Morgunblaðið - 30.12.2000, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 30. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Frimerkjasafn Axels H.R. Schiöth opnað með viðhöfn á Amtsbdkasafninu á Akureyri
Safnið hefur verið geymt í
bankahólfi í nær hálfa öld
FRÍMERK J AS AFN Axels H.R.
Schiöth var opnað með viðhöfn á
Amtsbókasafninu á Akureyri í gær-
morgun, en það hefur verið í
bankahólfi frá því í lok september
árið 1953. Axel ánafnaði Lystigarði
Akureyrar frímerkjasafn sitt til
minningar um móður sína, Onnu
Caatrine Schiöth, sem stofnaði
Lystigarðsfélagið árið 1910. f
gjafabréfi Axels eru ákvæði sem
heimila opnun þess árið 2000.
Frímerkjasafn Axels H.R. Schi-
öth hefur verið geymt í bankahólfi í
Landsbankanum á Akureyri í nær
hálfa öld og var það flutt í lög-
reglufylgd þaðan og á Amts-
bókasafnið.
Valgerður Schiöth, afkomandi
hjónanna Axels og Margrétar
Schiöth, þakkaði þann sóma sem
minningu afa síns og ömmu væri
sýndur og lýsti ánægju sinn með þá
snjöllu hugmynd gamla mannsins
að ganga frá frímerkjasafni sínu í
kassa sem geymast skyldi í tæpa
hálfa öld. Hún sagði að afi sinn
hefði varðveitt safn sitt vel en í
stríðinu hefði hann óttast um það
og því gengið með það langt fram í
fjörð og bað fólk þar um að gæta
þess meðan ófriðurinn varði.
Margrét stofnaði Lystigarðinn árið
1912 og var þeim hjónum mjög um-
hugað um vöxt hans og viðgang alla
tíð.
Björgvin Steindórsson, for-
stöðumaður Lystigarðsins á Ak-
ureyri, sagði að ekki lægi fyrir nú
hvert verðmæti frímerkjasafnsins
væri, en til þess bærir menn yrðu
fengnir til að meta það. Ljóst þykir
að í safninu eru mörg fágæt frí-
merki.
Um 20 þúsund frímerki
í safninu
f gjafabréfi Axels kemur fram að
hann hafí allt frá því móðir hans
stofnaði Lystigarðsfélagið safnað
frímerkjum, bæði stimpluðum og
óstimpluðum, sem hann ætlaði til
styrktar og stuðnings félaginu. I
safninu eru um 20 þúsund frímerki,
þar af um 3000 erlend en önnur ís-
lensk og þar á meðal segir hann
vera frúnerki sem ófáanleg voru
Morgunblaðið/Bjöm Gislason
Kristján Þór Júlíusson bæjarstjóri og Sigríður Schiöth, tengdadóttir
Margrétar og Axels Schiöth, skoða í kassann sem opnaður var á Amts-
bókasafninu f gær. f ljós kom að þar er að finna mörg fágæt frímerki.
þegar hann ritaði gjafabréfið, árið
1953.
Ennfremur segir Axel þar að sala
á frímerkjunum megi fara fram um
næstu aldamót, eða árið 2000, og að
andvirðið verði notað í þágu Lysti-
garðsins á 100 ára stofndegi þess
árið 2010. Sala á merkjunum megi
þó fara fram fyrr álíti stjórn garðs-
ins það heppilegra.
Forystumenn Öryrkjabandalags fslands funduðu með forseta fslands á Bessastöðum
ÓLAFUR Ragnar Grímsson, for-
seti íslands, hefur ekki ákveðið
hvort hann muni með einhverjum
hætti grípa inn í deilur Öryrkja-
bandalags íslands og ríkisstjórn-
arinnar um dóm Hæstaréttar um
tekjutryggingu örorkubóta. For-
ystumenn Öryrkjabandalagsins og
lögfræðingur þess áttu um einnar
og hálfrar klukkustundar fund með
forsetanum á Bessastöðum í gær-
morgun, þar sem forsetinn var
m.a. beðinn um að beita áhrifavaldi
sínu í þessu máli.
