Morgunblaðið - 14.06.2000, Blaðsíða 52

52 MIÐVIKUDAGUR 14. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Enn um vistvænar fískveið-
ar fyrir Mið-Norðurlandi
í FRAMHALDI af
greinarkorni er birtist
eftir mig undirritaðan í
Morgunblaðinu þ. 25.
maí s.l. undir yfirskrift-
inni: „Vistvænar fisk-
veiðar."
Þar er í stuttu máli
fjallað um að friða fyrir
tog-, neta- og snurvoð-
arveiðum á svæði sem
afmarkast af Skagatá
að vestan og að Gjögr-
um að austan, svo langt
frá annesjum sem
þurfa þykir. Og að á því
svæði yrði eingöngu
veitt með handfærum
og línu. Þá er ég að
hugsa til þeirra byggðarlaga sem
liggja að sjó á þessu svæði (Sauðár-
krókur, Hofsós, Siglufjörður, Ólafs-
fjörður, Dalvík, Hrísey, Akureyri
o.s.frv.).
Við þetta langar mig að bæta við
eftirfarandi: Ofangreind byggðarlög
hafa og munu að mínu áliti um nán-
•ustu framtíð hafa, lífsviðurværi sitt
að miklu leyti af fiskveiðum og úr-
vinnslu sjávarfangs.
Með því að framkvæma ofangreint
undir handleiðslu okkar færustu vís-
indamanna á sviði hafrannsókna og
vistfræði, er ég viss um að framtíð
þessara byggðarlaga yrði tryggð til
frambúðar.
Það er duglegt og áræðið fólk sem
býr á þessu landsvæði, en því miður
er svo komið með þeirri fiskveiði-
stjórnun sem nú er í gildi og núver-
„vandi stjórnarflokkar hafa ekki kjark
* til að breyta, að þá er því með „lög-
um“ hreinlega bannað
að bjarga sér.
Er það ekki hörmu-
legt að t.d. í Ólafsfírði
er byggðin í uppnámi
vegna þessa? Þeir sem
hafa í gegnum aldimar
aflað síns viðurværis úr
hafinu með harðfylgi
við ysta haf og hafa
fært sínar fórnir, skuli
nú ekki geta róið til
fiskjar eins og alltaf var
og unnið úr aflanum
verðmæti fyrir þjóðar-
búið allt. Nú situr þetta
fólk með hendur í
skauti, atvinnulaust,
margt af því með niður-
brotna sjálfsvirðingu og sumum
finnst þeir vera orðnir baggi á þjóðfé-
laginu.
Auðvitað verður að hafa stjóm á
veiðunum, það er hægt með ýmsu
móti, eins og til dæmis með sóknar-
dagakerfi, aflahámarki o.s.frv. Eg
treysti fiskifræðingum okkar til þess
að koma með úrlausnir í því sam-
bandi.
Hér í Siglufirði er og hefur at-
vinnulíf að mestu byggst á sjávar-
fangi eins og að framan greinir, þó
ýmislegt annað hafi komið til og er
það vel, en betur má ef duga skal.
Þeir tímar vora á árum áður að Siglu-
fjörður hélt uppi að stóram hluta til
efnahag þjóðarinnar þegar síldveiðar
voru sem mestar fyrir Norðurlandi
og á því allt gott skilið eins og hinar
dreifðu byggðir um land allt, bæði til
sjávar og sveita og það er þjóðinni ör-
ugglega fyrir bestu að landsbyggðin
Fiskveiðistefna
*
Eg er viss um að það er
ekki fullrannsakað hvað
t.d. þetta hafsvæði er
með mikið veiðiþol, seg-
ir Sveinn Þorsteinsson,
með því að nota aðeins
handfæri og línu til veið-
anna og vera með
sóknardagakerfi.
fái að halda sinni reisn. Því hvað vær-
um við annars ef við nýttum ekki
landið allt, fiskimiðin og þá dýnnætu
umhverfisvænu orku sem við erum
svo rík af. Ekki skil ég t.d. hvers-
vegna ylræktarbændur fá ekki ódýr-
ari orku til sinnar framleiðslu á holl-
ustuvöra þeirri sem grænmetið er og
þá líka einnig til blómaræktar sem
gæti orðið útflutningsvara.
