Morgunblaðið - 25.06.2000, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 25. JÚNÍ 2000 33
YKJAVÍK LJRBRÉF
Laugardagur 24. júní
Morgunblaðið/Ásdís
eftir í næstu þingkosningum verður enn til þess
að ýta á þessa þróun. Það skiptir því miklu máli
fyrii- Framsóknarfiokkinn, að honum takist að
efla stöðu sína á höfuðborgarsvæðinu verulega
frá því, sem nú er.
Loks hefur stofnun Samfylkingarinnar breytt
stöðu Framsóknarflokksins. Hann er ekki lengur
stærsti flokkurinn á vinstri vængnum eins og
hann hefur verið með örfáum undantekningum
undanfama áratugi. Þessi breyting hefur gert
það að verkum, að talsmenn Samfylkingarinnar
tala opinberlega um það, að skapist aðstæður til
myndunar ríkisstjómar til vinstri geri þeir kröfu
til forystu í slíkri í-íkisstjórn. Framsóknarmenn
hafa aldrei staðið frammi fyrir þeirri stöðu. Þeir
hafa alltaf haft forystu í vinstri stjórnum.
Af þessum ástæðum skiptir nú höfuðmáli fyrir
Framsóknarflokkinn, að honum takist að styrkja
stöðu sína stórlega í hinum nýju Reykjavíkur-
kjördæmum tveimur og á Reykjanesi.
Framsóknarmenn hafa smátt og smátt verið
að breyta áherzlum í stefnumálum sínum til þess
að laga sig að þessum vemleika en jafnframt
reynt að gera það á þann veg, að þeir missi ekki
fótfestu á landsbyggðinni af þeim sökum.
En jafnframt þurfa þeir á sterkum frambjóð-
endum að halda í þéttbýliskjördæmunum á suð-
vesturhorninu. Siv Friðleifsdóttir, hinn ungi um-
hverfisráðherra, hefur augljóslega skapað sér
pólitíska stöðu á eigin forsendum og í krafti eigin
styrkleika í Reykjaneskjördæmi. Hún er ekki
frambjóðandi neinna „afla“ í Framsóknarflokkn-
um, sem stundum hafa komið við sögu í vali fram-
bjóðenda, og er líkleg til að verða aðili að forystu
Framsóknarflokksins á næstu ámm.
Halldór Ásgrímsson, formaður flokksins og ut-
anríkisráðherra, hoi-fist í augu við það, að kjör-
dæmi hans hefur verið skipt í tvennt og Homa-
fjörður fylgir Suðurkjördæmi. Bæði af þeim
ástæðum og vegna þess, að Framsóknarflokkur-
inn þarf á sterkum frambjóðendum að halda í
Reykjavíkurkjördæmunum, hlýtur að vera áleit-
in hugsun fyrir flokksformanninn að fara í fram-
boð í öðm hvom Reykjavíkurkjördæmanna.
Til viðbótar við þessar aðstæður kemur svo
upp spurningin um hina flokkslegu stöðu í höfuð-
borginni. Kosningar vinnast ekki bara út á póli-
tískar aðstæður eða sterka frambjóðendur.
Flokkarnir þurfa líka að hafa ákveðin tengsl við
grasrótina. Þeir þurfa að vita hvar þeir standa og
hvar fylgi þeirra liggur. Engar kosningar em
betur til þess fallnar að styrkja þessa stöðu en
einmitt sveitarstjórnarkosningar, þar sem návíg-
ið við kjósendur verður meira vegna margvís-
legra grasrótarmála, sem upp koma í aðdrag-
anda kosninga.
Og þar er komið að því hvað raunvemlega býr
að baki yfirlýsingum Ingibjargar Sólrúnar Gísla-
dóttur og Alfreðs Þorsteinssonar.
Vilji til sér
framboðs í
Reykjavík.
Af öllum þeim ástæð-
um, sem hér hafa verið
raktar hefur skapazt
sterkur vilji innan Fram-
sóknarflokksins á síðustu
misserum til þess að efna
til sérstaks framboðs í næstu borgarstjórnar-
kosningum í Reykjavík og halda ekki áfram sam-
starfinu við vinstri flokkana á vettvangi Reykja-
víkurlistans. Þessi áform vora orðin ríkjandi
seint á síðasta ári. Fyrst og fremst vegna þess, að
ýmsir forystumenn Framsóknarflokksins töldu
óhjákvæmilegt að skapa flokknum sérstöðu í
höfuðborginni til undirbúnings þingkosningum.