„Sá fundur sem við áttum hér
var mjög fróðlegur og ég er þakk-
látur fyrir að hafa fengið tækifæri
til þess að eiga viðræður við for-
ystusveit Öryrkjabandalagsins og
heyra þeirra sjónarmið og áhyggj-
ur,“ sagði Ólafur. „Þau gerðu
skýra grein fyrir sínu máli bæði
eins og það snertir stöðu öryrkja
og dóm Hæstaréttar og líka gagn-
vart grundvallarreglum í okkar
stjórnskipan og okkar lýðræðis-
skipan.
Eg hef einnig á undanförnum
dögum átt samræður við forsætis-
ráðhen-a og heilbrigðisráðherra
um þessi mál og mun í ljósi þess-
ara samtala allra hugleiða málið og
hef í sjálfu sér á þessu stigi ekki
meira um það að segja.“
Ólafur Ragnar sagði að það hefði
löngum verið á meðal verkefna for-
seta Islands að sameina hópa eða
einstaklinga í þjóðfélaginu og að
hann hafi fylgt þeirri venju í sinni
forsetatíð.
Gagnlegur og árangurs-
ríkur fundur
Garðar Sverrisson, formaður Ör-
yrkjabandalagsins, sagðist hafa
beðið um fund með forsetanum til
þess að óska þess að hann beitti
sér í málinu, en það væri auðvitað
forsetans að ákveða hvort hann
gerði það.
„Þetta var ánægjulegur, gagn-
legur og að okkar mati árangurs-
ríkur fundur,“ sagði Garðar. „Það
kannski segir sína sögu hversu
skjótt og vel var brugðist við og
hér boðið til fundar á þessum stað
ræðna forseta íslands við sendiráð
Bandaríkjanna um veru varnarliðs-
ins hér á landi. Þegar Ragnar var
spurður að því hvaða lagaheimildir
styddu það að forsetinn myndi
beita sér í málinu sagði hann að
samkvæmt stjórnskipuninni færi
hann með framkvæmdavald og lög-
gjafarvald ásamt öðrum valdhöf-
um.
Fyrst og fremst rætt
um stjórnskipunina
„Það var auðvitað fyrst og
fremst verið að ræða stjórnskip-
unina,“ sagði Ragnar, „hvaða hætt-
ur það hefur í för með sér fyrir
lýðveldið að árekstrar verði á milli
valdhafanna."
Ragnar sagði að það væri erfitt
að sjá hvert þessi átök stefndu lýð-
veldinu og lýðræðinu í landinu.
„Það er erfitt að sjá tilganginn
vegna þess að dómurinn er í máli á
milli Öryrkjabandalagsins Islands
og ríkisins. Dómsorðið eitt ræður
réttarstöðunni á milli þessara að-
ila. Það er afar skýrt og ekki hægt
að deila um dómsorðið sjálft. Það
ber að gera upp samkvæmt því.“
Ragnar sagði að framkvæmda-
valdið hygðist nú jafnvel hunsa
dóm Hæstaréttar og það væri al-
varlegt mál.
„Ríkisstjórnin hefur sagt að það
verði aðeins farið eftir dómnum ef
tillögur þær sem hún leggur fyrir
Alþingi verði samþykktar. Fræði-
lega séð er hugsanlegt að allar þær
tillögur verði felldar og þá mun
ríkisstjórnin ekki fara eftir dómn-
um. í þessu eru skilaboð um það
að minnihlutahópar í landinu skuli
ekki leita til dómstólanna með það
misrétti sem þeir kunna að vera
beittir."
Ætla að berjast áfram
fyrir rétti sínum
Garðar sagði að Öryrkjabanda-
lagið myndi halda áfram að berjast
fyrir rétti sínum í samvinnu við
önnur samtök, því menn væru ugg-
andi yfir því að ef framkvæmda-
valdið kæmist upp með þetta þá
lyti það í raun engu taumhaldi.