Landbúnaðarvörar okkar era með
þeim bestu sem þekkjast og era holl-
ar og ómengaðar ef rétt er á haldið.
Landið okkar er að mínu mati það
besta í víðri veröld og mun verða fyr-
irmynd annarra ríkja á sviði ómeng-
aðrar náttúra.
Ef það yrði farið í að friða ofan-
greint svæði, sem sagt frá Skagatá að
vestan og að Gjögram að austan, þá
fengjust dýrmætar upplýsingar um
vistkerfið og veiðiþolið þar sem ein-
göngu yrði veitt með línu og hand-
færam og með þannig veiðiskap hef-
ur fiskurinn frið til uppvaxtar og allt
sjávar- og botnlíf á þessu svæði
myndi eflast.
Það verður líka allt önnur og betri
nýting á því hráefni sem að landi
berst en því sem er unnið á hafi úti.
Ég sé mikinn mun á flökun fisks í
landi og þeim sem ég hef séð frá
frystitoguram, t.d. ýsuflök era eins
og kolaflök í laginu, það vantar á þau
bæði hluta af stirtlunni og hnakka-
stykkinu.
Nú skulum við gera þessa tilraun
hér fyrir norðan og sjá hvað út úr
henni kemur, það yrði að minnsta
kosti engu spillt með því að reyna.
Svo er annað, að eins og var þá
gátu ungir menn sem hug höfðu á
gerast sínir eigin „heirar", farið út í
það að kaupa sér bát og róa til fiskjar.
Og þó að ekki verði sama frjáls-
ræði og áður var, því auðvitað verður
að hafa stjórn á veiðunum, þá geta
komið upp úr svona einstaklings
framtaki nýir „athafnamenn “. Einn-
ig verður að gæta þess fiskurinn
komi í land sem fyrsta flokks hráefni,
því öðravísi fæst að sjálfsögðu ekki
fyrsta flokks vara.
Ég er þess fullviss að það er hægt
að framkvæma ofangreint með góð-
um vilja og framsýni, það þarf að
skipta tekjum þjóðarbúsins jafnar en
nú er gert, ég hef lengi sagt og segi
enn að ef tekjunum væri jafnar skipt
og að þeir sem raunveralega standa á
bak við tekjuöflunina fengju meira til
sín væri margt betra en nú er. Það er
ekki réttlátt að „sumir“ þjóðfélags-
þegnar séu með milljónir í mánaðar-
Sveinn
Þorst.einsson
laun á meðan aði’ir ná ekki ennþá
hundrað þúsund krónum.
Það er ekki alltaf hægt að láta
„suma“ fleyta rjómann af með lítilli
fyrirhöfn, það er ekki alltaf rétt að
þeir lærðu hafi það langbest, þó þeir
hafi menntað sig. Auðvitað er mennt
máttur, en að menn sem að stjórna
t.d.
FBA skuli hafa svo mikið í laun
sem upplýst var er bara firra, því
verkamaður leggur ekki síður verð-
mæti í þjóðarbúið, því jú bankamað-
urinn er að sýsla með það fé sem
verkamaður hefur að mestu aflað. Og
það vill líka stundum gleymast að
fólk sem vinnur erfiðustu störfin og
þau lægst launuðu, er búið að læra
líka, því að það býr yfir dýrmætri
reynslu, hver á sínu sviði.
Þar má t.d. nefna fiskvinnslufólk
sem er búið að læra hvernig á að
meðhöndla þessa dýrmætu útflutn-
ingsvöra okkar og mér finnst að það
eigi jafnvel að hafa iðnaðarmanna-
laun. Það þarf réttindi til að t.d. skera
sundur kjötið ofan í okkur og líka til
að elda það, en það þarf ekki réttindi
til að meðhöndla svo viðkvæma vöra
sem sjávarafurðir, en ég tel að margt
af þessu fólki ætti að fá metna til
launa þá reynslu sem það er komið
með.
Nú er ég reyndar kominn svolítið
frá því efni sem mig langar að leggja
aðaláherslu á, en það er þessi friðun á
grunnsjóð hér fyrir Mið-Norður-
landi. Ég er viss um að það er ekki
fullrannsakað hvað t.d. þetta haf-
svæði er með mikið veiðiþol, með því
að nota aðeins handfæri og línu til
veiðanna og vera með sóknardaga-
kerfi. Þá myndi líka allur afli skila sér
á land og vera nýttur til hins ýtrasta.
