Morgunblaðið - 16.04.2000, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 16. APRÍL 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Máttur hins
myrka huga
LEIKLIST
llngmcnnafélag
Rcykilæ Ia sýnir f
L n g a I a n d i
GALDRA-LOFTUR
Eftir Jóhann Sigurjónsson í leik-
stjórn Flosa Olafssonar. Aðal-
hlutverk: Guðmundur Ingi Þor-
valdsson.
EKKI er Borgfirðingum fisj-
að saman, var það fyrsta sem
hvarflaði að mér eftir sýningu á
Galdra-Lofti í fyrrakvöld. Ekki
er langt um liðið síðan undirrit-
aður sá afbragðsgóða sýningu á
Islandsklukkunni í Brautar-
tungu í Lundarreykjadal. Nú
bæta nærsveitungar um betur
og taka Loft til kostanna. Upp-
sveitir Borgarfjarðar eru vett-
vangur íslenskrar leikhúsklass-
íkur í vetur. Svo hefur auðvitað
líka mátt fara í Þjóðleikhúsið til
að sjá Kamban og Davíð. En
Laxness og Jóhann eru á fjölum
Borgfirðinga.
Það gæðir sýningu þeirra
Reykhyltinga verulega aukinni
vigt að þar er í aðalhlutverki
skólaður leikari, Guðmundur
Ingi Þorvaldsson, sem reyndar
er borinn og barnfæddur í
Brekkukoti í Reykholtsdal og
ólst að sögn upp á sviðinu í
Logalandi þar sem faðir hans
Þorvaldur hefur verið ein aðal-
sprauta leikdeildarinnar um
árabil. Þorvaldur leikur ráðs-
manninn, föður Lofts, í þessari
uppfærslu og gæðir það sýning-
una skemmtilegum blæ, ekki
síst því atriði þeirra þar sem
ráðsmaðurinn lýsir óskum sín-
um og metnaði syninum til
handa.
Guðmundur Ingi er sannfær-
andi Loftur, hann sýnir okkur
hvikulan hug og leitandi sál sem
rekin er áfram af ótta í bland
við fróðleiksfýsn. Styrkur pers-
ónusköpunar Jóhanns felst í því
að flétta saman tilfinningaflækj-
um Lofts gagnvart Steinunni og
Dísu við hina sjúku löngun hans
til að komast til botns í leyndar-
dómum myrkursins. Loftur
verður í meðförum Guðmundar
Inga ábyrgðarlaus strákur sem
duflar við Steinunni með skelfi-
legum afleiðingum og ímyndun-
arafl hans tekur síðan af honum
ráðin þegar atburðarásin verður
honum ofviða.
Þessu kemur Guðmundur Ingi
til skila á sannfærandi hátt með
skýrri persónusköpun, góðri
raddbeitingu og eðlilegri texta-
meðferð. Grimmd og ofsi Lofts
var sú hlið sem síst kom fram
hjá Guðmundi og í lokaatriðinu
skorti nokkuð á að sýningin
næði tilætluðum hápunkti en
þar var kannski ekki síður við
leikstjórann að sakast en leika-
rann.
Aðrir leikendur standa sig að
vonum og mæðir þar mest á Ir-
isi Armannsdóttur í hlutverki
Steinunnar og Lindu Pálsdóttur
í hlutverki Dísu. Hlutverk
Steinunnar gerir miklar kröfur
til leikkonunnar. íris átti að
vonum í nokkrum erfiðleikum
með að nálgast þá tilfinninga-
legu dýpt sem hlutverkið út-
heimtir en henni tókst að ná
landi með einlægni og látleysi í
túlkun. Linda Pálsdóttir sýndi
okkur saklausa og lífsglaða
stúlku sem skyndilega stendur
andspænis alvöru lífsins.
Styrkur þessarrar sýningar
felst ekki hvað síst í þeirri ein-
lægni sem einkennir leikinn.
Sitthvað má finna að framsögn
og framgöngu einstakra leik-
enda, en það er smávægilegt
miðað við þau heildaráhrif sem
sýningin skilur eftir.
Lokaatriði leikritsins hefur
verið sviðsett með ýmsum hætti.
Hér er farið eins konar bil
beggja, þar sem raddir biskup-
anna heyrast en Gottskálk
grimmi birtist með Rauðskinnu.
Nútíminn er kröfuharðari á
galdur leikhússins en var í byrj-
un 20. aldar og alltaf spurning
hversu langt á að ganga í raun-
sæinu. Hér þótti mér endirinn
ekki ná því risi sem til er ætlast
þó ekki verði lagt til hvernig
fremur hefði átt að standa að
verki.
