Morgunblaðið - 01.10.2000, Page 22

MUiiGuNHLAiJHJ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 1. OKTÓBER 2000 23
22 SUNNUDAGUK 1. OKTOBER 2UO0

Landmannalaugar eru í senn þekkt útivistar- og jarðhitasvæði.
Hvernig er farið að því að meta virkjunar-
hugmyndirnari
Virkjunarmenn hafa lengi verið að þróa að-
ferðir til að meta hagkvæmni virkjana. Lítill
ágreiningur er því um hvemig sá útreikningur
gengur fyrir sig. Stóra spumingin snýst um
hver sé dýrmætasta nýting landsins í víðustum
skilningi. Ekki aðeins í tengslum við nýtingu
bænda, hlunnindi og ferðamannaþjónustu. Hið
svokallað tilvistargildi má ekki gleymast. Að
upplifa eða vita að maður hefur tækifæri til að
upplifa náttúmna.
Mest athyglin beinist þó að vemdun náttúr-
unnar, t.d. að varðveita sérstök vistkerfi, fágæt-
ar plöntur eða fuglategundir. Nýleg skýrsla
Náttúmfræðistofnunar Islands felur í sér að-
ferð til að flokka landið eftir gróðurfari. Eftir að
hvert svæði hefur verið flokkað í svokallaðar
vistgerðir (habitat) er hægt að álykta fyrir um
helstu dýrategundir og fleira.
Gengið er út frá þremur stigum viðmiða, þ.e.
að náttúmfyrirbæri sé sérstætt fyrir héraðið,
landið eða jafnvel heiminn allan. Verndargildið
er minnst á fyrsta stiginu og hækkar síðan með
vaxandi sérstöðu. Stigsetningin verður væntan-
lega notuð í lífríkið, jarðfræðina og svo lands-
lagið.
Það er erfitt að meta gildi landslags. Engu að
síður er ástæða til að velta viðfangsefninu fyrir
sér eins og gert verður í sérstakri málstofu í
október. Forvitnilegt verður að heyra hvað
heimspekingar, listamenn og landslagsljós-
myndarar hafa að segja um hinar ólíku hliðar
landslagsins.
Afstæður smekkur
Varpa fallegustu myndir ljósmyndarans ekki
Ijósi á sérstöðu iandsins?
Smekkur okkar er auðvitað bæði afstæður og
háður ýmsum ytri skilyrðum. Eðlilega horfa
bændur mest til græna landsins og hafa vænt-
anlega haft nýtingargildið í huga. Borgarbúar
hafa gjaman hrifist af ósnortinni náttúra eins
fjarri borgarmenningu og hugsast getur. Gagn-
stætt flestum Islendingum em erlendir ferða-
menn oft yfir sig hrifnir af svartri eyðimörkinni
Morgunblaðið/Kristinn
Sveinbjörn segist vera náttúruunnandi. Þar ráði uppeldi, dvöl í sveit sem unglingur og nám sitt í nátt-
úrufræðum þar sem kennarar hafi verið niargir helstu frumkvöðlar okkar um náttúruvernd, svo sem
Sigurður Þórarínsson.
Á jarðhitasvæðunum þykir lýti að leggja
þurfi vegi og leiðslur þvers og krass um landið.
Sums staðar má nú spara vegi og leiðslur með
því að bora holur á ská útfrá sama pallinum. Á
lághitasvæðunum er vatninu dælt upp með
þeim afleiðingum að sjálfrennsli til yfirborðs
hverfur, t.d. era allir hverir horfnir í Reykjavík
og Mosfellssveit. Á háhitasvæðunum bregður
svo við að um leið og vatn er tekið með bor-
holum lækkar þrýstingur í vatnsæðum og vatn-
ið fer að sjóða í berginu. Gufa stígur til yfir-
borðs, t.d. hefur gufan aukist mjög mikið í
Svartsengi.
