Morgunblaðið - 07.10.1999, Qupperneq 16

16 FIMMTUDAGUR 7. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Snarpar utandagskrárumræður á Alþingi um aðgang að sjúkraskýrslum
Hlutur Tölvunefndar
harðlega gagnrýndur
í UTANDAGSKRÁRUMRÆÐU á
Alþingi í gær gagnrýndu stjómar-
andstæðingar harðlega leyfi sem
Tölvunefnd veitti fimm stai’fsmönn-
um Islenskrar erfðagreiningar til
skoðunar á þrjátíu sjúkraskýrslum
á Sjúkrahúsi Reykjavíkur. Sagði
Ögmundur Jónasson, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar - græns
framboðs, ríkisstjómina, Tölvu-
nefnd og Vísindasiðanefnd hafa
brugðist algerlega í málinu og full-
yrti Ögmundur - sem átti frum-
kvæði að því að málið væri rætt ut-
an dagskrár á Alþingi - að þetta
mál sýndi að ríkisstjórninni væri
ekki treystandi í samningaviðræð-
um við Islenska erfðagreiningu um
rekstur gagnagranns á heilbrigðis-
sviði.
Ögmundur sagði í ræðu sinni í
gær að það hefði vakið athygli og
furðu í liðinni viku þegar fréttist að
samkvæmt heimild Tölvunefndar
hefðu starfsmenn íslenskrai- erfða-
greiningar fengið leyfi til að gramsa
í gögnum sjúklinga án þess að per-
sónueinkenni væra afmáð. Síðar
hefði komið í ljós að forsvarsmenn
sjúkrahússins hygðust hafa vit fyrir
Tölvunefnd og að þeir mæltust til
þess að nöfn sjúklinganna yrðu af-
máð. Eftir sem áður ættu starfs-
menn Islenskrar erfðagreiningar að
fá aðgang.
Ögmundur benti á að þrátt fyrir
lagalegar heimildir um gerð mið-
lægs gagnagranns á heilbrigðis-
sviði, og greinilegan ásetning ríkis-
stjórnarinnar að semja við Islenska
erfðagreiningu um afnot af heilsu-
farsupplýsingum íslensku þjóðar-
innar, þá væri staðreyndin sú að
ekki hefði enn verið gengið frá
samningum við fyrirtækið. Taldi
þingmaðurinn að eðlilegt væri að
þeir, sem væra áhugasamir um
jafnræði með fyrirtækjum, spyrðu
hvers vegna fulltrúum Islenskrar
erfðagreiningar væri veittur þessi
forgangur.
Grundvallaratriði málsins taldi
Ögmundur vera að verja sjúklinga
og standa vörð um lagalegan og sið-
ferðilegan rétt þeirra. „Pær varnir
era því miður að brotna niður. Eða
það sem verra er, ríkisstjórnin er að
brjóta þær niður,“ sagði hann.
Ögmundur kvaðst telja fyllstu
ástæðu til að hafa af því áhyggjur
að þeir sem ættu að standa vörð um
mannréttindi og almannahag í heil-
Sturla D. Þorsteinsson og Kristján Pálsson
stinga saman nefjum.
ALÞINGI
brigðisþjónustunni væra að bregð-
ast skyldu sinni. Þar sagðist hann
horfa til fjögurra aðila; Vísindasiða-
nefndar, starfsmanna heilbrigðis-
þjónustunnar, Tölvunefndar og loks
Álþingis og ríkisstjórnar.
Ógmundur lýstu ánægju með
ályktun Læknafélags íslands í gær,
þar sem kom fram að leyfið sam-
rýmdist vart landslögum eða siða-
reglum lækna, en sagði ljóst að hin-
ir aðilamir þrír; Vísindasiðanefnd,
Tölvunefnd og ríkisstjórn hefðu
bragðist algerlega. Bað Ögmundur
heilbrigðisráðherra að svara því
með hvaða hætti hún hefði komið að
málinu, og jafnframt að hún segði
þingheimi frá því hvernig hún hygð-
ist beita sér í ljósi þeirrar gagnrýni
sem fram hefði komið.
Liður í undirbúningi rekstrar-
leyfis gagnagrunns
I svai-i Ingibjargar Pálmadóttur
heilbrigðisráðherra kom fram að
hér væri um lið í undirbúningi veit-
ingu rekstrarleyfis á gagnagranni á
heilbrigðissviði að ræða. Nefnd sem
skipuð var til að gera tillögur til
heilbrigðisráðherra þar að lútandi
hefði lagt fram
beiðnina við
Tölvunefnd, um
að fulltrúum ís-
lenskrar erfða-
greiningar og
Sjúkrahúss
Reykjavíkur yrði
veittur aðgangur
að þrjátíu
sjúkraskrám, og
hefði hugmyndin
verið sú að menn
fengju tækifæri
til að átta sig
betur á því
hvaða upplýsing-
ar væru skráðar
í sjúkraskrár.
