Morgunblaðið - 05.05.2000, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 5. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Deilt um æfíngar og sprengingar bandaríska sjóhersins á Puerto Rico
Mótmælendur fjarlægð-
ir af æfing’asvæðinu
Viques. Reutqrs, AP.
Lögreglumaður fylgir mótmælendum frá umdeildu heræfingasvæði á Puerto Rico. Fyrir miðju er Lolita Lebr-
on, áttræð kona sem afplánaði 25 ára fangelsisdóm fyrir aðild að vopnaðri árás á fulltrúadeild Bandaríkjaþings
árið 1954. Nokkrir þingmenn særðust.
BANDARISKIR lögreglumenn
handtóku í gær tugi manna, þeirra á
meðal þingmenn og biskupa, er höfðu
dvalið í tjöldum í rúmt ár á umdeildu
æfingasvæði á eyjunni Vieques á
Puerto Rico til að mótmæla æfingum
og sprengingum bandaríska sjóhers-
ins á svæðinu. Mótmælendumir
veittu ekki mótspymu.
Á meðal mótmælendanna voru
nokkrir stjómmálamenn frá New
York og Chicago, þeirra á meðal tveir
þingmenn fulltrúadeildar Banda-
ríkjaþings, en þeir era allir demó-
kratar og eiga ættir að rekja til
Puerto Rico. A meðal þeirra sem vora
handteknir vora einnig að minnsta
kosti tveir biskupar, tólf nunnur og
nokkrir leiðtogar verkalýðshreyfinga
og sjálfstæðissinna á Puerto Rico.
Daginn áður en lögreglan lét til
skarar skríða höfðu bandarísk stjóm-
völd verið hvött til þess að láta mót-
mælenduma í friði og efna strax til
atkvæðagreiðslu meðal íbúa Vieques
um hvort heimila ætti sjóhemum að
halda æfingunum áfram.
Rúmlega 300 lögreglumenn tóku
þátt í aðgerðunum, þar af 200 frá
bandarísku alríkislögreglunni FBI.
Hersldp með um 1.000 hermenn vora
send að eyjunni á mánudag og talið er
að hermennirnir eigi að hindra frek-
ari mótmæli.
Dómsmálaráðuneytið í Washing-
ton sagði að mótmælendumir hefðu
verið fjarlægðir af svæðinu „með full-
um stuðningi stjórnarinnar í Puerto
Rico“.
Hafa hindrað æfing-
arnar í rúmt ár
Mótmælendumir réðust inn á
svæðið fyrir ári til að hindra frekari
æfingar eftir að tvær sprengjur höfn-
uðu utan æfingasvæðisins og urðu ör-
yggisverði að bana.
Bandaríski sjóherinn segir að æf-
ingasvæðið á Vieques sé mjög mikil-
vægt fyrir þjóðaröryggi Bandaríkj-
anna og eini staðurinn þar sem hægt
sé að æfa sprengjuárásir herskipa og
flugvéla. Margir íbúar Puerto Rico
era hins vegar andvígir æfingunum
vegna hættunnar á að sprengjurnar
missi marks og verði íbúum eyjunnar
að bana, auk þess sem sprengingarn-
ar valda umhverfisspjöllum.
Bandaríkjastjórn náði samkomu-
lagi við Pedro Rossello, ríkisstjóra
Puerto Rico, í janúar um að æfingun-
um yrði haldið áfram með gervi-
sprengjum í þrjú ár og efna til at-
kvæðagreiðslu meðal 9.400 íbúa
Vieques um hvort heimila ætti æfing-
arnar. Mótmælendumir hafa hafnað
samkomulaginu og krafist þess að
æfingunum verði hætt tafarlaust og
herinn hreinsi eiturefni og ósprangn-
ar sprengjur á svæðinu.
Nokkrir mótmælendanna höfðu
hótað að fela sig í skógi nálægt æf-
ingasvæðinu en ekki var vitað í gær
hvort þeir hefðu gert það. Mikil
hætta er talin stafa af ósprangnum
sprengjum í skóginum.
Uppreisnarmenn á Fil-
ippseyjum hafa skipt
upp gíslunum
Reyna að
brjótast úr
umsátrinu
Jolo. Reuters.
ISLAMSKIR uppreisnamienn á Jo-
lo-eyju á Filippseyjum hafa skipt
gíslunum, sem era 21, aðallega út-
lendingar, upp í fimm hópa og reyna
nú að sleppa með þá framhjá her-
mönnunum, sem sitja um þá í frum-
skóginum. Var það haft eftir filipps-
eyskum embættismönnum í gær.
Orlando Mercado, varnarmála-
ráðherra Filippseyja, sagði í gær, að
herinn ætti í átökum við uppreisnar-
menn en gíslarnir væra allir á lífi.
Vísaði hann á bug fréttum útvarps-
stöðvar um, að tveimur gíslanna
hefði tekist að flýja frá mannræn-
ingjunum og einhverjir þeirra hefðu
fallið í átökum skammt frá bæki-
stöðvum uppreisnarmanna á Jolo.
Islamskir uppreisnarmenn hafa
einnig haft 27 filippeyska gísla á
eynni Basilan, sem er nærri Jolo, en
í gær myrtu þeir fjóra þeirra, tvö
börn, kennara þeirra og prest.
Bundu þeir hendur þeirra á bak aft-
ur og skutu er stjórnarhermenn
gerðu atlögu að þeim. Fimm gísl-
anna, þar af þrjú börn, særðust.