Ekki er langt síðan uppgötvaðist að sjaldgæf-
ar örverur þrifust í allt að 100 gráða hita í nátt-
úralegum hverum. í framhaldi af því kom í Ijós
möguleiki á því að vinna úr örveranum efni á
borð við erfðaefni. Nú hafa menn af því áhyggj-
ur af virkjanir valdi því að náttúrulegir hverir
hverfi og þar með fágæt lífsskilyrði örveranna.
Ólíklegt er að sum háhitasvæði verði virkjuð.
Aldrei held ég að virkjað verði við Hrafn-
tinnusker eða í Landmannalaugum, enda er þar
um vinsæla ferðamannastaði að ræða.
Annars snýst spurningin um sambúð eins og í
Kerlingarfjöllum. Ekki er útilokað að hægt
væri að virkja jarðhita þar þótt meginhvera-
svæðið væri látið ósnortið og skíðaskólinn starf-
aði óbreyttur.
inni í landi. Engu að síður megum við ekki láta
hugfallast og stefnum að því að koma á einhvers
konar flokkun á landslagi. Sjaldgæfasta lands-
lagið verður væntanlega talið dýrmætast
o.s.frv. Með því móti verður vonandi komið í veg
fyrir slys eins og urðu við að Rauðhólamir vora
teknir í undirlag undir Reykjavíkurflugvöll.
Núna er að koma upp Elliðavatns- og Vatns-
endadeila og sjálfsagt að málin séu rædd.
Alltof oft hefur því miður gerst að menn hafa
áttað sig alltof seint á að eitthvað sem virðist
vera mjög algengt í náttúranni er í rauninni
orðið mjög sjaldgæft. Ég get nefnt að nauðsyn-
legt er að fara að með varúð á Reykjanesskaga,
enda er þar varla nokkurt ósnortið jarðhita-
svæði lengur. Þegar öll svæði á Reykjanes-
skaga og í Hengli hafa verið virkjuð þurfa
Reykvíkingar að fara upp að Torfajökli eða
Kerlingarfjöllum til að sjá náttúrulegt og
ósnortið jarðhitasvæði.
Hvuða skoðun hefur þú á aðferð Náttúru-
fræðistofnunar við að meta náttúruverndar-
gildi?
Ég tel að sá grannur sem Náttúrafræði-
stofnun hefur lagt sé tímamótaverk í mati á
verndargildi náttúra og muni ekki aðeins gagn-
ast Rammaáætlun við sitt mat, heldur Náttúra-
vernd ríkisins við gerð náttúraverndaráætlunar
og Skipulagsstofnun við svæðisskipulag og við
RAMMAÁÆTLUN UM NÝTINGU VATNSAFLS OG JARÐVARMA
Leið úr sjálfhelau
Rammaáætlun um nýtingu vatnsafls ogjarövarma er
ætlaó aö losa íslendinga úr sjálfheldu háværra deilna
um einangraöa virkjunarkosti. Anna G. Ólafsdóttir sett-
ist niöur meö verkefnisstjóranum Sveinbirni Björnssyni
jaröeölisfræöingi og varö margs vísari um Ramma-
áætlunina ogöll óþrjótandi tækifærintil nýtingarvatns-
afls ogjarövarma í íslenskri náttúru.
EFTIR annasamt starf háskólarekt-
ors var Sveinbimi boðið að stýra
vinnu við Rammaáætlun um nýtingu
vatns afls og jarðvarma vorið 1999.
Hann stóðst ekki mátið, enda hvort
tveggja í senn raunvísindamaður og náttúra-
unnandi. Annars segist hann sjálfur halda að
aðallega hafi verið sóst eftir reynslu hans frá
rektorsárunum af því að sætta ólík sjónarmið
sérfræðinga og stúdenta. Hvað sem því líður er
greinilegt að Sveinbjöm hefur brennandi áhuga
á viðfangsefninu og kippir sér ekki upp við að
stöðugur straumur tölvuskilaboða skjóti upp
kollinum á tölvuskjánum á meðan blaðamaður-
inn baunar á hann spumingum.
Hver er tilgangur Rammaáætlunarinnar?