Stofnun Samfylkingarinnar og yfirlýsingar for-
ystumanna hennar um stjórnarforystu í hugsan-
legri vinstri stjórn hafa ýtt undir þennan áhuga.
Helzti forystumaður þeirra, sem vildu láta
samstarfinu á vettvangi Reykjavíkurlistans lokið
þegar kæmi að næstu borgarstjórnarkosningum
og efna til liðskönnunar meðal kjósenda Fram-
sóknarilokksins í Reykjavík, var Finnur Ingólfs-
son, nú seðlabankastjóri, sem var mun öflugri
stjómmálamaður en menn vildu viðurkenna þeg-
ar hann var þátttakandi í pólitík. Áður en hann
tók þá óvæntu ákvörðun að hverfa af vettvangi
stjórnmálanna var almennt litið á hann sem arf-
taka Halldórs Ásgrímssonar í Framsóknar-
flokknum. í því ljósi vom það augljósir hagsmun-
ir Finns, að efla stöðu Framsóknarflokksins í
Reykjavík og þáttur í því var að skapa Fram-
sóknarflokknum sérstöðu í borgarstjómarkosn-
ingum svo að ekki liti út sem Framsóknarflokk-
urinn væri hreinlega ekki til í Reykjavík.
Ganga mátti út frá því sem vísu, að um þetta
yrðu átök innan Framsóknarflokksins í Reykja-
vík vegna þess, að Alfreð Þorsteinsson, borgar-
fulltrúi Reykjavíkurlistans úr Framsóknar-
flokknum, sem hér var vitnað til, var augljóslega
talsmaður þess að halda samstarfinu áfram inn-
an Reykjavíkurlistans. Hvers vegna? Vegna
þess, að í krafti meirihluta Reykjavíkurlistans er
hann annar áhrifamesti stjórnmálamaðurinn á
vettvangi borgarstjórnar og að sumra mati jafn-
vel áhrifameiri en borgarstjórinn af þeirri ein-
földu ástæðu, að borgarstjórinn þarf á honum að
halda.
Þótt þeir, sem hafa mjög ákveðið viljað stefna
að sérstöku framboði Framsóknarflokksins í
næstu borgarstjórnarkosningum í Reykjavík,
hafi misst sinn öflugasta forystumann, þar sem
er Finnur Ingólfsson, er augljóst, að öll sömu rök
fyrir því eru til staðar og áður og þess vegna
fyrst og fremst spurning um hver tekur forystu
fyrir þeim öflum innan Framsóknai-flokksins,
sem halda því sjónarmiði fram, að flokkurinn
verði að eiga sitt sjálfstæða líf á vettvangi borg-
arstjórnar og að breyttar aðstæður með tilkomu
Samíylkingarinnar sem stjórnmálaflokks hljóti
að kalla á breytta afstöðu Framsóknarflokksins.
Það er ólíklegt að þetta verði einungis mál full-
trúaráðs Framsóknarflokksins í Reykjavík eða
flokksfélaganna í höfuðborginni, þótt hin form-
lega ákvörðun sé þessara aðila.
Sú ákvörðun, sem framsóknarmenn standa
þarna frammi fyrir, getur haft grandvallarþýð-
ingu fyrir stöðu fiokksins í íslenzkum stjórnmál-
um næstu áratugi. Þótt ósennilegt sé að Fram-
sóknarflokkurinn geti á ný náð þeirri pólitísku
stöðu, að verða annar fylgismesti stjórnmála-
flokkur landsins er augljóst, að hann hefur
möguleika á, að skapa sér stöðu til þess að verða
áfram annar áhrifamesti stjórnmálaflokkur
landsins.
Þess vegna er afar ólíklegt að áfi-amhaldandi
samstarf á vettvangi Reykjavíkurlistans sé jafn
sjálfsagt mál og Alfreð Þorsteinsson vill vera
láta. Þvert á móti er þessi spurning sennilega
stórpólitískasta spurning, sem Framsóknar-
flokkurinn hefur staðið írammi fyrir áratugum
saman.
„ Af öllum þeim
ástæðum, sem hér
hafa verið raktar,
hefur skapazt sterk-
ur vilji innan Fram-
sóknarflokksins til
þess á síðustu miss-
erum að efna til sér-
staks framboðs í
næstu borgar-
stjórnarkosningum í
Reykjavík og halda
ekki áfram sam-
starfinu við vinstri
flokkana á vettvangi
Reykjavíkurlistans.
Þessi áform voru
orðin ríkjandi seint
á síðasta ári.“