Morgunblaðið - 18.10.2000, Qupperneq 72

Maestro

Heimavörn
SECURÍTAS
Sími: 580 7000
MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI1,103 REYKJAVÍK, SÍMI5691100, SÍMBRÉF5691181, PÓSTHÓLF3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 6691122, NETFANG: RJ7STJ@MBL.ffi, AKUREYRl: KAUPVANGSSTRÆTI1
MIÐVIKUDAGUR 18. OKTOBER 2000
VERÐ ILAUSASOLU 150 KR. MEÐ VSK.
Vatnsbúskapur mun betri en sfðustu ár
Öll uppistöðulón
Landsvirkjunar full
ÖLL uppistöðulón Landsvirkjunar
eru full og hefur vatnsbúskapur fyr-
irtækisins ekki verið í jafngóðu horfi
í langan tíma. Ástæðan fyrir þessu er
ekki síst mikil bráðnun jökla í sumar
en samkvæmt mælingum Raunvís-
indastofnunar Háskólans samsvarar
bráðnun Vatnajökuls í sumar 20
rúmkílómetrum af vatni. Til saman-
burðar má geta þess að stóra hlaupið
á Skeiðarársandi 1996 var 3,6 rúm-
kílómetrar.
„Staðan gæti ekki verið betri. Það
>■jpgu öll uppistöðulón full,“ sagði Sig-
mundur Freysteinsson, verkfræð-
ingur hjá Landsvirkjun, þegar hann
var spurður um vatnsbúskap
Landsvirkjunar. Sigmundur sagði
að lónin hefðu verið að fyllast í haust
og um nokkurn tíma hefði verið um
60 þúsund
manns
hafa ein-
kenni
bakflæðis
TALIÐ er að um 22% íslend-
inga, eða um 60 þúsund manns,
séu með einkenni svokallaðs
vélindabakflæðis sem lýsir sér
fyrst og fremst með brjóstsviða
og nábíti en sérstakt átak hefur
verið sett af stað að frumkvæði
F élags sérfræðinga í meltingar-
sjúkdómum til að auka almenna
-vitneskju um þennan kvilla.
Átak þetta er fyrsta viðfangs-
efni þverfaglegs verkefnis sem
kallast Vitundarvakning og
miðar að því að hefja skipulegar
forvamir gegn sjúkdómum í
meltingarvegi.
Að sögn Ásgeirs Böðvarsson-
ar, sérfræðings í meltingar-
sjúkdómum og formanns
fræðsluráðs vegna átaksverk-
efnisins, er mjög algengt að þeir
sem haldnir eru vélindabak-
flæði fresti því lengi að leita sér
lækninga, jafnvel svo áratugum
skipti. Mikilvægt sé að halda
einkennunum niðri. Þótt kvill-
inn sé yfirleitt ekki hættulegur
a^trpii langvarandi bólgur leitt til
alvarlegra sjúkdóma á borð við
krabbamein í vélinda.
■ Brýnt að fólk reyní/37
framhjárennsli að ræða sem þýddi
að lónin hefðu ekki getað tekið við
meiru. Þetta framhjárennsli væri nú
hætt.
Lág staða í uppistöðulónum olli
því að Landsvirkjun neyddist til að
skerða afgangsorku til stóriðju 1998
og 1999. Leiddi það til minni fram-
leiðslu hjá álverinu í Straumsvík og
Jámblendiverksmiðjunni á Grund-
artanga. Auk þess dró úr raforku-
sölu til fiskimjölsverksmiðja. Ekki er
útlit íyrir að grípa þurfi til slíkra að-
gerða á næstunni að sögn Sigmund-
ar. Staðan geti þó breyst á tiltölulega
skömmum tíma.
Sigmundur sagði að úrkoma á há-
lendinu hefði ekki verið neitt sér-
staklega mikil á síðasta vetri. Hins
vegar hefði bráðnun jökla verið mjög
mikil í sumar og það væri megin-
ástæðan fyrir góðum vatnsbúskap
Landsvirkjunar.
Mikil bráðnun jökla í sumar
Helgi Bjömsson, jöklafræðingur á
Raunvísindastofnun Háskólans,
sagði að bráðnun Vatnajökuls í fyrra
hefði verið mikil. Afkoma jökulsins
hefði verið neikvæð um fjóra rúm-
kílómetra en það jafngilti því að jök-
ullinn hefði allur lækkað um hálfan
metra. Bráðnun á norðanverðum
Vatnajökli hefði ekki mælst meiri
síðan mælingar hófust 1991.
Hann sagði að heildarleysing jök-
ulsins í sumar samsvaraði því að 20
cm lag af vatni væri yfir öllu íslandi.
■ Vatnajökull/6
Um 19 milljarðar í þremur hluta-
bréfasjóðum Kaupþings í Lúxemborg
Dæmi um 6%
lækkun á árinu
MIKLAR sveiflur á erlendum hluta-
bréfamörkuðum hafa haft áhrif á
gengi erlendra sjóða Kaupþings sem
em í vörslu Rotschild-bankans í
Lúxemborg. í þessum sjóðum era
um 19 milljarðar króna. Sem dæmi
má nefna að gengi bréfa í Lux Global
Technology Class-sjóðnum, sem í
era 4,2 milljarðar króna, hefúr lækk-
að frá áramótum um 6%.
Ragnar Hannes Guðmundsson
sjóðsstjóri segir að þróun á alþjóð-
legum hlutabréfamarkaði hafi verið
fjárfestum erfið á þessu ári og sveifl-
ur miklar sem rekja megi meðal ann-
ars til hækkunar á olíu á heimsmark-
aði, vaxtahækkana í Bandaríkjunum,
veikrar stöðu evrannar og nú síðast
svartsýni á þróun efnahagsmála
heirnsins.