Hingað til hefur umræðan oftast snúist um
eina virkjunarhugmynd í einu, þá sem er mest
aðkallandi í það sinnið. Deilumar hafa oft orðið
háværar, enda veralegir hagsmunir í húfi. Ekki
gera sér allir grein fyrir kostnaði orkufyrir-
tækjanna við undirbúningsstigin þijú, þ.e. for-
athugun, framhönnun og verkhönnun. Virkj-
unina þarf nánast að verkhanna til að svara
öllum kröfum í lögum um mat á umhverfisáhrif-
um. Ekki er nema von að erfitt sé að kyngja því
að ekkert verði af framkvæmdum eftir að
hundruðum milljóna hefur verið kostað til und-
irbúningsins.
Með Rammaáætluninni er ætlunin að reyna
að losna úr þessari sjálfheldu með því að kanna
og bera saman allar fyrirliggjandi virkjunar-
hugmyndir á forathugunarstiginu.
Markmiðið er að gefa vísbendingu um hvaða
virkjunarkostir séu álitlegastir í framtíðinni frá
sjónarhóli hagkvæmni og umhverfis.
Fyrsta sögulega andstaðan við virkjunarhug-
mynd vegna umhverfismála var við Laxárvirkj-
un. Bændur byrjuðu á því að mótmæla því að
jarðir færa undir vatn og virkjunin stefndi lax-
veiði í hættu. Undirtektir átthagafélaga og al-
menn þjóðemisvakning gáfu mótmælunum byr
undir báða vængi og gerðu útslagið um að heim-
iluð stífla varð mun lægri en fyrstu áfrom ráð-
gerðu. Afleiðingin af því var að orkuframleiðsl-
an nægði ekki til að svara þörfinni fyrir
orkunotkun á Norðurlandi og ráðist var í fram-
kvæmdir við Kröfluvirkjun.
Vegna ófullnægjandi undirbúnings, eldgoss
og fleiri erfðileika gengu framkvæmdimar ekki
eins vel og áætlanir höfðu gert ráð fyrir í upp-
hafi. Virkjunin átti í erfiðleikum með gufuöflun í
15 ár og gífurlegt fé tapaðist.
Að mínum dómi náðist farsæl lausn í deilum
um hvort rétt væri að fórna hluta íjórsárvera
undir miðlunarlón á sínum tíma. Horfið var frá
hugmyndinni og farið í svokallaða Kvíslaveitu.
Með því að veita nokkram ám austan Þjórsár
inn í Þórisvatn náðist að mestu áætlað takmark
um orkuframleiðslu og flestir gátu unað vel við
sitt.
Nú er almenn ánægja með að Þjórsárverum
skyldi hlíft.
Já, annars er athyglisvert að í samkomulag-
inu um að hlífa Þjórsárveram kemur fram að
fremur mætti gera miðlunarlón á Eyjabökkum.
Núna era væntanlega flestir sammála því að
æskilegt sé að leyfa Eyjabökkum og Snæfelli að
njóta sín í ósnortinni heild. Eyjabakkar era gott
dæmi um hversu íost við eram enn í að einblína
aðeins á einn kost í einu. Verkefnisstjómin hóf
vinnu sína á meðan á viðkvæmum deilum um
Fljótsdalsvirkjun og Eyjabakkalónið stóð. Þai-
sem virkjunin hafði verið heimiluð féll hún ekki
innan verkiýsingar Rammaáætlunarinnar. Eft-
ir frestun Fljótsdalsvirkjunar horfði dæmið allt
öðravisi við og Eyjabakkar og reyndar Kára-
hnjúkavirkjun era komin á fyrsta áfanga
Rammaáætlunarinnar. Þó getm- vel farið svo að
ákvörðun um Kárahnjúkavirkjun verði tekin á
meðan við eram enn að vinna okkar vinnu.
Snýst um sambúð
Hvemig fer vinnan við Rammaáætlunina
fram?
Ég stýi'i 16 manna verkefnisstjóm Ramma-
áætlunarinnar. Undir hana heyra fjórir faghóp-
ar um 50 sérfræðinga.