Forsetinn beðinn
að beita áhrifavaldi
Morgunblaðið/Kristinn
Forystumenn Öryrkjabandalags íslands funduðu með forseta íslands á Bessastöðum í gær. Frá vinstri: Ólafur
Ragnar Grímsson, forseti Islands, Garðar Sverrisson, framkvæmdastjdri Öryrkjabandalagsins, og Ragnar Að-
alsteinsson, lögfræðingur Öryrkjabandalagsins.
af þessu tilefni. Við lýstum okkar
alvarlegu áhyggjum og heyrðum
ekki annað en að forsetinn skildi
þær. Einnig afhentum við honum
ýmis gögn um málið.“
Garðar sagðist hafa beðið forset-
ann að beita sínu áhrifavaldi í
þessu máli, annaðhvort beint eða
óbeint, til þess að laga samskipti
valdhafanna við öryrkja og annað
fólk í landinu. Sérstaklega þar sem
það lægi fyrir að ríkið myndi halda
áfram að taka ófrjálsri hendi fé af
fólki þrátt fyrir dóm Hæstaréttar.
Garðar vildi ekki svara neinu um
það hvort forsetinn hefði gefið ein-
hver fyrirheit um að beita sér í
málinu. Hann sagði að það væri
forsetans að tjá sig um það.
Ragnar Aðalsteinsson, lögmaður
Öryrkjabandalagsins, sagði að for-
dæmi væru fyrir því að forsetinn
hefði beitt sér í svipuðum málum
og vísaði í því sambandi til sam-
Mjög mikið vinnu-
álag meðal hjúkr-
unarfræðinga
FJÓRÐUNGUR hjúkrunarfræðinga kemst
ekki í samningsbundin matarhlé í vinnutíma
vegna vinnuálags.
Þetta er meðal þess sem kemur fram í
könnun sem gerð var á vinnuálagi hjúkr-
unarfræðinga. Könnunin var gerð með til-
viijunarúrtaki 522 hjúkrunarfræðinga og var
svarhlutfall 42%. Greint er frá niðurstöð-
unum í Tímariti hjúkrunarfræðinga.
Þátttakendur unnu að meðaltali 38,5
stundir á viku og þar af voru 5,8 yfirvinnu-
stundir. Meðalvinnuvika þeirra sem voru í
fullu starfi var 47,5 stundir.
Rúmur helmingur þátttakenda sagðist oft
eða stundum vera kallaður út til að vinna á
frídögum. Um 60% þátttakenda komust
stundum eða oft ekki úr vinnu á réttum tíma
vegna álags. Hjúkrunarfræðingar sem vinna
á sjúkrahúsum verða marktækt oftar fyrir
fyrirvaralausum breytingum á vöktum en
þeir sem ekki vinna á sjúkrahúsum.
Hjúkrunarfræðingar á sjúkrahúsum eru
einnig oftar en aðrir þátttakendur kallaðir á
aukavaktir (32,3%) en hjúkrunarfræðingar á
dvalar- og hjúkrunarheimilum eru sjaldnar
kallaðir út (7,3%). Meiri hreyfing er á starfs-
fólki á vinnustöðum þar sem hjúkrunarfræð-
ingar eru oft kallaðir á aukavaktir. Þannig
hættu að meðaltali 3,56 hjúkrunarfræðingar
á vinnustöðum þar sem þátttakendur voru
kallaðir út á aukavaktir, samanborið við 1,79
þar sem þátttakendur voru sjaldan eða aldr-
ei kallaðir út á aukavaktir.
Vaktavinna hefur mikil
áhrif á fjölskyldulíf
61,6% þátttakenda unnu vaktavinnu. Að
sögn þátttakenda í könnuninni hafði vakta-
vinnan mikil áhrif á fjölskyldulíf þeirra en
86,7% töldu vaktavinnuna hafa töluverð eða
mikil áhrif á fjölskyldulífið.
Á rúmlega þriðjungi deilda höfðu verið
sett upp aukarúm vikuna áður en þátttak-
endur svöruðu spurningalistum og í 12% til-
vika á hverjum degi vikunnar.
Þátttakendur töldu innlögnum hafa fjölg-
að, legutíma hafa styst, að undirmannað
væri á þeirra vinnustað og nokkuð vantaði á
að stöðugildi hjúkrunarfræðinga væru fuli-
setin.