Morgunblaðið - 01.10.2000, Page 10

10 SUNNUDAGUR 1. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Hjónin greiða fullan skatt (45%) af hagnaðinum,
samtals 42 milljónir, og 1,45% eignarskatt
af því sem eftir stendur.
Hrein eign er þá tæpar 55 milljónir?
Hjónin stofna eignarhaldsfélag
á íslandi. Hlutaféð er 2 milljónir og
gengi hlutabréfanna skráð á 50 (yfirverð).
Greiddur er 30% skattur af vaxtatekjum
félagsins og 1,45% eignarskattur af yfirverði hlutafjár.
Greiðir árlega 10% arð til eigendanna og
af arði er greiddur 10% skattur.
Hjónin stofna eignarhaldsfélag í Lúxemborg.
( ) Hlutaféð er 2 milljónir og gengi hlutabréfanna skráð á
vfS/ 50 (yfirverð). Greiða 800 þús. kr. í stofnkostnað og árlega
300 þús. kr. í fjárvörslu. Við stofnun er greitt 1 % (980 þús.
kr.) í skatt og síðan árlega 0,3% af nafnvirði hlutafjár.
Greiðir árlega 10% arð til eigendanna á íslandi og
af arði er greiddur 10% skattur.
Eignir Islendinga erlendis hafa margfaldast á skömmum tíma
Lögin stuðla að
því að fjármagnið
fari úr landi
*
A síðustu árum hafa margir nýtt sér heim-
ild skattalaga til að fresta skattlagningu
söluhagnaðar af hlutabréfum. Stór hluti af
þessum söluhagnaði er ávaxtaður erlendis í
eignarhaldsfélögum þar sem skattaum-
hverfíð er hagstæðara en hér á landi.
✓
Akvæði skattalaga um söluhagnað erlendra
aðila af sölu hlutabréfa í íslenskum fyrir-
tækjum gerir það svo að verkum að óhag-
stætt er fyrir þessi eignarhaldsfélög í eigu
Islendinga að fjárfesta í íslensku atvinnulífí.
Egill Ólafsson leitaði skýringa á því hvers
vegna svo margir kjósa að fara með fjár-
magn úr landi og hvort líklegt væri að það
kæmi einhvern tímann til baka.
MEÐ sífellt meiri alþjóða-
væðingu í viðskiptum
skiptir skattaumhverfið
sem ríki búa fyrirtækj-
um og einstaklingum æ meira máli.
Þetta verður enn augljósara þegar
búið er að koma á frjálsum fjár-
magnsflutningum milli landa. Það er
mál margra að íslensk stjórnvöld eigi
mikið verk óunnið við að gera skatta-
umhverfið á Islandi aðlaðandi þannig
að íslendingar og útlendingar kjósi
að ávaxta fjármuni sína í íslenskum
fyrirtækjum. Raunar séu Islending-
ar með í skattalögum ákvæði sem
beinlínis séu til þess fallin að stuðla
að því að íslendingar fari með fjár-
magn úr landi og hvetji útlendinga til
að fjárfesta ekki á f slandi.
í þessari grein verður sjónum
beint að fjármagnsflutningum úr
landi og tveimur ákvæðum laganna
um tekju- og eignarskatt sem sam-
þykkt voru 1996 og 1998 og hvaða af-
leiðingar þau hafa haft.
Einstaklingnm gert kleift
að fresta skattlagningn
söluhagnaðar
Ákvæðið um frestun skattlagning-
ar söluhagnaðar af hlutabréfum var
samþykkt á Alþingi undir þinglok
Eriendar eignir Ma.kr.
í hlutabréfum 160
1996-2000
Milljarðar króna
þar af íslenskir
lífeyrissjóðir —
□
1
140
120
100
80
60
40
20
0
1996 1997 1998 1999 2000 (júni)
vorið 1996. Þá var til umræðu í þing-
inu frumvarp sem að meginefni til fól
í sér upptöku fjármagnstekjuskatts.