Faghópur um náttúra- og minjavemd metur
áhrif ákveðinna hugmynda um virkjanir á gróð-
ur, dýralíf, landslag, jarðmyndanir og minjar.
Faghópur um útivist og hlunnindi hugar að
áhrifum á útivist, landbúnað, landgræðslu,
skógrækt, lax- og silungsveiðar og skotveiði.
Faghópur um þjóðhagsmál metur langtíma-
áhrif nýtingar orkuiinda á efnahag, atvinnu- og
byggðaþróun.
Að síðustu skilgreinir faghópur um orkulind-
ir þá kosti sem fyrir hendi kunna að vera til að
nýta vatnsorku og jarðhita til raforkuvinnslu og
metur orkugetu og orkukostnað hvers þeirra.
Þess er vænst að orkufyrirtækin skiii inn
beiðnum um athugun á þeim virkjunarhug-
myndum sem þau bera fyrir brjósti. Að öðram
kosti mun Orkustofnun semja skýrslur sem
lýsa virkjunarhugmyndum. Þessar skýrslur frá
orkufyrirtækjum eða Orkustofnun verða lagðar
fyrir faghópa til mats. Hver faghópur skoðar
hugmyndina út frá sínu fagsviði og gefur ein-
kunn. Verkefnistjómin hef ur ákveðið að nýta
svokallaða AHP-aðferð sem gefur hveijum lið
vægi sem ákveðið er fyrirfram, þ.e. áður en far-
ið er að meta einstök svæði. Ég get nefnt að
vægi lífríkisins gæti verið 5, laxveiðinnar 2,
ferðaþjónustunnar 2 og áfram væri hægt að
telja.
Aðferðin verður nýtt til að draga afleiðingar
virkjunar saman í einn mælikvarða. Á móti
þeim kvarða kemur síðan ávinningurinn af
virkjuninni. Einkunnir á þessum kvörðum
verða svo nýttar til að draga virkjunarkostinn í
dilka og raða þeim innbyrðis.
Vinna okkar gæti í fyrsta lagi sýnt fram á að
friða ætti ákveðin vatnasvæði um ókomna tíð, í
öðra lagi að vemdargildi svæðisins eða mikil-
vægi þess til annarra nota en virkjunar væri svo
mikið að ekki væri vert að fylgja hugmynd um
virkjun eftir meðan betri kostir finnast og í
þriðja lagi að annmarkar á virkjun væra svo

litlir að álitlegt væri að ráðast í gerð hennar.
Hvað liggja mai-gar virkjunarhugmyndir fyr-
ir?
Hugmyndimar eru um 100 talsins, 60 í
vatnsaflinu og 40 í jarðhitanum. Miðað við vöxt-
inn í þjóðfélaginu myndu um 30 megavött
nægja til að sinna aukningu á þörfinni á hefð-
bundnum heimamarkaði næstu 3 árin. Harðn-
andi samkeppni er að verða um að þjóna þjóðfé-
laginu með 10 til 30 megavatta jarðhita-
virkjunum. Stóra vatnsaflsvirkjanimar era allt
að 10 sinnum stæiri og koma því ekki að fullum
notum fyrr en eftir um 30 ár nema stór nýr
orkunotandi komi inn um leið og vatnsaflsvirkj-
unin er tekin í gagnið.
Fylgir ekki minna jarðrask jarð-
hitavirkjunum?
Hvora tveggja fylgja bæði kostir og gallar.
Einna snúnast hefur reynst að finna vatns-
aflsvirkjun um miðlunarlón. Á hálendinu er víð-
ast auðn nema í árfarvegum og giljadrögum.
Bestu svæðin fyrir miðlunarlón era því oft
grónustu svæðin á hálandinu. Með nútímatækni
í gerð jarðganga er hægt að veita vatni milli
landshluta þvert á fjallgarða. Aftur á móti verð-
ur að huga vel að hugsanlegum afleiðingum, t.d.
af því að framburður hverfur, vatnsrennsli
eykst þar sem ám er veitt saman en minnkar í
gamla farveginum. Annars þurfa afleiðingarnar
ekki alltaf að vera neikvæðar. Laxveiði í Blöndu
er talin hafa batnað neðan virkjunar miðað við
veiðina fyrir virkjunarframkvæmdirnar.