Ingbjörg sagði að Tölvunefnd
hefði veitt leyfið tafarlaust með skil-
yrðum sem viðkomandi sættu sig
við. Heilbrigðisráðuneytið hefði
hins vegar ekki komið með beinum
hætti að málinu og benti ráðherr-
ann á að persónuvemd heyrði undii'
Tölvunefnd og dómsmálaráðuneyti.
Ingibjörg tók sérstaklega fram að
færustu sérfræðingar hefðu komið
að þessu máli. „Eg treysti fullkom-
lega mati sérfræðinganna, sem
kunnh' eru fyrir ábyrgð í störfum
sínum, til að fara með þetta mál
samkvæmt ströngustu kröfum.
Tölvunefnd hefur hingað til verið
fullkomlega treystandi þegar per-
sónuvernd er annars vegar. Skilyrði
hennar nú sýna að hún er traustsins
verð,“ sagði Ingibjörg.
Skýrslur þeirra sem hafa sagt
sig frá gagnagrunni ekki undan-
skildar skoðuninni
Snarpar umræður urðu að aflokn-
um orðaskiptum Ögmundar og
Ingibjargar og sagði Ásta Ragn-
heiður Jóhannesdóttir, þingmaður
Samfylkingar, það alvarlegt þegar
Tölvunefnd veitti aðgang að sjúkra-
skrám án þess að leyfis sjúklinga
hefði verið leitað. „Við skulum ekki
gleyma því að tólf þúsund og sjö
hundruð manns hér á landi vilja
ekki heimila aðgang að sínum
sjúkraskrám og heilsufarsupplýs-
ingum,“ sagði Ásta Ragnheiður.
Hún kvaðst fagna afskiptum
landlæknis og yfirmanna Sjúkra-
húss Reykjavíkur af málinu og
sagði málið hafa verið leyst að
þeirra framkvæði. „En svona vinnu-
brögð rýra álit og traust Tölvu-
Morgunblaðið/Kristinn
Ögmundur Jónasson taldi það vera grundvallaratriði að verja sjúk-
linga og standa vörð um lagalegan og siðferðilegan rétt þeirra.
nefndar og skaða vísindastarf á
sviðum erfðafræði."
Katrín Fjelsted, þingmaður Sjálf-
stæðisflokks, sagði að það hefði vak-
ið furðu sína er hún heyrði að
Tölvunefnd hefði veitt utanaðkom-
andi aðilum heimild til að skoða
sjúkraskýrslur þrjátíu aðila án þess
að fyrir lægi samþykki þeirra sjúk-
linga sem í hlut ættu, eða þá lækna
spítalans sem þessar sjúkraskrár
hefðu skráð sem trúnaðarmál.
Ekki síst kvaðst Katrín hafa
undrast að skýrslur þeirra þúsunda,
sem sagt hefðu sig frá gagnagranni
á heilbrigðissviði, ættu ekki að
verða undanskildar. Sagðist hún
treysta því að yfii-völd myndu fara
að ráðum landlæknis sem komið
hefði með ábendingar um að ná
mætti markmiðum Tölvunefndar á
annan hátt.
Vegið að Tölvunefnd
Fleiri stjórnarandstæðingar
kváðu sér hljóðs í umræðunum, og
gagnrýndu harðlega ákvörðun
Tölvunefndar, sem þeir sögðu brot
á öllum siðferðislögmálum. Þeir
Tómas Ingi Olrich, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, og Kristinn H.
Gunnarsson, þingmaður Framsókn-
arflokksins, héldu hins vegar uppi
vömum fyrir Tölvunefnd og Krist-
inn sagðist ekki geta séð að nefndin
hefði misstigið sig, ef miðað væri við
þær reglur sem um starfsemi henn-
ar gilti.
Sagði Kristinn að það kæmi sér
á óvart að vegið væri að Tölvu-
nefnd með þeim hætti sem gert
hefði verið í umræðunni og bætti
því við að ekki væri hægt að gagn-
rýna Tölvunefnd út frá afstöðu
manna til þess hvort gera ætti
gagnagrunn eða ekki. Kvaðst
Kristinn telja eðlilegt að fyrst að
búið væri að ákveða að gera gagna-
grunn þyrftu þeir, sem ættu að
smíða hann, að hafa aðgang að
gögnum til að geta ákveðið hvernig
standa ætti að verki.
Fjármálaráðherra leggur til breytingar á lögum um vörugjald af ökutækjum og eldsneyti
Alþingi
Dagskrá
Vörugjald á
bensíni verði
föst krónutala
Markmiðið að draga úr áhrifum
sveiflna á bensínverði
GEIR H. Haarde fjármálaráðherra
mælti í gær fyrir lagabreytinga-
frumvarpi um vöragjald af ökutækj-
um og eldsneyti en skv. framvarpinu
verður vörugjald af bensíni framveg-
is föst krónutala, í stað þess að vera
prósentuhluti af tollverði, eins og
verið hefur. Kom fram í máli fjár-
málaráðherra að markmið ríkis-
stjórnarinnar með þessari breytingu
væri að draga úr áhrifum mikilla
sveiflna á bensínverði; en verð á
bensíni hefur undanfarna mánuði
hækkað gífurlega.