Ég vona að einhver sem hefur
meiri þekkingu en ég á þessum mál-
um, sem ég er að reyna að koma hér á
framfæri, láti skoðun sína í ljós.
Höfundur er smiður, búsettur i
Siglufirði.
exo.is
exo
Fákafen 9, Reykjavík
s: 5682866
r*
Nakamichi
Bíltæki
6 diskar í tækið að framan...
Ármúla 38,108 Beykjavík, Sími: 588-5Ð10
Gerum kennarastarfíð eftirsókn-
arvert með nýjum kjarasamningi
KJARASAMNINGUR fyrir
grunnskóla rennm- út 31. desember
2000. Kjarasamningurinn var undir-
ritaður 27. október 1997 af Kennara-
sambandi íslands og Hinu íslenska
kennarafélagi annars vegar og launa-
nefnd sveitarfélaga hins vegar.
Nokkram mánuðum áður höfðu sömu
aðilar gert með sér skammtímasamn-
ing og var hann fyrsti kjarasamning-
urinn sem kennarafélögin gerðu við
sveitarfélögin eftir flutning alls
reksturs grannskóla frá ríki til sveit-
arfélaga 1. ágúst 1996. Með skamm-
tímasamningnum yfirtók launanefnd
sveitarfélaga, f.h. sveitarfélaga,
kjarasamninga sem gerðir höfðu ver-
ið milli fjármálaráðherra fyrir hönd
ríkissjóðs_ og kennarafélaganna
gömlu, KÍ og HÍK. Um þessar mund-
ir er nú loksins að ljúka endurskoðun
á gamla kjarasamningnum með tilliti
til nýrra vinnuveitenda.
Félag grunnskólakennara og
breytt fyrirkomulag
Næstu kjarasamningai- verða því
þeir þriðju í röðinni sem grunnskóla-
kennarar og sveitarfélögin gera með
sér. En nú hefur orðið breyting á af
hálfu kennara. Með sameiningu
kennarafélaganna og stofnun Félags
grannskólakennara í nýju Kennara-
sambandi íslands era kennarar ekki
lengur í tveimur stéttarfélögum held-
ur allir í sama félagi. Aður var samn-
ingsumboðið hjá KI og HÍ K og samn-
inganefndimar tvær, þótt samkomu-
lag hafi verið um eina sameiginlega
viðræðunefnd, bæði í samningunum
við ríkið 1995 og við launanefnd sveit-
arfélaga 1997. Samningsrétturinn er
nú hjá nýju Kennarasambandi ís-
lands en samningagerðin er alfarið í
höndum Félags grannskólakennara.
Af hálfu Kennarasambands Islands
era gerðir þrír kjarasamningar: fyrir
grannskóla, framhaldsskóla og tón-
listarskóla. Fimm þeirra sex félaga
sem mynda Kennarasambandið
kjósa sér samninga-
nefnd sem samkvæmt
lögum sambandsins
gerir kjarasamninga
fyrir félagsmenn sína.
Þessi félög era Félag
grunnskólakennara,
Félag framhaldsskóla-
kennara, Félag tónlist-
arskólakennara, Skóla-
stjórafélag íslands og
Félag stjómenda í
framhaldsskólum.
Sjötta félagið er Félag
kennai-a á eftirlaunum
en það tilnefnir tvo full-
trúa í kjararáð Kenn-
arasambands íslands.
Þar sem kjarasamningi
fyrir grannskóla hefur enn ekki verið
að fullu skipt í tvennt, þ.e.a.s. annars
vegar vegna kennara og hins vegar
skólastjóra, munu samninganefndir
Félags grannskólakennara og Skóla-
stjórafélags íslands þurfa að vinna
náið saman í næstu samningalotu. Þá
er rétt að geta þess að formaður
Kennarasambands íslands starfar
með báðum samninganefndunum.
Hver eða hverjir verða
viðsemjendurnir?