Rennslið er orðið jafnara og eyramar grónari.
Með gerð Rammaáætlunar
vilja stjórnvöld að lagt sé
mat á virkjunarkosti og þeir
flokkaðir með tilliti til orku-
getu og hagkvæmni, gildis
þeirra fyrir þjóðarhag og at-
vinnu og byggðaþróun í land-
inu, svo og áhrif á náttúrufar
og umhverfi, náttúru, hlunn-
indi, útivist og menningar-
og búsetuminjar. Áætlunin
nær ekki til virkjana sem
þegar hafa verið heimilaðar.
mat á umhverfisáhrifum allra framkvæmda.
Norðmenn ákveðin fyrírmynd
Hvaða tímamörk hefur verkefnisstjórnin sett
sér?
Við stefnum að því að vera búin að meta á bil-
inu 20 til 25 hugmyndir í árslok 2002. Forgang
hafa hugmyndir um virkjun jökulánna á hálend-
inu með umdeildum miðlunarlónum og jarðhita-
svæði nálægt byggð. Að ósk stjómvalda verður
reynt að draga út úr vinnunni sérstakan saman-
burð á helstu virkjunarhugmyndum sem fela í
sér miðlunarlón til samanburðar við Kára-
hnjúkavirkjun í árs lok 2001.
Hálslón hefur verið til umræðu vegna Kára-
hnjúkavirkjunar upp á síðkastið. Hin lónstæðin
norðan Vatnajökuls era Eyjabakkalón og Am-
ardalslón. í lónunum þremur mætti geyma vatn
frá Jökulsá í Fljótsdal, Jökulsá á Dal og Jökulsá
á Fjöllum. Bugslón yrði í austari Jökulsá í
Skagafirði norðan Hofsjökuls. Langisjór yrði til
miðlunar á vatni Skaftár, tæki við hlaupum
hennar. Þaðan yrði vatni veitt yfir í Tungnaá og
Þjórsá þar sem það nýttist í Sigöldu-, Hraun-
eyja-, Búðarháls-, Sultartanga-, Búrfells- og
Urriðafossvirkjun á leið til sjávar. Norðhnga-
öldulón yrði í Þjórsá neðst í Þjórsárveram. Það-
an yrði vatni veitt í Þórisvatn um Kvíslaveitur.
Allt era þetta umtals verð miðlunarlón og mörg
í viðkvæmu umhverfi. Við viljum bera áhrif
þeirra saman og sjá hvemig Hálslón raðast í
þeim samanburði.
Hvenær er hægt að búast við að öðrum
áfanga verði lokið?
Eftir að kúfurinn hefur verið tekinn af með
því að meta 25 virkjanahugmyndir gæti biðin
eftir niðurstöðum úr öðram áfanga orðið heldur
lengri.
Fyrir því era einkum tvær ástæður, þ.e. að
þrýstingur á niðurstöður verður væntanlega
orðinn minni og ekki era til eins ítarlegar upp-
lýsingar um önnur svæði. Því þarf lengri tíma til
undirbúningsrannsókna áður en mat fer fram.
Vinnan heldur síðan áfram uns allar hugmynd-
imar hafa verið metnar.
Norðmenn hafa verið okkur ákveðin fyrir-
mynd. Þar í landi var byrjað að meta virkjana-
hugmyndir með svipuðum hætti fyrir um 20 ár-
um. Þá höfðu þeir nýtt um 65-70% af
mögulegum virkjunarhugmyndum. Hér er
ástandið annað, því eftir er að nýta um 80% af
hugsanlegum virkjunarmöguleikum í vatnsafli
og jarðhita. Norðmenn era enn að meta hug-
myndir og því er ekki ólíkegt að íslendingar
verði að velta því sama fyrir sér í fyrirsjáanlegri
fram tíð.
Hvaða áhrifhefur hugsanlegur Vatnajökuls-
þjóðgarður ávirkjunarhugmyndir ?
