Morgunblaðið - 17.12.1999, Qupperneq 62

MORGUNBLAÐIÐ
62 FÖSTUDAGUR 17. DESEMBER 1999
i ......—
UMRÆÐAN
Fiskeyðistefnan
ÓNOTALEGT er til
þess að hugsa að hin
opinbera fiskveiðist-
efna skuli fela í sér eyð-
ingu landsbyggðarinn-
ar. Þótt fleira komi til
er þetta höfuðaílið og
ef marka má stjóm-
völd, eins konar nátt-
úralögmál. Það má ekki
hreyfa við kvótakerfinu
frekar en þar fari hinir
hvítu jöklar sem ber við
- himin okkar. Samt vita
allir að þetta kerfi hef-
ur raskað byggð í land-
inu. Eftir að frjálst
framsal komst á hefur
kvótakerfið snúist upp í
útrýmanda byggða. En hér má engu
breyta. Kvótinn gengur kaupum og
sölum í spilavítum fjármagnseig-
enda sem ráða nú orðið öllu í þessari
grein sem öðrum.
Já, það er greinilegt að hér ræður
Mammon ferð. Hann hugsar aðeins
um að græða og græða meira. Hon-
um er alveg sama hvað sá gróði kost-
ar samfélagið; fólk, búseta, byggðar-
lög, jafnvel átthagar skipta engu í
því dæmi. Gróðinn sé með yður.
. Hans er mátturinn og dýrðin!
Mammonítar varpa öllu fyrir gróða.
Fyrir nokkrum árum tók kunningi
minn þannig til orða: „Þeir mundu
selja ömmu sína fyrir rétt verð. I dag
held ég að þeir seldu hana fyrir
slikk!
Lögin um kvótabraskið eru Al-
þingi til ævarandi vansæmdar. Að
láta fjármagnseigendur versla með
fjöregg þjóðarinnar er
siðleysi á háu stigi og
feigðarboði fyrir heilu
byggðarlögin. Hvernig
er hægt að bera virð-
ingu fyrir stofnun sem
fremur slíkan gjörning
eða því fólki sem þar
vinnur?
Ég skora á þjóðina
að rísa upp gegn fisk-
eyðistefnunni. Flest er-
um við utan af landi og
fáir eru þeir sem óska
dreifbýlinu auðnar. ís-
lendingar vilja áreiðan-
lega halda landinu í
byggð. Er til meiri fjar-
stæða en sú að Vest-
firðingar, okkar fræknustu sjómenn
um aldir, megi ekki veiða fiskinn í
sjónum af því að sameign þjóðarinn-
Kvótinn
Það er sjálfsagt arfur
liðinna alda, segir
Ingólfur Steinsson, að
láta troða á sér enda-
laust án þess að æmta
eða skræmta.
ar hefur verið afhent útvöldum til að
braska með og ganga út með millj-
arða í vasanum, lítt skattlagða. Þetta
er svo fáránlegt að maður trúir ekki
sínum eigin augum eða eyrum. Og
hvað um þá sátt sem forsætisráð-
herra boðaði í sjávarútvegsmálum?
Sérvalin nefnd ríkisstjórnarinnar á
að sjá um hana. Halda menn virki-
lega að slík nefnd geti náð sáttum?
Ég þekki kaupstað þar sem út-
gerðarmenn fengu aðstoð bæjarins
til að kaupa togara. A móti ætluðu
þeir að landa aflanum í heimahöfn.
Hvað gerðist? Þeir voru ekki fyrr
búnir að fá skipið en farið var að
sigla með aílann til Bretlands af því
að þar fékkst hærra verð. Heima sat
fólkið atvinnulaust. Kom þeim það
við? í dag eru þessir menn búnir að
selja kvótann úr byggðarlaginu og
lifa á gróðanum sem þeir sviku út úr
heimabyggð sinni. Hvað það er sem
veldur siðferðilega hruni af þessu
tagi er viðfangsefni fyrir siðfræðinga
framtíðarinnar.
Það þarf að víkja fjármagninu úr
fyrsta sætinu og hleypa manninum
að. Maðurinn er, þegar öll kurl koma
til grafar, meira virði en gróðinn;
andinn lifir, auðurinn ekki. Þúsund-
kallinn hefur ekkert framhaldslíf.
