Skírnir - 01.01.1894, Blaðsíða 80

80
Nokkur mannalát 1894.
á stórkostlegar rjettarbætur, bændur leystir undan oki aðalsmanna, kosn-
ingarrjettur gerður víðtækari, prentfrelsi lögleitt og síðustn leifar ljens-
mannavaldsins upprættar. Eu svo komu deilur npp meðal Ungverja sjálfra,
sumpart fyrir aðblástur Vínarstjórnarinnar, og keisarinn synjaði þeim ráð-
stöfunum staðfestingar, er þing Ungverja samþj'kkti til þess að halda við
friði í landinu. Út úr því varð uppreisn, ungverska stjórnin sagði af sjer
og nefnd manna myndaðist til að verja landið og frelsi þess og Kossuth
var formaður þeirrar nefndar. Austurríkismenn komu með her manns,
biðu mikinn ósigur 26. apríl 1849 og voru reknir út úr Ungverja-
landi. Kossuth var gerður að landstjóra og Ungverjar sögðu keisara upp
hlýðni og hollustu, en áður hafði keisari lýst yfir því, að Ungverjaland
befði fyrirgert ríkisrjettindum sínum, og innlimað það i Austurríki. Aust-
urríkismenn fengu Rússa í lið með sjer, og í sameiningu tðkst þessum
þjóðum að vinna bug á Ungverjum. Kossuth og allmargir með honum
flýðu á náðir Tyrkja, og var haldið verndarhendi yfir þeim, einkum fyrir
tillögur Palmerstons, utanríkisráðherra Englendinga. Bandaríkjamenn buðu
honum svo til sín og sendu skip eptir honum og það boð þá hann. Á
leiðinni kom haun við á Englandi, og var honum tekið þar með mestu
virktum. Þar og í Bandaríkjunum hjelt hann ræður um frelsismál Ung-
verja, en ekki tókst honum að fá aðrar þjóðir til að skerast í leikinn.
Svo fór hann aptur til Englands, fjekkst við blaðamennsku og var jafnan
hinn ákafasti óvinur Habsborgar-ættarinnar. Árið 1866 fengu Ungverjar
stjórnarbót þá er Kossuth hafði barizt fyrir, og Kossuth var margboðið
heim til ættjarðar sinnar, sem hann unni svo heitt. En hann var ófáan-
legur til að þiggja boðið, með því að honum þótti sem Habsborgarmenn
hefðu með aðförum sínum fyrirgert öllum rjetti til valda á Ungverjalandi.
Ekki fjekkst hann heldur til að þiggja styrk, sem honum var boðinn frá
ættjörð sinni, en hafðist við á elliárum sínum i Túrín á Ítalíu og lifði
þar í fátækt. 1882 gaf hann út „Endurminningar“ sínar, sem er stór-
merkilegt sögulegt rit. Hann andaðist í Túrín 20. marz. Stjórn Ung-
verja sendi eptir líkiuu, og var það jarðað í Pesth með hinni mestu við-
höfn á kostnað borgarinnar. Hálf miljón inanna kom til að sjá hinn fram-
liðna skörung á líkstallanum, og frá einum bæ komu 5000 manna fót-
gangandi um 10 mílur vegar.