Þó sæmileg samstaða hafi verið um
að taka upp fjármagnstekjuskatt var
umdeilt hvernig ætti að leggja hann á
og hvað hann ætti að vera hár. Um-
ræðan í þinginu stóð fyrst og fremst
um þetta. Þegar frumvarpið fór til
umfjöllunar í efnahags- og viðskipta-
nefnd ákvað meirihluti nefndarinnar
að leggja fram breytingartillögu um
að menn mættu fresta söluhagnaði af
hlutabréfum um tvenn áramót frá
söludegi. Akvæðið er þannig að ein-
staklingar verða að greiða 10% skatt
af fyrstu 3,2 milljónunum sem þeir
hagnast af sölu hlutabréfa (6,4 millj-
ónir fyrir hjón). Af hagnaði sem er
umfram þetta mark greiðist 38%
skattur. Þar sem búast má við að í
flestum tilvikum sé um að ræða fólk
með miklar tekjur þarf það að greiða
hátekjuskatt af upphæðinni sem þýð-
ir að greiddur er 45% skattur en ekki
38%.
í gi’einargerð með tillögunni segir
að þessi breytingi komi tii með að
„stuðla að auknum viðskiptum með
hlutabréf og skapa svigrúm til að
sveigja skattlagningu að einstakl-
ingsbundnum aðstæðum." I umræð-
um á Alþingi kom einnig fram það
sjónarmið að þessi breyting væri fall-
in til þess að hvetja fjárfesta til
sparnaðar og áframhaldandi fjárfest-
inga í atvinnulífinu.
Lagaákvæðið nær líka til
erlendra hlutafélaga
Ekki var tekið sérstaklega fram í
þessu nýja lagaákvæði hvort fjárfest-
ingin yrði að vera í íslensku hlutafé-
lagi. Ríkisskattstjóri fékk strax á ár-
inu 1996 fyrirspurn um hvort
ákvæðið ætti jafnt við íslensk og er-
lend hlutafélög. I svari skattstjóra
kemur skýrt fram að ekki skipti máli
í hvaða landi hlutafélagið er staðsett.
Raunar hefði Alþingi ekki getað látið
lögin eingöngu ná til íslenskra félaga
því það hefði falið í sér brot á samn-
ingnum um Evrópskt efnahags-
svæði.
I umræðum um breytingartillög-
una á Alþingi vorið 1996 kom m.a.
fram það sjónarmið að reyna myndi
lítið á þetta lagaákvæði vegna þess
að fátítt væri að fólk væri að fá meira
en 6 milljónir í söluhagnað af hluta-
bréfum. Af samtölum við endurskoð-
endur og fulltrúa fjármálafyrirtækja
má draga þá ályktun að þama hafi al-
þingismenn vanmetið aðstæður eða
ekki séð þróunina fyrir. Allstór hóp-
ur manna hafi haft miklar tekjur af
söluhagnaði hlutabréfa og hann nýti
sér í flestum tilfellum ákvæði tekju-
skattslaga um frestun söluhagnaðar.
„Það eru gríðarlega miklir fjármunir
í umferð og fólk leitar eðlilega hag-
stæðustu leiða til að ávaxta þá og nýt-
ir sér ákvæði skattalaga til að lág-
marka skattgreiðslur,“ sagði einn
viðmælandi blaðsins.
Þeir sem hafa hagnast vel af sölu
hlutabréfa er flestum umhugað um
að greiða eins lágan skatt og lög leyfa
og því hafa margir verið fljóttr að
komast að þeirri niðurstöðu að hag-
stæðast sé að ávaxta þá í hlutafélög-
um sem staðsett eru annars staðar
en á Islandi. Ástæðan er sú að sum
lönd reyna að draga til sín fjármagn
með afar hagstæðu skattaumhverfi.
Þetta tvennt, hvati íslenskra fjár-
festa til að fresta skattgreiðslu með
því að fjárfesta áfram í hlutafélögum
og hagstætt skattaumhverfi erlendis
hefur gert það að verkum að margir
hafa kosið að stofna eignarhaldsfélög
erlendis og ávaxta fjármunina þar.
