Morgunblaðið - 01.10.2000, Page 4

i SUNNUDAGUR1. OKTÓBER 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 1/10-7/10
► RIKISSTJÓRNIN sam-
þykkti á fundi sínum á
þriðjudaginn tillögu Sivjar
Friðleifsdóttur umhverfis-
ráðherra um stofnun
Vatnajökuls- og Skafta-
fellsþjóðgarðs. Áður en
þjóðgarðurinn verður
formlega stofnaður þarf að
skýra betur eignarhald á
svæðinu.
► ÓLAFUR Ólafsson, for-
stjóri Samskipa, segir ís-
lcnska kaupskipaútgerð
hafa hrakist undan erlendri
samkeppni undanfarið.
Senn líði að því að ekkert
kaupskip sigli undir ís-
lensku flaggi.
► NÝJAR rannsóknir leiða
í ljós að skarð í austurhluta
Kötluöskjunnar nær aðeins
í 700 metra hæð. Því eru
taldar mestar líkur á því að
jökul hlaup frá Mýrdalsjökli
myndi falla austur úr
Kötluöskjunni og niður á
Mýrdalssand Katla gysi nú.
► HALLDÓR Ásgrímsson,
utanríkisráðherra og for-
maður Framsóknarflokks-
ins, sagði á fimmtudaginn
að hann væri ekki lengur
andvígur því að erlendir
aðilar fjárfestu í sjávar-
útvegi hérálandi.
► EIVIND Reiten, forstjóri
áldeildar Norsk Hydro,
sagði í norska viðskipta-
blaðinu Dagcns Næringsliv
að Norsk Hydro væri mjög
umhugað um áhrif álvers á
Reyðarfirði á annan iðnað á
Austurlandi og samfélags-
leg áhrif þess að reisa álver
í Reyðarfirði. Hann sagði
íyrirtækið þurfa að treysta
á að fólk flyttist til Austur-
lands til að vinna í álverinu.
Morgunblaðið/Sverrir
Frábær árangur
í Sydney
VALA Flosadóttir, frjálsíþróttakona
úr ÍR, vann til bronsverðlauna á Ól-
ympíuleikunum í Sydney á mánudag-
inn þegar hún stökk yfir 4,50 metra í
stangarstökki. Hún bætti með því ár-
angur sinn utanhúss um 14 sentímetra
og setti Islands- og Norðurlandamet.
Með afreki sínu varð Vala þriðji Is-
lendingurinn til að vinna til verðlauna
á Ólympíuleikum, Vilhjálmur Einars-
son þrístökkvari varð annar á Ólymp-
íuleikunum í Melboume 1956 og
Bjami Friðriksson varð í þriðja sæti á
leikunum í Los Angeles 1984.
Guðrún Amardóttir varð í sjöunda
sæti í 400 metra grindahlaupi á Ól-
ympíuleikunum á miðvikudaginn.
Guðrún hljóp á 54,63 sekúndum sem
er fjórði besti tími sem hún hefur náð.
Guðrún hefur tilkynnt að þetta hafi
verið í síðasta skipti sem hún tekur
þátt í stórmóti.
Auðlindanefnd skilar
niðurstöðu
AUÐLINDANEFND lagði fram nið-
urstöður sínar á föstudaginn en nefnd-
in var kosin af Alþingi fyrir rúmum
tveimur árum. Nefndin leggur til að
ákvæði verði tekið upp í stjómarskrá
þess efnis að náttúruauðlindir sem
ekki eru háðar einkaeignarrétti verði
lýstar þjóðareign og þjóðin fái hlut-
deild í þeim umframarði sem nýting
auðlindanna skapar.
Stjórnarandstaðan
sigrar í Júgóslavíu
FLEST bendir til að stjómarand-
staðan hafi unnið sigur í kosningunum
sem fram fóra í Júgóslavíu sl. sunnu-
dag. Samkvæmt opinberam úrslitum
náði Vojislav Kostuniea, forsetafram-
bjóðandi stjórnarandstöðunnar, ekki
meirihluta í fyrstu umferð, og hefur yf-
irkjörstjórn, sem skipuð er stuðnings-
mönnum forsetans Slobodans Milos-
evic, boðað til annarrar umferðar. En
samkvæmt tölum frá stjórnarandstöð-
unni og óháðum eftirlitsmönnum hlaut
Kostunica 52,5% atkvæða og fór því
með sigur af hólmi. Stjómarandstaðan
og ríki á Vesturlöndum hafa þrýst á
Milosevic að viðurkenna ósigur og tug-
þúsundir manna komu saman í mið-
borg Belgrad á hverju kvöldi í vikunni
til að krefjast afsagnar forsetans. Ym-
islegt bendir einnig til að samsteypu-
stjóm Milosevics sé að liðast í sundur,
en leiðtogi Róttæka flokksins, sem á
aðild að stjóminni, lýsti því yfir að
Kostunica hefði sigrað og sakaði flokk
forsetans um kosningasvik. Þá hefur
serbneska rétttrúnaðarkirkjan lýst yf-
ir stuðningi við Kostunica.
