Morgunblaðið - 03.09.1999, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Þögn á Ljós-
myndasafni
Reykjavíkur
Tore H. Rayneland með eitt verka sinna.
LJÓSMYNDASÝNINGIN Þögn
eftir norska Ijósmyndarann Tore
H. Royneland verður opnuð á
morgun, laugardag, kl. 14. á
Ljósmyndasafni Reykjavíkur,
Borgartúni 1. Ljósmyndirnar eru
teknar í íslenskri náttúru haustið
1997.
Á undanförnum árum hefur
Tore H. Royneland unnið við ým-
is bókaverkefni í samvinnu við
gallerí og myndlistarmenn. Hann
hefur starfað sem auglýsingaljós-
myndari í Ósló í 20 ár. Undanfar-
ið hefur Tore H. Royneland tekið
virkan þátt sem heimildaijós-
myndari norska málarans Pat-
ricks Huse í verkefninu RIFT.
Árangur heimildaljósmyndunar-
innar og náin samvinna við Pat-
rick Huse gaf Rayneland inn-
blástur tii þess að halda áfram
vinnunni við ljósmyndirnar í
sjálfstæðu ljósmyndaverkefni,
segir í fréttatilkynningu.
Eftir tökurnar á Islandi haust-
ið 1997, sem voru framkvæmdar
á stuttum tíma á töluvert tak-
mörkuðu svæði, var niðurstaðan
skýr; það varð að halda ljós-
myndasýningu sem byggðist á
náttúruupplifún og stemmningu.
Að mæta íslenskri náttúru var
ævintýri iíkast.
Sýningin Þögn:
Ferð um tímann
„Til þess að skilja hugtakið
þögn þurfum við að hafa upplifað
hve hið gagnstæða - skynjað með
bæði augum og eyrum - hefur
truflandi áhrif á líkama og sál.
Að sleppa sér lausum má líkja við
sprengingu í líkamlegum skiln-
ingi;“ segir Tore H. Roneland.
„I landslaginu þar sem mynd-
irnar eru teknar hefur öll starf-
semi hljóðnað. Kannski gerðist
það fyrir þúsundum ára -
kannski fyrir milljónum ára. Eða
var það í gær? Vitnisburðurinn
um þá krafta, sem hafa notið sín,
er augljós. Það lítur út fyrir að
eldvirkni jarðar geti vaknað á
hverri stundu.
Að mæta slíkri náttúru þar
sem náttúrukraftamir hafa skap-
að upprifið landslag, þakið ömm,
en þó heillandi og fagurt, getur
fengið okkur til þess að efast um
upplifanir okkar. Við vitum ekki
hvernig við eigum að bregðast
við áhrifum sem við höfum lært
að séu siðlaus, ljót og hættuleg.
Börn líta á hið sama frá öðm
sjónarhorni þangað til þau verða
fyrir áhrifum menningarinnar
sem fullorðnir hafa tileinkað sér
í lifinu í gegnum fordóma ann-
arra.
Að mæta íslenskri náttúm er
eins og að ferðast til baka í tíma.
Tilhugsunin um uppmna alls er
sterk. Jafnframt hafa þjóðsögur
sitt að segja. Smáatriðin í lands-
laginu virðast eiga eigið líf hið
innra. Stór svæði endurspegla
einmanaleikann. Þögnin verður
ágeng,“ segir Tore H. Royneland.
Sýningin er opin virka daga
frá kl. 12-15.30, og um helgar
KVIKMYJVPIR
Sljörnubfó
BIG DADDY ★★
Leikstjórn: Dennis Dugan. Handrit:
Steve Franks, Tim Herlihy og Adam
Sandler. Aðalhlutverk: Adam
Sandler, Joey Lauren Adams, Cole
og Dylan Sprouse, Jon Stewart.
Colombia 1999.
ADAM Sandler leikur Sonny Kou-
fax, lögfræðilærða kærulausa leti-
bykkju sem kærastan segir upp. Til
að sýna ábyrgð, í þeirri von að vinna
kærustuna aftur, tekur hann að sér
lausaleikskróa herbergisfélaga síns
sem hann situr svo uppi með þegar
stúlkan hafnar honum.
Big Daddy er ekki sérlega vönduð
kvikmynd og eitthvað hefur lítil
meðan á sýningunni stendur frá
kl. 14-16, og stendur til 26. sept-
ember.
Mistæk-
ur pabbi
vinna verið lögð í heildarhugmynd-
ina í upphafí verks. Handritið er að
mestu brandararuna úr hinni og
þessari áttinni. Sumir þeirra eru
nokkuð fyndnir, og sérstaklega þeir
illkvittnu. Það er fyrirgefanlegt í
grínmynd að allir brandararnir sé
ekki jafn fyndir, enda áhorfendur
með mjög misjafnan húmor og
greinilega þessir þrír handritshöf-
undar líka. Það sem er hins vegar al-
gjörlega ófyrirgefanlegt er einhver
óskiljanleg melódramatísk
væmnisköst sem handritshöfundur
Handverk &
hönnun fær
fjárveitingu
VERKEFNIÐ Handverk & hönnun
hefur fengið fjárveitingu til ársins
2002 til að stuðla að áframhaldandi
eflingu handverks, bæta menntun og
þekkingu handverksfólks og stuðla
að aukinni gæðavitund í greininni,
eins og segir í fréttatilkynningu.