Úlfaldinn með gullklyfjarnar kemst
ekki inn í himnaríki. Mölur og ryð
mun'u að endingu granda þessu öllu
saman. Lögmál manngildis, sam-
heldni, mannúðar og kærleika munu
sigra að lokum alveg eins og dropinn
holar steininn. Þetta ætti það fólk að
vita sem kallar sig kristið og segist
vera hamingjusamasta fólk á jarð-
ríki.
Þjóðin verður að taka höndum
saman núna þegar auðhringarnir
eru að kyrkja allan sjálfstæðan gróð-
ur og menn eru jafnvel hættir að
sækja Sjómannaskólann vegna þess
að engir fá að veiða nema kvótakóng-
ar. Langlundargeð landans er raun-
ar óskiljanlegt í þessu máli. Það er
sjálfsagt arfur liðinna alda, að láta
troða á sér endalaust án þess að
æmta eða skræmta. En hér má eng-
an tíma missa. Nýjustu fréttir frá
ísafirði, sköruglega fram settar af
Magnúsi Reyni Guðmundssyni, eru
svo óskaplegar að það setur að
manni hroll. Fjármagnseigendur og
^i^WV Brúðhjón
Allur borðbiinaöur - Glæsiley gjafavara - Brúöhjönalistar
y^ríé,/h</X\\<oV--) yerslUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Ingólfur
Steinsson
c
Varúð!
Hver er við dyrnar ?
éb
EVERSPRIN6
myndavélin tryggir öryggi þitt og þinna!
Þú sérð garðinn - fylgist með börnunum - sérð hver er við dyrnar
Everspring myndavélin er fest á vegg og tengist beint við sjónvarpstækið.
Auðveld uppsetning - Leiðslur og tengi fylgja - íslenskar leiðbeiningar -
Hægt að tengja við myndbandstæki.
Tryggðu öryggi þinna nánustu!
Jóíatilboð: Tvær gerðir, kr. 17.900 stgr. eða 19.900 stgr.
Einar
Farestveit & Co. hf.
Borgartúni 28 ° 562 2901 og 562 2900
Takmarkað
magn!
útvaldir eru bókstaflega að sölsa
undir sig lífsbjörg þjóðarinnar fyrir
framan nefið á henni.
Nýlega rakst ég á góða tillögu frá
Jóhanni P. Hanssyni í Skjánum, sem
hann gefur út á Seyðisfirði. Hann
leggur til að krókaveiðar verði gefn-
ar frjálsar frá Látrabjargi, norður
og austur um land til Hafnar. Síðan
geta menn veitt á sínum heimamið-
um og landað í sínum heimabæjum
og ekki annars staðar. Þeir hafa þar
lögheimili og sýna pappíra upp á það
að þeir séu þar búsettir. Þetta er
fyrsta vitræna tillagan sem ég sé í
sjávarútvegsmálum í langan tíma ef
frá eru taldar hugmyndir um
myndarlegan byggðakvóta. Mér
finnst jákvætt að þessi tillaga skuli
koma frá framsóknarmanni.
Megi þjóðin bera gæfu til að
byggja landið í sátt. Byggðimar
þurfa að halda áfram að stunda fisk-
veiðar, fiskvinnslu og ekki síst fiskið-
nað og tryggja þannig atvinnu og
byggð í landinu. Auðvitað eiga
byggðirnar að ráða yfir sínum fisk-
veiðiheimildum, annað er fásinna.
Ég bið og vona að þjóðin beri gæfu
til að standa saman og sigrast á
óréttlætinu og byggðirnar fái bata.
Gleðilega hátíð.
Höfundur er tónlistarmaður og
Reykvíkingur, utan af landi.
Leikskólapláss
- mimaður eða
mannrettindi?
í NÚTÍMA þjóðfé-
lagi, eins og okkar,
þurfa foreldrar barna í
flestum tilfellum að
vinna utan heimilis til
að afla lífviðurværis.
Nauðsynlegt er því að
svo sé um hnútana búið
að börnunum líði sem
best. Nagandi sam-
viskubit angrar oft úti-
vinnandi foreldra, bæði
gagnvart böraunum og
vinnuveitenda.. Fáir
veikindadagar sem for-
eldrar hafa uppá að
hlaupa valda því að
börnin eru send fyrr í
leikskólann eftir veik-
indi en æskilegt hefði verið. Þetta
vandamál er löngu þekkt. A undan-
förnum vikum og mánuðum hefur
enn verið aukið á vanda foreldra sem
er af öðrum toga en afleiðingarnar
eru mun alvarlegri. Foreldrar eru
farnir að örvænta um atvinnuöryggi
sitt vegna þess óöryggis sem blasir
við með vistun leikskólabamsins í
dag.