Danir hafna
aðild að EMU
DANIR höfnuðu aðild að evrópska
myntbandalaginu (EMU) í þjóðarat-
kvæðagreiðslu á fimmtudag. 53,1%
kjósenda greiddu atkvæði gegn aðild
og 46,9% með, en munurinn var meiri
en búist hafði verið við. Urslitin eru
mikið áfall fyrir Poul Nyrap Rasmus-
sen forsætisráðherra, en stjóm hans
hafði eindregið hvatt almenning til að
samþykkja inngöngu í myntbandalag-
ið. Forsætisráðherrann fullyrti eftir að
úrslitin urðu ljós að þetta þýddi ekki
að Danir hefðu snúið baki við Evrópu-
sambandinu. Pia Kjærsgaard, leiðtogi
Danska þjóðarflokksins, sem barðist
hvað harðast gegn aðildinni, sagði hins
vegar að úrslitin ætti að nota til að
hægja á Evrópuhraðlestinni.
► YFIR 70 manns fórust
þegar grísk ferja sökk eft-
ir að hafa steytt á skeri við
innsiglinguna að höfn eyj-
arinnar Paros á þriðju-
dagskvöld. Skerið var vel
merkt á sjókortum og með
vita. Skipstjórinn og þrír
skipverjar hafa verið
ákærðir fyrir manndráp af
gáleysi, en talið er að ferj-
an hafi verið á sjálfstýr-
ingu er hún sigldi á skerið.
Sumir af þeim sem komust
af fullyrða að áhöfnin hafi
verið að fylgjast með
knattspyrnuleik í sjón-
vaminu er slysið varð.
► OEIRÐIR skyggðu á
fund Alþjóðabankans og
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins í
Prag í vikunni, en talið er
að um 5 þúsund manns hafi
tekið þátt í mótmælum
gegn alþjóðavæðingu.
Fundinum var slitið á mið-
vikudag, degi fyrr en gert
hafði verið ráð fyrir. Tals-
menn stofnananna fullyrtu
þó að ástæðuna væri ekki
að rekja til óeirðanna,
heldur hefði dagskránni
lokið fyrr en áætlað var.
► FRANSKA flugfélagið
Air France hefur stefnt
bandaríska flugfélaginu
Continental Airlines vegna
hugsanlegs þáttar þess í
orsökunum fyrir því að
það kviknaði í Concorde-
þotu Air France í flugtaki
frá Charles de Gaulle-
flugvelli við París í júlí sl.,
með þeim afieiðingum að
hún hrapaði og 113 manns
létu lífið. Talið er að málm-
hlutur hafi fallið af þotu
Continental og að þessi
hlutur hafi sprengt hjól-
barða á hljóðfráu þotunni.
Ráðstefna um Vatnajökulsþjóðgarð
Morgunblaðið/RAX
Meðal ráðstefnugesta var Siv Friðleifsddttir umhverfísráðherra.
Mörk myndi ekki
múr miili þjóðgarðs
og umhverfis
Á ráðstefnu um Vatna-
jökulsþjóðgarð kom
fram að hann þyrfti að
sækja styrk til náttúru
og mannlífs. Ráðstefn-
unni var ætlað að skýra
umfang starfsins
framundan.
FJÖLMENN ráðstefna Landvernd-
ar um fyrirhugaðan þjóðgarð á
Vatnajökli var haldin á Kirkjubæjar-
klaustri á föstudag. Ráðstefnan var
ætluð til að skýra umfang þess mikla
starfs sem framundan er ásamt þvi
að vera vettvangur til að koma á
framfæri ábendingum, spurningum
og fleiru sem þarf að hyggja að áður
en heildarmynd Vatnajökulsþjóð-
garðs verður fullgerð. Stefnt er að
því að ljúka öllum undirbúningi árið
2002, á alþjóðlegu ári fjalla, og garð-
urinn opnaður almenningi sama ár.
Jón Helgason, formaður Land-
verndar, setti ráðstefnuna. Jón velti
m.a. upp spumingunni um mörk
garðsins - spurningu sem fjölmargir
gestanna áttu eftir að leggja sitt af
mörkunum til og sagði: „Þau mega
hvorki vera til að mynda sýnilegan
né ósýnilegan múr milli þjóðgarðs og
umhverfis. Þjóðgarðurinn þarf að
sækja styrk til náttúra og mannlífs
utan hans og hann á að vera í þágu
umhverfisins og þeirra sem þar búa,
eins og allra sem þangað koma í nú-
tíð og framtíð.“ Að Vatnajökli liggja
svæði sem njóta verndár að náttúra-
vemarlögum s.s. Kringilsárrani,
Lónsöræfi og Eldborgarraðir auk
þess sem þjóðgarðurinn í Skaftafelli
nær nú þegar inn á Vatnajökul. Með
friðlýsingu alls jökulsins myndu
þessi svæði öll tengjast í eina sam-
fellda vemdarheild. Hjörleifur Gutt-
ormsson, náttúrafræðingur og fyrr-
verandi þingmaður, lagði ríka
áherslu á að stofnun Vatnajökuls-
þjóðgarðs væri, „stórmál og ótvírætt
íslenskt ákvörðunarefni" og að sam-
ráð og samvinna við heimamenn
væri lykillinn að farsælum málalykt-
um. Við jaðar jökulsins er víða
stundaður búskapur auk þess sem
sjö sveitarfélög myndu liggja að
mörkum þjóðgarðsins. Þessir aðilar
eiga mikilla hagsmuna að gæta því
huga þarf að hugsanlegum áhrifum
sambýlis þjóðgarðs og landbúnaðar
og búskapar. Om Bergsson, bóndi á
Hofi í Öræfum og stjómarformaður
Bændasamtaka Islands, og dr. Ólaf-
ur R. Dýrmundsson, landnýtingar-
ráðunautur BÍ, lýstu yfir afstöðu
bænda á svæðinu sem mótast mjög
af því hve langt mörkin ná út fyrir
jökuljaðarinn og inn á það land sem
nýtt er til hefðbundins búskapar.