Verkefnið verður rekið með fjár-
hagslegum stuðningi frá forsætis-
ráðuneyti, félagsmálaráðuneyti og
Framleiðnisjóði landbúnaðarins til
fjögurra ára, þ.e. 1999-2002, og fer
þá fram endurmat á verkefninu.
I nýskipaðri stjórn eru Birna
Kristjánsdóttir formaður, skipuð af
forsætisráðuneyti, Þórey S. Jóns-
dóttir, skipuð af félagsmálaráðu-
neyti, og Þórhalla Snæþórsdóttir,
skipuð af Framleiðnisjóði landbún-
aðarins. Sunneva Hafsteinsdóttir
hefur verið ráðin framkvæmdastjóri
Handverks & hönnunar.
fá af og til, og passa engan veginn
inn í myndina. Það er í fína lagi að
plokka í hjartastrengi áhorfanda
grínmynda, en það verður að passa
inn í stemmninguna. Tökum dæmi:
Hver fellir ekki tár, eða að minnsta
kosti þarf að herpa magavöðvana,
þegar strákurinn er tekin frá flæk-
ingnum í The Kid eftir Chaplin?
Voða fáir, enda smekkmaður á ferð.
Handritshöfundarnir flækjast fyrir
sjálfum sér á fleiri stöðum eins og í
réttarsalsatriðinu sem er óskiljan-
lega skrítið og eiginlega leysist upp.
Adam Sandler er býsna viðkunn-
anlegur náungi sem fer vel að leika
aula, og er þessi mynd aðallega gerð
íyrir hann. Aðdáendum hans mun ef-
laust líka hún og það er vel, en að-
standendur hefðu samt mátt vanda
sig aðeins betur.
Hildur Loftsdóttir
Súrrealískt
sálfræðidrama
tír kvikmyndinni Sígaunalíf.
Draumkennd
skemmtiferð
Bæjarbíó
PERSONA-^^
Ingmar Bergman
Svíþjóð 1966.
UNGA hjúkrunarkonan Alma
(Bibi Andersson) fær það verkefni
að sjá um leikkonuna Elísabetu
Vogler (Liv Ullmann), sem skyndi-
lega þagnaði á einni leiksýning-
unni og hefur ekki mælt orð síðan.
Þær dömur fara saman á eyju
nokkra þar sem þær dvelja saman
um hríð. Sérstakur vinskapur
myndast milli þeirra, og Alma,
sem talar allan tímann, fer að trúa
Elísabetu, sem segir ekki orð allan
tímann, fyrir sínum innstu leynd-
armálum.
Staðan milli kvennanna verður
þannig að eiginlega er það Alma
sem fær hlutverk sjúklingsins sem
rasar út um eigin tilfinningar, á
meðan Elísabet hlustar eins og
góðum sálfræðingi sæmir. Bréf
sem Elísabet ætlar eiginmanni sín-
um, en Alma les, kemur ójafnvægi
á sambandið, og ástin sem Alma
hafði fest á Elísabetu breytist í
hatur. Upp frá því skiptast þær á
um að hafa yfirhöndina í samband-
inu, og það er einn ótrúlegasti
hluti myndarinnar,
þar sem einungis
önnur persónan
talar alla myndina
út í gegn. Þær Liv
og sérstaklega Bibi eru frábærar í
hlutverkum sínum, og Bergman
sýnir að hann kann sitt fag.
En svo auðveldlega sleppum við
ekki. Myndin virkar nefnilega á
tveimur plönum. Það er raunveru-
leikinn, og svo hin hliðin sem er
draumur, ímyndun, hugsun úr
undirmeðvitundinni eða kannski
raunveruleikinn? Maður spyr sig
hvort Alma (sem þýðir sál. Aha!!)
og Elísabet séu ein og sama kon-
an; tvær hliðar á sömu konunni.
Þær virðast hafa sömu langanir og
þrár þótt þær séu mjög ólíkar, og í
einu atriði renna andlit þeirra
saman í eitt. Þegar Alma les yfir
Elísabetu alla hennar galla, endar
hún á því að garga: Eg er ekki
Elísabet Vogler! Og þegar eigin-
maður leikkonunnar kemur í heim-
sókn, gerir hann ekki greinarmun
á henni og hjúkkunni. Eitthvað er
heldur ekki alveg á hreinu hjá
hvorri þeirra hann sefur. Eða er
hann bara ímyndun?