Talsmaður hersins sagði í gær, að
35 manns hefðu týnt lífi er ein
hreyfing uppreisnai-manna gerði
árás á flugvöll á Mindanao og
sprengdi sprengjur í þremur borg-
um, General Santos, Cotabato og
Pagadian.
Estrada hafnar vopnahléi
Joseph Estrada, forseti Filipps-
eyja, neitaði í gær að verða við
áskorunum um vopnahlé gagnvart
uppreisnarmönnum. Sagði hann, að
þeir myndu aðeins nota það til að
styrkja stöðu sína en haft er eftir
heimildum, að Hashim Salamat,
leiðtogi einnar uppreisnarhreyfing-
arinnar, hafi sent fulltrúa sinn á
fund Estrada til að ræða um leiðir
til að binda enda á átökin.
Réttarhöldin hafín vegna brunans 1 Gautaborg
Aðstandendur
fdrnarlamba vilja
stærri réttarsal
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
EINN af fjórum ákærðu kveikti í,
tveir horfðu á og sá fjórði sá hugs-
anlega ekki hvað fram fór. Allir
fjórir eru ákærðir fyrir að hafa
með íkveikju valdið mannskæðum
brana. Þetta er kjarninn í ákær-
unni, sem lögð var fram af Ulf
Norén saksóknara í réttarsalnum í
Gautaborg, þegar réttarhöldin hóf-
ust á miðvikudaginn yfir fjórum
ungum mönnum vegna brunans í
Gautaborg 29. október 1998, þegar
63 fórast.
Um 300 manns fylgdust með
fyrsta daginn, en aðeins hluti
þeirra kemst fyrir í dómssalnum.
Aðrir sitja í aðliggjandi sal, þar
sem sjónvarpað er frá réttarhöld-
unum. Margir aðstandenda eru
reiðir yfir að fjórmenningarnir
sjást mjög illa á sjónvarpsmynd-
inni. í gær fóru dómarar og aðrir
á brunastaðinn til að skoða verks-
ummerki.
Ljóst er að sænskir fjölmiðlar
munu einbeita sér mjög að frétta-
flutningi frá réttarhöldunum. Dag-
ens Nyheter hefur skrifstofu á
hjólum við dómssalinn og sænska
útvarpið hefur fengið lögfræðing
til að segja álit sitt og skýra út
lagaleg atriði.
„Ég vil geta horfst í
augu við þá“
Norén byggir ákæru sína á að
öllum hafi verið ljóst að ætlunin
væri að kveikja í og þeim hafi
staðið á sama um örlög félaga
sinna þegar þeir höfðu kveikt í og
yfirgáfu staðinn. Einn þeirra hefur
viðurkennt að hafa kveikt í en ekki
að bruninn hafi verið ásetningur.
Hinir segja sig saklausa.
Verjendur strákanna hafa allir
haldið fram sakleysi skjólstæðinga
sinna á ólíkum forsendum.
Andrúmsloftinu í og við dómsal-
inn er miðlað um allt land af
sænskum fjölmiðlum, sem vaka
þar yfir hverri hreyfingu og ræða
við aðstandendur og ungmenni,
sem sluppu úr eldinum. Það hefur
vakið reiði aðstandenda hve dóms-
salurinn er lítill, svo aðeins fáir
komast þar inn. Yfirvöld hafa ekki
gefið ádrátt um að réttarhöldin
verði flutt í stærri sal.
Viðbrögð aðstandenda og þeirra
er komust af hafa almennt verið að
þeir óski þess að sjá framan í sak-
borningana. „Ég vil geta horfst í
augu við þá“, er viðkvæðið hjá
þeim ílestum. Þeir segjast vilja
horfast í augu við þá, sem hafi or-
sakað dauða og kvöl svo margra. Á
skjánum koma hins vegar aðeins
fram óljósar útlínur hinna fjög-
urra, séðar úr einni myndavél aft-
ast í dómssalnum og myndgæðin
eru léleg.
Umfjöllun fjölmiðla meiri
en áður hefur sést
Viðbúnaður fjölmiðla er meiri en
nokkra sinni hefur sést í Svíþjóð.
Það eitt á öragglega eftir að verða
mjög til umræðu hvernig farið sé
að og hvort þessi umfjöllun sé við-
eigandi og til góðs.
Efnistökin beinast bæði að því
sem fer fram í réttarsalnum og
eins beinist athyglin að þeim sem
era viðstaddir. Ljóst verður að
framburður vitna og málflutningur
sækjenda og verjenda verður rak-
inn í smáatriðum næstu mánuði.
AP
Valon Nikq, hvítklædda konan á myndinni, er ein þeirra sem lifðu af
brunann í Gautaborg. Hún fylgist hér með réttarhöldunum vegna
íkveikjunnar.
Ekki er leyft að taka myndir í
réttarsalnum, svo blaðateiknarar
sitja og teikna sakborningana og
sviðið í salnum. Mikið er lagt í að
ná upp andrúmslofti stundar og
staðar og láta þá, sem fylgjast með
taka til orða.
Myndir frá branastaðnum eru
notaðar í réttarsalnum, en
fjölmiðlar hafa sjálfir einnig lagt
til myndir, einnig myndbandsupp-
tökur þaðan og ýmis gögn, sem
fylgja málskjölum.