Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1906, Síða 15

17
melgras, heldur bygg, sem fornmenn ræktuðu í ökrum sínum. Aðrir
ætla, að akurinn sé nú hulinn undir skriðubreiðu þeirri hinni miklu,
sem áin (Syðri-Þverá) hefir borið þar fram á sléttlendið. En þess
er að gæta, að jafnan völdu menn ökrum stað þar, sem skjól var
fyrir norðanvindi; en ekkert slíkt skjól hefir verið þar, sem skriðan
er. Það er að eins einn staður þar í nánd, sem má teljast líklegur
staður fyrir akur. Sunnan í túninu er brött brekka og neðan undir
henni móablettur, um dagslátta að stærð. Þóttist eg næstum viss
um, að þar hefði Vitazgjafi verið og gat þess við Stefán bónda Jóns-
son á Munka-Þverá, sem fylgdi mér víða og fræddi mig um margt.
Hann kvað föður sinn, sem var orðlagður vitmaður, hafa verið á
sama máli. Raunar virðist sagan mæla á móti þessu, er hún segir
(i 8. k.): »Síðan reið hann suðr yfir ána. En er hann kom til
akrsins« . . . Það er eins og akurinn hafi verið fyrir sunnan ána.
En svo mun eiga að skilja það, að söguritarinn vill taka það fram,
að Glúmur fór áleíðis til Hóla. Því verður honum það, að segja fyr
það er síðar varð.
Hrísateigur mun þar á móti vera hulimr undir áðurnefndri
skriðubreiðu. Má ráða það af sögunni, að fundurinn hafi orðið niðri
á láglendinu. Esphælingar voru á heimleið frá Uppsölum og voru
komnir svo langt ofan eftir, að þeir sáust frá (Munka-)Þverá. Sagan
er stuttorð; hún segir svo: »Esphælingar riðu yfir ána (= Þverá;
þeir hafa verið komnir ofan fyrir hana) ok ætluðu yfir. (Eyjafjarðará)
at Kvarnárvaði«. Kvarná er lækur, sem fellur i Eyjafjarðará utan
vert við Espihól og er þar vað. Stefnan þangað frá Uppsölum ligg-
ur yfir skriðuna. Glúmur hefir orðið að veita þeim eftirför. Enda
sýnir sagan að svo hefir verið; hún segir með berum orðum: »Síðan
rann Glúmr ór garði eftir þeim«. Og öll frásögnin verður eðlileg,
ef maður hugsar sér Hrísateig þar niður frá. En hugsi maður sér
hann uppi á milli Þverár og Uppsala — sem sumir hafa gjört —
þá verður hún alveg óskiljanleg.
Viðreign Glúms og Slcútu (Gl. 16. k.; Reykd. 26. k.). Frá þeim
atburðum segja báðar sögurnar nær með sömu orðum, svo að annað-
hvort hefir sami maður ritað þær báðar, eða að annar hefir haft rit
hins fyrir sér. Stuttlega er þar frá sagt, sem víðar, og verður að
lýsa nokkuð landslagi til þess, að frásögnin verði ókunnugum ljós.
Ain, Þverá, kemur beint austan úr fjalli og liggur sunnan við túnið
á Munka-Þverá. Hún rennur víðast í gljúfrum (Þverárgilinu); þó
má á vissum stöQum ríða yfir hana. Svo sem stekkjarvegi fyrir
ofan láglendi kemur Mjaðmá í hana suðaustan úr Mjaðmárdal og
rennur hún í gljúfragili. Mjaðmárdalur gengur suðaustur í fjallið og
3