Bergman notar ýmsar kvik-
myndalegar brellur til að leiða
okkur á milli þessara raunveru-
legu og ímynduðu heima. Hann er
ekkert feiminn við formið, teygir
það og togar. Bræðir filmuna í
miðri mynd, sýnir okkur kvik-
myndavél sem kviknar á og
slokknar í upphafi og enda mynd-
arinnar þar sem hann kemur
einnig inn ýmsum öðrum furðuleg-
um myndbrotum. Myndir úr und-
irmeðvitund? Hver er þessi ungi
strákur sem vaknar upp á líkstofu
og strýkur skuggamynd af konun-
um tveimur? Bamið sem Alma lét
eyða eða drengurinn hennar Elísa-
betar sem hún hefur óbeit á?
Það er undir hverjum og einum
áhorfanda komið hvernig hann vill
túlka þessa óráðnu tilburði Berg-
mans. Ég verð að segja að mér
finnst myndin skemmtilega útpæld
hjá karlinum, flott, vel gerð og
áhrifarík. Hún er hinsvegar
sneydd allri frásagnargleði og mun
seint komast á lista yfir skemmti-
legustu myndir sem ég hef séð.
Hildur Loftsdóttir
lláskólabfó
SÍGAUNALÍF „DOM ZA
VESANJE“*^-A"A-
Emir Kusturica
Júgóslavía 1988.
SÍGAUNALÍF er dansandi
draumur sem liðast um furðuver-
öld þar sem kalkúnn er besti vinur
mannsins, þar sem hús lyftast og
hús brenna. Það sem niðursuðu-
dósir hreyfast úr stað, skeiðar
mjakast upp veggi, og eldkestir
fjóta eftir ánni.
Perhan býr í þessari veröld.
Hann hugsar vel um Daniru systur
sína með veika fótinn sinn og hann
vill giftast Azra hinni fögru sem
elskar hann líka. En fyrst verður
hann að fylgja Daniru á sjúkrahús-
ið í borginni. Á leiðinni rænir
glæpadóninn Ahmed honum Perh-
an og lætur hann stela fyrir sig í
Milanó.
0, Perhan, hann er svo yndisleg-
ur. Amma hans er líka stórkost-
lega mannvera, svo sæt og góð, og
Danira eins og lítið lukkutröll. Og
vondu karlarnir. Af hverju þurfa
þeir að vera svona grimmir, selja
og kaupa fólk og nota það? Áf
hverju geta þeir ekki borið virð-
ingu fyrir neinu? Ekki einu sinni
sakleysingjunum og fegurðinni
sem býr í
hjörtunum
þeirra hreinu.
Þeir þurfa að
skíta allt út.
0, Perhan, hann er svo yndislegur.
Þetta eru nú meiri vandræðin sem
hann þarf að komast í gegnum.
Þótt honum verði smávegis á, þá
stendur sig eins og hetja. Hann er
það líka.
Tónlistin er bæði svo sorgleg og
glöð, en mest bara falleg. Sker sig
samt einhvern veginn inni í mann.
Hvernig ætli myndin væri án
hennar? Kannski varð tónlistin til
á undan myndinni. Þó. Myndavélin
dansar við tónlistina, leiðir mann
úr sígaunaþorpi í Júgóslavíu í for-
arpytt úthverfa MQanó, úr ham-
ingju yfir í vansælu með viðkomu
milli draums og veruleika, hláturs
og gráts. Þetta er furðuleg og fal-
leg skemmtiferð sem lætur manni
líða svo vel.
Hildur Loftsdóttir
Undarlegur
samsetningur
K (‘onhoo i iin
HELMINGSLÍKUR
„UNE CHANCE SUR DUX“ ★
eftir Patrice Leconte
ÞESSI gamanspennumynd frá
Frökkunum er undarlegur sam-
setningur. Vekur nokkra furðu að
tveir ástsælustu leikarar Frakka á
síðustu áratugum, Alain Delon og
Jean Paul Belmondo, skuli gefa sig
í aðra eins dellumynd. Jafnvel enn
meiri furðu vekur að B-mynd eins
og þessi skuli yfirleitt sýnd á kvik-
myndahátíð þar sem aldrei er nóg
pláss fyrir vandaðar, listrænar
myndir.
Ung stúlka, tukthúslimur reynd-
ar, kemst að því þegar móðir henn-
ar deyr að faðir hennar er annað-
hvort ríkisbubbinn Alain Delon
eða ríkisbubbinn Jean Paul
Belmondo. Hún fer og hittir þá tvo
en blandast inn í viðskipti við
rússamafíu í leiðinni og þeir verða
að bjarga henni. Sem er minnsta
mál, því Delon og Belmondo eru
einskonar atvinnuhermenn!
Ef leikstjórinn Patrice Leconte
ætlaði að gera virkilega bjánalega
ameríska hasarmynd tókst honum
það með sprengjuregni, bflaelt-
ingaleikjum, skotbai’dögum og
hlægilegum hasarmyndapersón-
um. Ef Delon og Belmondo ætluðu
að sýna hvað í þeim býr, komnir á
virðulegan aldur, völdu þeir kol-
ranga mynd.
Arnaldur Indriðason