I núgildandi lögum er vörugjald
af bensíni 97% af tollverði en laga-
frumvarp fjármálaráðherra gerir
ráð fyrir að það verði föst krónutala,
10,50 krónur af hverjum lítra af
bensíni. Sagði Geir H. Haarde að
samkvæmt núgildandi lögum og
miðað við bensínverð í dag fengi rík-
ið 12,80 krónur á hvern seldan lítra,
og því væri ljóst að þessi breyting
ætti að þýða lækkun bensínverðs um
allt að þrjár krónur fyrir bifreiða-
eigendur.
Fjármálaráðherra kvaðst við um-
ræður um framvarpið telja að um
skynsamlega breytingu væri að
ræða. „Með þessu móti fáum við
ekki aðrar sveiflur í bensínverð okk-
ar en þær sem koma beinlínis utan
frá. Við erum ekki að magna þær
um helming eins og við geram við
núverandi gjaldtökukerfi,“ sagði
Geir.
Viðleitni stjórnvalda fagnað
Hvatti ráðherrann jafnframt til
þess að lagafrumvarp þetta yrði af-
greitt fljótt og öragglega, bensínnot-
endur myndu borga brúsann, og rík-
ið héldi áfram að hagnast af hárri
gjaldtöku á meðan, ef þingmenn
kysu að tefja afgreiðslu málsins.
Stjórnarandstæðingar fögnuðu
velflestir viðleitni ríkisstjórnarinn-
ar en Jóhanna Sigurðardóttir, þing-
maður Samfylkingar, benti á að
Samfylkingin hefði hvatt til sam-
bærilegra aðgerða þegar í sumar.
Hverju sem það sætti hét hún því
að Samfylkingin myndi greiða
frumvarpinu leið en lýsti þó efa-
semdum um þá aðferð og þær við-
miðanir sem fjármálaráðherra not-
aði við útreikninga fastrar krónu-
tölu vörugjaldsins.
Sagðist Jóhanna telja að skyn-
samlegra væri að hafa lagatexta um
vörugjald óbreyttan en að sett væri
þak á gjaldið. Taldi hún að almennt
væri skattlagning á bifreiðaeigend-
ur á íslandi á ystu mörkum þess
sem forsvaranlegt væri.
Bæði Jóhanna og Ögmundur Jón-
asson, þingmaður Vinstrihreyfing-
arinnar - græns framboðs, sögðu
nauðsynlegt að mál þetta fengi
góða umfjöllun á þingi, og því væru
ummæli fjármálaráðherra um hugs-
anlegar tafir á afgreiðslu málsins
gagnrýni verð. Ögmundur lýsti sig
samþykkan grundvallarhugmynd
frumvarpsins; þ.e. að festa upphæð
vörugjaldsins, en sagði að þessi mál
yrði að skoða með hliðsjón af al-
menningssamgöngum.
I frumvarpi fjármálaráðherrans
er jafnframt gert ráð fyrir að felld
verði úr gildi heimild ráðherra til
að hækka bensíngjald, hið sérstaka
vörugjald sem rennur til vegagerð-
ar, í samræmi við hækkun bygging-
arvísitölu. Spunnust nokkrar um-
ræður um þetta atriði en Guðmund-
ur Árni Stefánsson, þingmaður
Samfylkingar, velti því fyrir sér
hvort orðalagsbreytingar á þessari
grein laganna þýddu að hætta væri
á að vegagerðin fengi e.t.v. ekki það
fé sem henni bæri skv. laganna
hljóðan.
ÞINGFUNDUR Alþingis hefst kl.
10.30 í dag. Eftirfarandi mál verða
á dagskrá:
1. Staða garðyrkjubænda, beiðni
um skýrslu. Hvort leyfð skuli.
2. Kjör einstæðra foreldra,
beiðni um skýrslu. Hvort leyfð
skuli.
3. títtekt á stjómunar- og eigna-
tengslum milli fyrirtækja á íslensk-
um markaði, beiðni um skýrslu.
Hvort leyfð skuli.
4. Vömgjald af ökutækjum,
eldsneyti. Frh. 1. umræðu.
5. Skattfrelsi norrænna verð-
launa. 1. umr.
6. Tekjuskattur og eignaskattur.
1. umr.
7. Starfsheiti landslagshönnuða.
1. umr.
8. Iðnaðarlög. 1. umr.
9. Öryggi greiðslufyrirmæla. 1.
umr.
10. Innstæðutryggingar og
tryggingakerfi fyrir fjárfesta. 1.
umr.
11 „Dreifð eignaraðild að við-
skiptabönkum og öðmm lánastofn-
unum. 1. umr.
12. Mat á umhverfísáhrifum fyr-
irhugaðrar Fljótsdalsvirkjunar.
Fyrri umr.