Vatnajökulsþjóðgarður sem nær bara til ís-
hettunnar og Skaftafells snertir ekki virkjunar-
hugmyndir. Ef hugmyndin er víkkuð svo að hún
taki tU lands allt umhverfis jökuhnn koma inn
víðtækir hagsmunir bænda og virkjanamanna.
Þeir sem tala um stærri þjóðgarð vfija að metið
verði gildi þjóðgarðs norðan Vatnajökuls sem
hluti af Vatnajökulsþjóðgarði bæði fyrir at-
vinnuhf og náttúravemd samhliða mati á gildi
landsins fyrir virkjanir og mati á umhverfis-
áhrifum Kárahnjúkavh-kjunar með Hrauna- og
Fljótsdalsveitu. Nú er til umræðu hvemig
standa mætti að slíku mati. I sumum tilvikum
geta þjóðgarður og önnur afnot farið saman og
jafnvel styrkt hvert annað, en það þarf að skoða
í hverju tilviki.
Háleitar hugmyndir
Hvaða gildi hefur mat Rammaáætlunar fyrir
niðurstöður Alþingis ?
Við höfum enn ekki fengið skýr svör um
hvaða gildi matið hafi við lokaákvörðun um
virkjunarleyfi.
Með tímanum verður væntanlega að koma í
ijós hvaða vægi niðurstöðumar hafa í kerfinu.
Verkefnisstjórnin heldur áfram sínu striki.
Nokkurrar tortryggni gætti í helstu hagsmuna-
hópunum til að byrja með. Náttúravemdar-
samtök höfðu af því áhyggjur að ætlunin væri
að halda þeim uppteknum við sandkassaleik á
meðan ákvarðanir um virkjanir yrðu teknai'
einhvers staðar annars staðar. Vfrkjanaaðilam-
ir höfðu af því áhyggjur að tilgangurinn væri að
tefja virkjanaframkvæmdirnar.
Núna virðist tiltrúin á verkefnið vera komin
hjá báðum aðilum. Aðalvandinn felst í því að
menn era famir gera sér talsvert háleitar hug-
myndir um hverju Rammaáætlunin getur skil-
að. Smám saman verða væntingarnar vonandi
raunsærri.
Raforkubúskapur
aukabúgrein!
Hvaða áhrif telur þú að frelsi í raforkufram-
leiðslu eigi eftir að hafa í framtíðinni?
Hvorki almenningur né þingmenn virðast
hafa gert sér nægilega vel grein fyrir því að með
nýjum raforkulögum verður orkuframleiðsla
gefin frjáls, væntanlega innan tveggja ára. Sú
leið verður væntanlega farin að ríkið eða sterkt
fyrirtæki á vegum ríkisins taki að sér rekstur
landsnets, þ.e. dreifinets fyrir raforkuna. Hver
sem er getur síðan framleitt rafmagn og samið
við fyrirtækið um flutning á netinu. Eftir að
breytingin hefur tekið gildi verða það ekki
stjórnmálamenn heldur sjálfstæð orkufyrir-
tæki sem taka ákvörðun um hvaða virkjanir
verða byggðar og hvenær. Þau eiga vonandi eft-
ir að hafa okkar niðurstöður til hliðsjónar við
mat á því hvaða virkjunarhugmyndir séu lík-
legastar til að ná fram að ganga án teijandi
vandræða.
Hefur raforkuframleiðsla verið gefín frjáls í
nágrannalöndunum ?
Já, í flestum nágrannalandanna.
Fyrstu áhrifin hafa verið að dregið hefur úr
virkjunarframkvæmdum.
Sums staðar þótti mönnum fjárfestingar hafa
verið of miklar og atvinnuvegurinn ekki nægi-
lega arðbær.
Ég spái því að áfram verði meiri ásókn í að
virkja jarðhita. Að Hitaveita Suðumesja og
Orkuveita Reykjavíkur sækist eftir 30 mega-
vöttum hér og þar tii að mæta orku þörfinni á
allra næstu áram. Eins er spennandi að sjá
hvort raforkubændur fara að spretta upp í
sveitunum, gera raforkubúskap að aukabúgrein
og selja samtals allt að 30 megavött inn á dreifi-
netið.