Þó margir hafi farið þessa leið ber að
hafa í huga að til að þetta sé hag-
kvæmt þurfa menn að hafa nokkra
tugi milljóna í höndunum. Flestir
nefndu tölur á bilinu 30-50 milljónir
sem lágmark.
Margir stofna eignarhalds-
félög í Lúxemborg
Til að sjá hvemig þetta gerist er
einfaldast að taka dæmi af manni
sem fyrir einhverjum árum eða ára-
tugum lagði 2 milljónir í hlutafélag
og selur nú hlut sinn á 100 milljónir.
Maðurinn er því með 98 milljóna
króna söluhagnað í höndunum. Sam-
kvæmt ákvæðum skattalaga verður
hann og eiginkona hans að borga
10% skatt af 6,4 milljónum (3,2 millj-
ónir ef um einstakling er að ræða) og
45% skatt af því sem er umfram þetta
mark ef hann frestar ekki skattlagn-
ingunni. Hann gæti því þurft að
greiða 42 milljónir í skatt. Áuk þess
verður hann að greiða 1,45% eignar-
skatt af eignum sínum. Þetta er sú
leið sem skattakóngur íslands, Guðni
Helgason heitinn, fór á síðasta ári.
Maðurinn, sem hagnaðist um 98
milljónir af hlutabréfasölu, getur
hins vegar farið aðra leið. Hann get-
ur tekið þá ákvörðun að stofna eign-
arhaldsfélag í Lúxemborg og notfært
sér ákvæði tekjuskattslaga um frest-
un á söluhagnaði. Hagstæðast er fyr-
ir hann að stofna félagið með tiltölu-
lega litlu hlutafé t.d. 2 milljónum.
Gengi hlutafjár væri þá 50 sem þýðir
að verðmæti félagsins er 100 milljón-
ir. Ástæðan fyrir því að hlutaféð er
haft þetta lágt er sú að eignarskattur
á Islandi er greiddur af nafnvirði og
augljóst er að hagstæðara er að
greiða eignarskatt af 2 milljónum en
100 milljónum.
Kostnaður við að stofna eignai'-
haldsfélag í Lúxemborg er um 800
þúsund. Við stofnun félagsins verður
það ennfremur að greiða 1% af heild-
areign þess í skatt til Lúxemborgar.
Eftir það greiðfr félagið 0,2% árlegan
skatt af nafnvirði hlutafjár, í þessu
tilfelli af 2 milljónum.
Auk þess þarf maðurinn að gi'eiða
að lágmarki 300 þúsund á ári til fjár-
vörsluaðila, þ.e. þess aðila sem sér
um umsjón með fjárfestingum fé-
lagsins. Inni í þeirri upphæð er m.a.
þóknun til stjórnarmanna í félaginu.
Nauðsynlegt er að stjómarmenn hafi
erlent ríkisfang því að ef stjómar-
menn era íslenskir líta íslensk
skattayfii'völd svo á að félaginu sé
stjórnað frá íslandi og félagið er því
skattlagt eftir íslenskum skattaregl-
um.
Erfítt fyrir skattayfirvöld
að fylgjast með
Ef maðurinn vill nota þá peninga
sem hann hefur fjárfest í eignar-
haldsfélaginu í Lúxemborg getur
hann t.d. gert það með því að greiða
sér árlega 10% arð. Á þennan arð er
lagður 10% fjármagnstekjuskattur
sem rennur til íslenska ríkisins.
Ohagstætt er íyrir manninn að láta
eignarhaldsfélagið gi'eiða út meira
en 10% arð vegna þess að greiða þarf
2% skatt til ríkisins í Lúxemborg af
ai'ði sem er umfram 10%.
Sá möguleiki er einnig fyrir hendi
fyrir manninn að opna bankareikn-
ing á íslandi eða í Lúxemborg í nafni
eignarhaldsfélagsins. Hann getur
síðan fengið sér kreditkort og tekið
út af reikningnum. Samkvæmt
skattalögum verður að líta á alla
notkun á kreditkortinu sem arð-
greiðslur og ber að skattleggja þær
sem slíkar. Möguleikar íslenskra
skattayfirvalda til að hafa eftirlit með