Kaupþing annast eignastýringu
þriggja alþjóðlegra sjóða í Lúxem-
borg og eins í Reykjavík. Erlendu
sjóðirnir era til dæmis samsettir úr
hlutabréfum í tæknifyrirtækjum eða
lyfja- og fjármálafyrirtækjum.
Sjóðurinn sem Ragnar stýrir er
nú kringum 4,2 milljarðar króna en
mikill meirihluti fjárfesta hans er
fagfjárfestar. í Lux Global Equity
Class era um 12,5 milljarðar króna. I
nýjasta sjóðnum, Nordic Growth
Class, era 2,2 milljarðar og í íslenska
sjóðnum kringum milljarður eða alls
um 20 milljarðar.
Ragnar segir að frá stofnun Lux
Global Technology Class-sjóðsins, í
nóvember 1999, hafi gengi hans
hækkað um 29% en sé litið á þróun-
ina á þessu ári hafi það lækkað um
6%. Gengið hafi lækkað mikið fyrsta
ársfjórðunginn og sé nú kringum
130. Ragnar segir að sveiflumar séu
almennar, minni þar sem áhættan er
minni en það ráðist mjög af samsetn-
ingu og eðli sjóðanna.
Ragnar Hannes segir fjárfesta
ekki þurfa að örvænta þótt sveiflur
séu miklar en Ijóst sé að alltaf sé
ákveðin áhætta með fjárfestingum í
hlutabréfum og hlutabréfasjóðum og
sveiflur geti verið miklar og snöggar
eftir þróun efnahagsmála.
Bflar og
reiðhjól
BÍLAR og önnur farartæki eru
nauðsynleg í umferðiuni í Reykja-
vík. Inn á milli í bfiafjöldanum
má sjá vel búna hjólreiðamenn í
haustveðrinu.
Tvær tófur
og ein rjúpa
VEIÐIMAÐUR einn fékk
harla óvenjulegan feng í
fyrstu rjúpnaferð haustsins
sem hann fór í ljósaskiptunum
í gær.
Eftir tæplega hálftíma
göngu í Þingvallasveit skaut
hann fyrstu rjúpuna, gekk rétt
um hundrað metra og sá þar
hvíta tófu skjótast upp úr jarð-
fallinu. Lágfóta féll snarlega
fyrír skoti veiðimannsins og
aðeins örfáum mínútum síðar
sá hann til annarrar tófu
gægjast út úr miðjum kinda-
hóp. Sú varð ekki langlífari en
hin fyrri og fór rjúpnaskyttan
heim með feng kvöldsins, tvær
tófur og eina rjúpu.
Öryggismiðstöðvar Islands
Nú býöst korthöfum VISA heimagæsla á sórstöku tilboösverði.
Einungis er greitt fyrir 10 mánuöi á ári.
Bjóöum einnig þráölausan búnaö.
o
FRIÐINDAKLUBBURINN
Síml 533 2400
Veiðibann hefur mikil
áhrif á rækjuvinnslur
HAFRANNSÓKNASTOFNUN
hefur lagt til að ekki verði stund-
aðar veiðar á innfjarðarrækju í
Húnaflóa, Skagafirði, Skjálfanda-
flóa og Oxarfirði á þessum vetri.
Mjög lítið fannst af rækju á þess-
um svæðum í haustrannsóknaleið-
angri stofnunarinnar sem lauk
nýverið og hefur fiskgengd inni á
fjörðunum aukist mjög mikið.
Ekki voru stundaðar neinar
rækjuveiðar í Húnaflóa og Skálf-
anda sl. vetur en um 500 tonn af
innfjarðarrækju voru veidd í Öxar-
firði og um 400 tonn í Skagafirði.
Nú standa yfir rannsóknir á inn-
fjarðarrækjustofnum í Isafjarðar-
djúpi og í Árnarfirði.
Kristján Þ. Halldórsson, fram-
kvæmdastjóri rækjuvinnslunnar
Geflu hf. á Kópaskeri, segir ljóst
að veiðibann á innfjarðarrækju í
Öxarfirði hafi veruleg áhrif á
starfsemi vinnslunnar enda hafi
hún að meginhluta byggst á inn-
fjarðarrækju. „Það var mjög mikill
samdráttur í veiðunum á síðustu
vertíð þegar við unnum 500 tonn af
innfjarðarrækju, borið saman við
1.500 tonn árið á undan. Við höfum
unnið norska iðnaðarrækju frá því
í júní og eigum hráefni fram í
miðjan desember. Vinnsla á
innfjarðarrækju hefst vanalega
upp úr miðjum október og við
munum nú skoða hvert framhaldið
verður. Hins vegar er vanalega
ekki mikið framboð af norsku
rækjunni þegar kemur fram á
haustið."
Fordæmi eru fyrir því að út-
hlutað sé bótum til þeirra báta sem
orðið hafa fyrir niðurskurði á inn-
fjarðarrækju. Kristján segir slíkar
bætur ekki gagnast á Kópaskeri
því þar sé engin bolfiskvinnsla.
„Mér finnst það skjóta skökku við
að vinnslan skuli sitja eftir með
sárt ennið þegar þessar aðstæður
koma upp. Hins vegar á ég von á
því að vandlega verði fylgst með
rækjustofninum í Öxarfirði enda
ekki ósennilegt að aðstæður breyt-
ist þegar sjórinn kólnar þegar líð-
ur á haustið," segir Kristján.
■ Lagl til veiðibann/Bl