Um skeið hefur talsvert verið fjallað um kosti
vetnis sem eldsneytisgjafa. Hversu stóra virkj-
un þyrfti til að fullnægja þörf íslenska bíla- og
skipaflotans?
Virkjun af svipaðri stærð og Kárahnjúka-
virkjun (600 MW) gæti framleitt eldsneyti fyrir
bíla- og skipaflota landsmanna. Til þess þarf um
12% af þeirri orkugetu sem óvirkjuð er. Nú er
slíkt eldsneyti veralega dýrara en bensín og ol-
ía, en á næstu áratugum gætu verðhlutföll
breyst. Ef til þess kemur að hagstæðara verður
að selja raforku til eldsneytisframleiðslu en
orkufreks málmiðnaðar getum við lagt niður af-
skrifaðar málmverksmiðjur og nýtt orkuna í
framleiðslu á eldsneyti.
Þið hafíð kynnt Rammaáætlunina úti á landi.
Hvað hefur heimamönnum verið efst íhuga?
Við höfum haldið fundi á Reyðarfirði, á Akur-
eyri og Sauðárkróki. Á fundunum höfum við
kynnt verkefnið og virkjunarhugmyndir í við-
komandi héraði. Nokkuð lýsandi er að Skagfirð-
ingar virðast almennt frekar hlynntir því að
ráðist verði í Villinganesvirkjun. Á hinn bóginn
er greinilegur vilji fyrir því að bíða með Skata-
staðavirkjun með Bugslóni þar til hægt verði að
tryggja að orkan verði nýtt í héraðinu sjálfu.
Eðlilegt er að upp komi áhyggjur af því að að-
eins komi erlent tímabundið vinnuafl að upp-
byggingunni. Verktakar á svæðinu hagnist á
meðan á framkvæmdunum standi og tómarúm
myndist í kjölfarið.
Á döfinni er að halda fundi á Hvoisvelli eða
Hellu og Kirkjubæjarklaustri til að kynna virkj-
unarhugmyndir í Torfajökli og Skaftafellssýslu.
Torfajökull er eitt alstærsta jarðhitasvæði
landsins. Um leið hefur svæðið mikið útivistar-
gildi og nægir þar að nefna hinn svokallað
Laugaveg. Þess vegna þarf að fara að með var-
úð og ræða nýtinguna út frá sjónarhóli svæðis-
skipulags, þ.e. hvar sé eðlilegt að gera ráð fyrir
útivistarsvæði, iðnaði o.s.frv. Skaftá er við-
kvæmust í Skaftafellssýslu og hagsmunir
bænda, vegagerðarinnar og landgræðslunnar
fara ekki alltaf saman. Hólmsá er gimileg til
virkjunar, enda vatnsmikii alit árið. Lónstæðið
er ekkert sérstaklega viðkvæmt og gæti skapað
skilyrði fyrir ágætis virkjun á stærð við Blöndu-
virkjun. Markarfljótið er mikið vatnsfall og lík-
lega erfitt til virkjunar. Við eigum frekar von á
því að þar verði vemdarþættimir ofan á. Eins
er athyglisvert að við Markarfljót era hliðstæð
gljúfur og Hafrahvammagljúfur. Aftur á móti
er lítið búið að rannsaka ár á borð við Hverfis-
fljót og Djúpá.
Hvernig verður tengslunum við almenning
háttað?
Landvemd skipuleggur og annast samráð við
almenning. Haldnir era kynningarfundir, opnar
málstofur og allt efni er sett á heimasíðu þar
sem það er aðgengilegt almenningi. Þegar drög
að skýrslum sem lýsa virkjunarhugmynd og
hugsanlegum áhrifum virkjunar era tilbúin
verða þau kynnt almenningi og faghópum, at-
hugasemdum og ábendingum komið til höfunda
skýrslnanna og þær endurskoðaðar. Kynning
yrði bæði á Neti og á kynningarfundum í héraði.