Eins og kom fram í erindi þeirra
Arnar og Ólafar munu bændur
leggja áherslu á að vemda hagsmuni
sína með leggja drög að því að bú-
seta og umferð verði sem mest
óbreytt þannig að bændur og búalið
geti nýtt mannvirki sín á jörðum sín-
um og stundað viðeigandi bústörf
með eðlilegum hætti, að byggingum,
girðingum og öðram mannvirkjum
verði haldið við eftir þörfum og
nýframkvæmdir leyfðar, að ræktun
og uppgræðsla miðist við þarfir bú-
rekstrar, beitamýting verði sem
minnst skert, þinglýst mörk eignar-
landa og afrétta verði virt og ný-
sköpun í sveitabúskap, s.s. ferða-
þjónusta, fiskeldi og ýmis hlunn-
indanýting fái að þróast auk
annarrar vistvænnar atvinnusköp-
unar svo samfélagið haldi áfram að
dafna og afla nauðsynlegra tekna.
Einnig skal lögð áhersla á að ágang-
ur ferðamanna valdi ekki skaða á
gróðri og jarðvegi eða ónæði og
traflun á búfénaði í sumarhögum.
Sem liður í þeirri ráðagerð hafa
heimamenn á Hornafirði komið með
hugmynd að jöklasafni á Höfn ogvar
þeirri tUIögu stungið að Magnúsi
Tuma Guðmundssyni hjá Jöklarann-
sóknarfélaginu að mælitæki rann-
sóknarmanna yrðu beintengd við
safnið svo ferðamenn gætu fylgst
með sérhverri hreyfingu jökulsins
um leið og hún gerist. Magnús Tumi
tók uppástungunni vel en vísaði
henni í hús umhverfisráðuneytisins
tU frekari vinnslu.
Þjóðgarður innan þjóðvangs
Sérstök hugmyndasmiðja leidd af
Ingu Rósu Þórðardóttur, fram-
kvæmdastjóra Ferðafélags íslands,
hafði það hlutverk að draga upp
mynd af verndarsvæði sem nær til
Vatnajökuls og aðliggjandi svæða.
Einnig setti hugmyndasmiðjan
fram tillögur að æskilegum mörkum
fyrir þjóðgarðinn og mikilvægi
þeirra, sérstöðu og einkennum lýst.
Smiðjan komst að þeirri niðurstöðu
að Vatnajökulsþjóðgarðurinn yrði
þungamiðja í stærri þjóðvangi.
Þjóðvangur er landsvæði með sam-
ræmda stýringu sem tekur mið af
ólíkri landnýtingu og verndarsvæð-
um innan þess en þjóðgarður er skil-
greindur sem friðlýst svæði einkum
til verndar vistkerfis og til útivistar
þar sem annars vegar fer fram nátt-
úrafriðun og hins vegar sköpuð skil-
yrði fyrir gesti svo þeir fái hrifist,
rannsakað, fræðst, notið útivistar og
dvalar sem samræmist umhverfi og
menningararfi. Vatnajökulsþjóð-
garðurinn yrði stærsta víðemi í
Evrópu, þ.e. friðlýstar óbyggðir.
Mælendur vora þó flestir sammála
um að jökullinn sjálfur væri stór-
hættulegt svæði fyrir óreynda fjalla-
menn og því yrðu sum svæði hans að
vera undir vökulli gæslu.
Hugmyndasmiðjuna skipuðu auk
Ingu Rósu þau Davíð Bjamason,
Geir Oddsson, Óskar Guðjónsson og
Sigrún Helgadóttir auk Ómars
Ragnarssonar sem kom inn síðar inn
í nefndina sem ráðgjafi hennar
vegna sérþekkingar á landháttum.
Nefndarmeðlimir lögðu áherslu á að
hugmyndir hennar væra málamiðl-
unartillögur þeirra mörgu aðila sem
að verkefninu standa. I máli þeirra
kom einnig fram að sátt meðal
heimamanna væri nauðsynleg og
þátttaka byggðarlaganna í stjórn
þjóðgarðsins æskileg þar sem hann
gæti orðið öfiugt afl í byggða- og
hagþróun viðkomandi svæða.