Skírnir - 01.01.1889, Síða 92

94
ÍSLAND.
hyldjúpt haf o. s. frv. {>eir eru auðugir að sterkum orðum,
stórkostlegum hugmyndum og orðatiltækjum, sem eru tekin
upp aptur og aptur. Islenzkur skáldskapur er þungt bundinn
af kenningum, orðatiltækj um og orðasetningum, sem stafa frá
fornöldinni; þær eru brúkaðar til að fá höfuðstafi, stuðla og
hendinga og ganga í erfðir frá skáldi til skálds. þær og rímið,
sem neyðir skáldið til að velja orð sín eptir hljóðinu, gera
meininguna óljósa, svo að skáldskapurinn hefur minni áhrif
við fyrstu viðkynningu.
Ágæt náttúrulýsing sterkt hugmyndalíf, og djúpar og al-
varlegar hreyfingar sálinnar, sem stundum á undarlegan en þó
eðlilegan hátt snúast upp I «harmahlátur og helblómstur», rikar
frelsishugmyndir og ríkar sálarhreyfingar oinstaklingsins — allt
þetta er sameiginlegt með hinum betri hluta íslenzks og enslcs
skáldskapar.
Sá maður sem mest vakti þjóð sina og bar vott um krapta
hennar á fyrra hluta 19. aldar var Bjarni Thórarensen
(1786—1841). Hann var íslendingur frá hvirfii til ilja; allt
það sem er eiginlegt fyrir íslending, hafði hann til að bera og
það sterklega þroskað. þess vegna voru lika áhrif hans svo
mikil. I orðum hans og gjörðum, í skáldskap hans, hugsunum
og tilfinningum fann þjóðin sjálfa sig. Kvæði hans og söngvar
gengu um allt land í afskriptum; svo íslenzkt höfðu menn ekki
um fjatlað síðan á söguöldinni; það var þeirra eigin andi,
blóð úr þeirra æðum, hjartasláttur úr þeirra hjörtum. Skáldskapur
hans er runninn af þjóðarinnar rótum og «eddukenndur» að efni
og formi; hugmynda-afl hans er geysilega auðugt; hann velur
sér kröptug orð og þó hvorki ofmörg né of fá ; hugsanir hans
eru djúpar og fegurðartilfinning hans er næm. Hann er einn af
hinum miklu ódauðlegu heimsskáldum, sem aldrei fyrnast. Hann
var að eins «lyriskt» skáld, en kraptamikili eins og eldfjall, sem
hraunið sýður í undir niðri; eldgos hans eru svo náttúrleg, að
reglur fagurfræðinnar ná sér ekki niður á þeim. En aldrei ar
hið óreglulega ófagurt hjá honum; hann er of mikið skáld til
að láta hugmyndir sínar og ímyndanir fljúga út yfir takmörlc
hins skáldlega. Ættjarðar- og ástarkvæði hans eru logandi
heit; háðkvæði hans eru nöpur; í gamankvæðum sinum er hann