann notar járnstengur, togaðar,
sprengdar og höggnar í spað, sem
bæði hanga á veggjum og liggja á
gólfinu, en hann vinnur einnig mál-
verk sem hanga uppi á vegg í saln-
um í Sívala turninum.
Sýningin í Sívala turninum er op-
in til 19. september.
Teikningar
og módel í
Galleríi
Kambi
SÝNING á teikningum og líkön-
um verður opnuð í Galleríi
Kambi í Landsveit á morgun kl.
15. Sýnd eru frumdrög að sex
verkum Olafs Elíassonar, frá ár-
unum 1996-99 sem öll eru
strúktúrs gerðar og eru frumd-
rögin sýnd með teikningum og
líkönum sem unnin voru af Ein-
ari Þorsteini til þess að unnt
væri að byggja þau. Á sýning-
unni eru auk þess tilvísanir í
skylda hagnýta strúktúra, ferla
Samvinnuverkefni Ólafs og Einars; spíralgarðhýsi í Feneyjum 1999.
sem Einar Þorsteinsson hefur daga, nema miðvikudaga, og
útfært. Sýningin er opin alla stendur út septembermánuð.
Imyndað landslag
TONLIST
Sigurjónssafn
SUMARTÓNLEIKAR
Verk eftir Geir Rafnsson, Vine,
Cahn, Raxach og Mallika &
McQueen. Ama Kristín
Einarsdóttir, flautur; Geir
Rafnsson, slagverk. Listasafni
Sigurjóns Ólafssonar, þriðjudaginn
31. ágústkl. 20:30.
SÍÐUSTU tónleikar Sigurjóns-
safns í Laugamesi á þessu sumri
fóru fram í þéttsetnum sal á þriðju-
dagskvöldið undir yfirskriftinni
„ímyndað landslag" með tilvísun í
samnefnt verk katalónska tón-
skáldsins Raxachs.
í fljótu bragði gæti áhöfn flautu
og slagverks virzt heldur þunnur
þrettándi, unz haft er í huga hvað
slagverk nútímans er í rauninni
mikill og fjölskrúðugur heimur
ólíkra hljóðfæra, sem skipta orðið
mörgum tugum. Má eiginlega
merkilegt kalla að einum slag-
verksmanni sé gert að kunna full
skil á jafnólíkum tjáningartólum og
hvers konar hand- eða slegilbumb-
um, gjöllum og málmdiskum, tré-
og málmspilum auk grúa „idíófón-
ískra“ hljóðgjafa allt frá hrossa-
brestum í vindvélar, að ógleymdum
sægi hryntækja úr t.a.m. latneskri
dansmúsík. Má með sanni segja, að
hvergi fyrirfinnist jafn alþjóðlegt
úrval hljóðfæra og í þessari grein.
Hún er jafnframt sú deild tóna-
mboða sem síðust ruddi sér farveg í
vestrænni listmúsík, enda mun
uppistaða tónverka fyrir slagverk
að yfirgnæfandi leyti frá þessari
öld. Um leið og slagverksgreinin
hefur þannig öðrum fremur orðið
merkisberi nútímatónlistar, hefur
legið í hlutarins eðli, að margir
slagverksmenn láta tilleiðast að
semja fyrir sitt - eða réttara „sín“ -
hljóðfæri, eins og hér kom í ljós í
þrem verkum eftir Geir Rafnsson,
auk lokaverksins Mósaík, er dúóið
samdi í sameiningu.
011 verkin á umræddum tónleik-
um voru sögð flutt hér á landi í
fyrsta sinn. Hið fyrsta þeirra,
„Song“ fyrir flautu og marimbu,
var eftir Geir. Það hófst með dún-
mjúkri pentatónískri iðandi á mar-
imbuna, er sýndi vel, líkt og síðar
kom fram, dágóða fjórkjuðatækni
við álíka mjúkleitan flautumeðleik
Ömu Kristínar Einarsdóttur. Átti
hún fallega einleiksaríettu í miðju
verki, sem endaði síðan á þéttings:
ofnum kafla í stfl við byrjunina. I
næsta verki, „Hekla“ f. einleik-
smarimbu og einnig eftir Geir, voru
áberandi fimmundatremóló við
sjálfstæða ferundasamstíga laglínu
í hægri hönd í bland við tokkötuk-
ennd arpeggíó við líflega rapsó-
díska dýnamík; ýmist egghvasst
eða gælandi og lauk á tyrknesku 2-
2-2-3 hryni. Þétt og vel samið verk
og hið ágætasta flutt.
Ama Kristín blés næst „Kon Tai
Né“, undirleikslausa míníatúm eft-
ir unga brezka tónskáldið Ian Vine,
er bar nokkur einkenni japansks
shakuhachi-stfls í anda austrænnar
náttúruíhugunar; stutt verk en með
allmiklum tilfinningasveiflum og
túlkað með tilþrifum. Að því loknu
flutti dúóið „Ten Pieces“ eftir W. L.
Cahn frá 1997, kostulegt safn
stuttra örþátta fyrir ýmist piccolo-,
alt- og C-flautu ásamt nánast öllu
slagverksbatteríinu, en smekklega
valið eftir viðkomandi titli hverju
sinni. T.d. „Echo“ (stök piccolo-tíst
við látúnsklingju), „Celebration
Song“ (blanda af kínversku fimm-
tónalagferli og gamelanstfl), „Two
Birds“ (piccolo og fuglakvak af
bandi), „Circles" (í smáum sem
stórum „hringferlum") eða
„Ancient Song“ (lágvær flautu-
harmsöngur við ýmist strokinn eða
sleginn víbrafón).
Hjá þessu bráðskemmtilega
verki hlaut titilverk tónleikanna
næst á eftir, „Imaginary Landsca-
pe“ (1968) f. alt- & C-flautu og slag-
verk eftir Enrique Raxach aðeins
að blikna, þrátt fyrir litríkan
draumaheim þess í glimrandi flutn-
ingi beggja spilara, þar eð margir
effektar voru orðnir gamalkunnir
og á köflum heldur útjaskaðir.
Hin dapra en fallega „Hugleið-
ing“ (1997) Geirs Rafnssonar fyrir
einleiksflautu í minningu vinar var
leikin baksviðs af Örnu; fremur
stutt verk en að mestu á tónölum
grunni og vel og innilega leikin.
Loks flutti dúóið „Mósaík" með
undirtitlunum „1 samruni" og „11
mósaík“, sem í tónleikaskrá var
skrifað á báða flytjendur. Verkið
byggðist á spunaupplagi, og þótt
viða væri stuðzt við misskarandi
þrástef í á köflum mínímölskum
anda, gætti töluverðrar fjölbreytni
í heild, enda naut stykkið góðs af
andstæðum áferðarflötum. M.a.
mátti heyra marskenndan kafla
sem þróaðist yfir í funheita „frum-
skógarmúsík“, og síðar einnig du-
lúðugan ávæning af arabískum ilm-
garði. í heild hið áheyrilegasta
spunaverk, þó að inntaksframlag
flautunnar undir lokin væri
kannski ívið of hjakk-kennt og
óspennandi. Leikur var þó allur,
hér sem fyrr, á háu stigi, og óhætt
að spá „Malliku & McQueen"
brautargengi með slíku áframhaldi.
Ríkarður Ö. Pálsson