Hvert sveitarfélag sem rekur
grannskóla hefur umboð til kjara-
samningagerðar en í samningunum
1997 fólu þau launanefnd sveitarfé-
laga umboðið til að semja fyrir sína
hönd. Þegar þetta er ritað er enn alls
óvíst hvort sveitarfélögin munu öll
sem eitt fela launanefndinni samn-
ingsumboð sitt að nýju, en það rann
út um síðustu áramót, eða semja
hvert fyrir sig. Formenn Kennara-
sambands íslands, Félags grann-
skólakennara og Skólastjórafélags
íslands rituðu formanni Sambands
íslenskra sveitarfélaga bréf, 2. mars
sl., þar sem þeir kynntu annars vegar
breytingar á fyrirkomulagi samn-
ingagerðar af hálfu kennara og skóla-
stjóra og óskuðu hins
vegar eftir upplýsingum
um hvernig sveitarfé-
lögin hygðust standa að
samningagerðinni. Til
að ræða þau mál og
fleiri sem tengjast kom-
andi kjaraviðræðum var
ennfremur óskað eftir
fundi með formönnum
Sambands íslenskra
sveitarfélaga og launa-
nefndar sveitarfélaga.
Sá fundur hefur enn
ekki verið haldinn, að
öllum líkindum vegna
þess að fresturinn sem
launanefndin gaf sveit-
arfélögunum til að skila
inn samningsumboði sínu er rétt að
renna út um þessar mundir.
Engin skilyrði af hálfu kennara
Kennarafélögin kröfðust þess á
sínum tíma að einn viðsemjandi færi
með samningsumboð fyrir öll sveitar-
félög í landinu sameiginlega til að
tryggja að allir kennarar nytu sam-
bærilegra réttinda í kjarasamningum
við flutninginn. Sá misskilningur
virðist víða við lýði að enn í dag sé það
krafa kennara að launanefndin semji
fyrir öll sveitarfélögin sameiginlega.
Félag grannskólakennara hefur
hvergi látið að því liggja. Félagið er
hins vegar vakandi yfir þeim metnaði
sem mörg sveitarfélög hafa sýnt í
verki frá því að launanefndin sam-
þykkti sáttatilögu ríkissáttasemjara í
Karphúsinu í október 1997. í sáttatil-
lögunni var ekki tekið tillit til aðlög-
unar skólanna að nýrri aðalnámskrá
en fjölmörg sveitarfélög hafa einmitt
gert sérstakt samkomulag við kenn-
ara sína vegna hennar. Á sama hátt
er athyglisvert að skoða hvernig
sveitarfélög sýna skilning á hinu mik-
ilvæga starfi umsjónarkennarans,
jafnvel með minni hámarkskennslu
þeim til handa. Rauði þráðurinn í við-
Kennarasamningar
Viðvarandi kennara-
skortur og síendurtekn-
ar auglýsingar um laus-
ar kennarastöður, segir
Guðrún Ebba Ólafs-
dóttir, eru augljósasta
dæmi þess að hækka
þarf launin.
bótarsamningum sveitarfélaganna er
að verið er að greiða fyrir störf kenn-
ara sem falla utan ramma kjara-
samningsins. Og þar sem Éélag
grannskólakennara er ekki úrkula
vonar um að þessi metnaður og skiln-
ingur einstaki-a sveitarfélaga birtist í
áherslum launanefndar sveitarfélaga
í næstu samningum, setur það engin
skilyrði að svo komnu máli.
Sækjum grannskólakennara í öðr-
um störfum aftur í skólana!
Samninganefnd Félags grann-
skólakennara hélt vinnufund í byrjun
júní til að undirbúa kröfugerð félags-
ins. Vilji félagsmanna liggur þegar
fyrir í niðurstöðum skoðanakönnun-
arinnar sem gerð var fyrr á árinu og
er Ijóst að megináherslan er á að
hækka kaupið. Viðvarandi kennara-
skortur og síendurteknar auglýsing-
ar um lausar kennarastöður era aug-
ljósasta dæmi þess að hækka þarf
launin og bæta starfskjör kennara.
Þegar er til nægilegur fjöldi mennt-
aðra kennara sem horfið hefur úr
kennslu í betur launuð störf. Er ekki
rétt að kanna hvað þarf til að fá þá
aftur í skólana?
Höfundur er formaður Félags
grunnskólakennara.
Guðrdn Ebba
Ólafsdóttir