Leikstjórinn hefur að öðru
leyti náð góðum árangri með
fólki sínu og sett upp skýra og
glögga sýningu í hefðbundnum
stfl, bæði hvað varðar útlit og
leikstíl. Hér hafa greinilega
margir lagt hönd á plóg og upp-
skorið í samræmi við erfiði sitt.
Hávar Sigurjónsson
STYRKUR TIL
TÓNLISTARNÁMS
Minningarsjóður um Jean Pierre Jacquillat mun á
þessu ári veita tónlistarfólki styrk til framhaldsnáms
erlendis á nœsta skólaári 2000-2001.
Veittur er styrkur að upphæð kr. 500.000.
Umsóknir með upplýsingum um námsferil og
framtíðaráfrom sendist fyrir 25. maí nk. til
formanns sjóðsins:
Arnar Jóhannssonar,
pósthólf 3562
123 Reykjavík.
Umsóknum fylgi hljóðritanir, raddskrár frum-
saminna verka og/eða önnur gögn sem sýna hæfni
umsækjanda.
Listaklúbbur Leikhúskjallarans
Dagskrá um verk Guð-
mundar Steinssonar
Morgunblaðið/Ásdís
Leikararnir Erlingur Gíslason, Halldóra Björnsdóttir, Ingvar E. Sigurðsson, Stefán
Jónsson og Margrét Guðmundsdóttir ásamt umsjónarmanni dagskrárinnar um Guð-
mund Steinsson, Jóni Viðari Jónssyni.
í TILEFNI af hálfrar aldar afmæli
Þjóðleikhússins heldur Lista-
klúbbur Leikhúskjallarans áfram að
minnast þeirra íslensku leikskálda
sem hafa sett mestan svip á starf
leikhússins frá upphafi. Nú er röðin
komin að Guðmundi Steinssyni og
verður dagskrá um verk hans flutt
annað kvöld, mánudagskvöld, kl.
20.30.
Guðmundur
samdi 20 leikrit í
fullri lengd á um
40 ára höfundar-
ferli. Þekktust
þeirra eru Lúkas,
Stundarfriður,
Sólarferð og
Garðveisla. Þeg-
ar Guðmundur
lést fyrir fjórum
árum höfðu verk hans borist víðar
en nokkurs annars af leikskáldum
íslendinga á síðari árum.
Verk sem íslenskt
leikhús hefur vanrækt
„Hann samdi tuttugu leikrit en
það hefur ekki nema helmingur
þeirra verið leikinn. Allt hitt eru
verk sem liggja og bíða þess að
verða birt og flutt,“ segir Jón Viðar
Jónsson, stjómandi og umsjónar-
maður dagskrárinnar, en hann vinn-
ur jafnframt að undirbúningi heild-
arútgáfu verka Guðmundar.
„Þetta er mjög sérstæður skáld-
skapur og menn hafa af einhverjum
sökum ekki viljað taka hann til sýn-
inga eða ekki lagt í það - ég skal
ekki segja hvað þar liggur að baki,“
heldur hann áfram. „Þarna liggja
hlutir sem íslenskt leikhús hefur
vanrækt og það þarf að bæta fyrir
það. Þetta er verkefni sem íslenskt
leikhúsfólk verður að takast á við
fyrr eða síðar, að mínum dómi,“ seg-
ir Jón Viðar.
I dagskrá Listaklúbbsins annað
kvöld verða leiklesin brot úr tveim-
ur þessara verka, Fjölni og Húsinu.
Fjölnir, sem er eitt af elstu verkum
Guðmundar, lýsir baráttu ungs list-
málara við list sína, sjálfan sig og
umhverfið. I Húsinu fjallar skáldið
um upplausn nútímafjölskyldunnar
og tómleika borgaralegra lífshátta.
í dagskránni koma fram leikar-
arnir Ingvar E. Sigurðsson, Hall-
dóra Björnsdótth-, Stefán Jónsson,
Erlingur Gíslason og Margrét Guð-
mundsdóttir.
Ungt
fólká
20. öld
LIST OG
HÖNIVUN
Bnrgarskjalasafn
Reykjavíkur,
Tr ýggvagntu 11)
MUNDU MIG, ÉG MAN ÞIG
UNGTFÓLK í REYKJA-
VÍK Á TUTTUGUSTUOLD
Opið alla daga frá 13-17 og á
fimmtudögum til kl. 21. Aðgangur
ókeypis. Veggspjald 100 krónur.