Þegar ungir foreldrar stofna
heimili þá er það nær undantekning-
arlaust sem þeir þurfa að stofna sér í
miklar skuldir til að koma húsnæði
yfir sig og sína. Til að gera það eru
Leikskólar
Foreldrar gera sér von-
ir um, segja Elfsabet
Gísladóttir og Guðrún
Þorsteinsdóttir,
að þessi mál verði
endurskoðuð.
settar fram ákveðnar forsendur til
að kljúfa skuldabaslið. Ein af þeim
forsendum er örugg vistun barnanna
í leikskólum. Það var fagnaðarefni
þegar þau boð út gengu að öll börn
skyldu eiga rétt á leikskólaplássi.
Engan skyldi undra þótt umræðan
um leikskóla borgarinnar hafi verið
frekar neikvæð undanfarið, þar sem
ekki hefur verið hægt að bjóða upp á
örugga vistun fyrir bömin í nokkr-
um leikskólum borgarinnar. For-
eldrar barnanna höfðu óskað eftir
viðbrögðum hjá borgaryfirvöldum
vegna erfiðleikanna sem skapast
höfðu vegna manneklu leikskólanna.
Síðan var beðið átekta, en lítið gerð-
ist annað en að nokkrir fulltrúar
borgarinnar komu fram í fjölmiðlum
og töldu þetta vera vandamál sem
borgaryfirvöld og foreldrar ættu að
leysa í sameiningu. Gott og vel, þetta
mál voru foreldrar tilbúnir að leysa
með borgaryfirvöldum.
Það næsta sem gerist er að borg-
aryfirvöld skella á afarkostasamn-
ingi með ákvæði um fyrirvaralausa
uppsögn barnsins á leikskólanum, en
það jók enn á vansæld foreldra.
Þessu var breytt og nýir samningar
lagðir fram. Næsti ina í að leysa
vandann þá að hækka leikskólagjald-
ið um 11%. Því mótmæltu foreldrar í
ljósi þess að 1. janúar sl. hækkaði
gjaldið um 7%. Síðan kom í ljós að
borgaryfirvöld vildu hækka gjaldið
enn meira eða þ.e.a.s. ekki um 11%
heldur 13%.
í ljósi þessara hækkana hafa for-
eldrar farið fram á það við borgaryf-
iivöld að fá upplýsingar um hvað
stendur á bakvið hinn aukna rekstr-
arkostnað á þessu ári. Það hefur
hingað til þótt eðlilegt að sá sem
greiði kostnaðinn fái að. vita hvað er
verið að greiða. Hingað til höfum við
ekki fengið skýr svör við spurning-
unni, nema þau að þetta sé vegna
aukins rekstrarkostnaðar. Því spyrj-
um við: Hvernig stendur á því að
rekstrarkostnaður hefur hækkað
svona mikið þegar við gefum okkur
að launakostnaður er 80% af rekstri?
Er það vegna þess að laun starfs-
manna í leikskólum borgarinnar
hafa hækkað svo mjög að undan-
förnu? Kostnað vegna reksturs leik-
skólanna verður að skoða með hlið-
sjón af því að undanfarna mánuði
hefur ekki verið hægt að fullmanna
leikskólana, þannig að launakostnað-
urinn hlýtur að hafa lækkað síðast-
liðna mánuði.
Er það ekki líka lausn í máli þessu
að fresta byggingum nýrra leikskóla
í Reykjavík, þannig að fleiri störf
skapist ekki, sem ekki er hægt að
fylla, heldur reyna að gera betur við
þá leikskóla sem fyrir eru?
Þegar foreldrar leikskólabarna
era íárnir að telja mánuðina sem
börnin eiga eftir að vera í leikskóla
vegna þess að leikskólagjaldið er
orðið það hátt hlutfall að tekjum for-
eldra, þá er eitthvað mikið að. For-
eldram leikskólabarna er fullkunn-
ugt um að sá tími sem börnin verja í
leikskólanum er mjög dýrmætur og
mikilvægur fyrir börnin.
Foreldrar gera sér vonir um að
þessi mál verði endurskoðuð og það
að hafa barn í leikskóla verði ekki
munaður sem aðeins örfáir geta nýtt
sér í framtíðinni. Þannig framtíð vilj-
um við ekki fyrir börnin okkar.
Elísabet er formaður Reykjavfkur-
deildar landsamtaka foreldrafélaga
leikskóla. Guðriín er lögmaður deild-
arinnar.