ÞAÐ er sérstæð og sérkennileg
sýning uppi í fyrrum og til langs tíma
húsakynnum Myndlistaskóla
Reykjavíkur, sem nú er fluttur burt,
en Borgarskjalasafn inn. Sérstæð á
nýrri öld vegna þess að hún tekur
fyrir efni sem ekki hefur verið rækt-
að nægilega og sérkennileg vegna
vinnubragðanna við uppsetningu
hennar sem minna helst á skólasýn-
ingar um og eftir miðbik síðustu al-
dar. Er líkast sem tíminn hafí staðið
kyrr og svipar um sumt til viðamik-
illar skólasýningar í öllum Miðbæj-
arskólanum 1958, sem ég átti örlít-
inn þátt í að setja upp. Efniviðurinn
sem menn höfðu milli handanna svo
yfirgripsmikill og spennandi að þeim
hefur verið mikill vandi á höndum
sem stóðu að uppsetningu hennar og
skipulagi. En einmitt þessi fjölþætti
efniviður gerir sýninguna heimsókn-
ar virði, einkum fyrir fólk sem man
þessa tíma, sem í tækniveröld dags-
ins virðast órafjarri, en eru þó í
mörgum skilningi einungis núliðin
tíð. Tók raunar einnig eftir því í
tveim heimsóknum mínum að mun
yngra fólk skoðaði sýninguna af
stakri athygli og virtist eitt og annað
úr fortíðinni vekja drjúga kátínu
þess. Innst í salnum er mjög áhuga-
vert myndband, gert uppúr kvik-
mynd er segir af heilsugæslu og
skólalífi í Miðbæjarskólanum 1948,
Ljósmynd/Bragi Ásgeirsson
Gullfallegar barnateikningar eru meðal sýningarefnisins.
LjósmyniFBragi Ásgeirsson
Teikning úr einu skólablaðanna
af stúlku í búningi í íslenzku
fánalitunum teiknuð 18. júnf
1944.
þar var að verki S. Sörensson undir
stjórn Jónasar B. Jónssonar, og er
þetta eina tilvikið þá nútíminn er að
hluta til með í spilinu, en að öðru
leyti er sýningin afar strembin og
tímafrek eigi hún að komast til skila.
Helst sækja því miður hinir miklu
og vannýttu möguleikar á, sem við
blasa úr hverju horni, því að ekki
þarf mikinn kunnáttumann til að sjá
að hér var fyrir hendi efniviður í
stórmerkilega sýningu ef rétt hefði
verið að málum staðið. Sýningu sem
hefði jafnvel getað fært fram-
kvæmdaraðilum drjúgan skilding í
lófa þótt kostað hefði verið margfalt
meira til hennar, undirbúningur
vandaðri og öll nútækni tekin í gagn-
ið. Þrátt fyrir öll þessi tækniundur
sem landinn er svo snöggur að gína
yfir virðist ýmislegt mæta afgangi
sem aðrar þóðir hafa fyrir löngu
komið auga á og tekið í þjónustu
sína. Hér hefði þurft fleiri og stærri
myndskjái og viðvarandi áherslu-
stígandi, þ.e. ýmislegt dregið sér-
staklega fram með stærra letri/
myndum og aðeins þetta tvennt hefði
gert sýninguna til muna skilvn-kari
og margfalt áhugaverðari. Svo hefði
auðvitað mátt koma fram í sérstök-
um bás hvernig þesslags sýningar
voru settar upp fyrir margt margt
löngu svona til samanburðar. En fyr-
ir fólk sem vill rifja upp gamla tí-
mann og ungum til fróðleiks um
frumstæð vinnubrögð á árum áður,
sautján hundruð og súrkál, er sýn-
ingin hin áhugaverðasta sé hún skoð-
uð í kjölinn.
Framkvæmdin er hluti af dagskrá
Reykjavík -menningarborg Evrópu
árið 2000, eins og stendur á fjörlegu
og einkennandi veggspjaldi sem gef-
ið hefur verið út í tilefni sýningarinn-
ar, en hins vegar var engin sýningar-
skrá sýnileg. Ekki björgulegt í
heildina skyldi þetta einkennandi
dæmi um metnaðinn varðandi hlut
sjónrænna mennta á dagskránni, því
hér er lifað í krukku en ekki lukku....
Bragi Ásgeirsson