Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1906, Side 19

21
Svarfdœlagróf heitir fyrir utan Möðruvelli. Þar er sagt, að í
fornöld hafi orðið bardagi milJi Svarfdæla og Hörgdæla, hafi Hörg-
dælum veitt betur, og hafi Steinrauður hinn rammi verið fyrir þeim.
Þar nálægt heitir Beinalág. Þar hefir blásið og hafa komið upp
mannabein. Líka er sagt að Hörgdælir hafi barist við Skagfirðinga
á Hörgárdalsheiði og veitt betur. Þar heita Rústir. Þær eru þó
ekki mannaverk. Þessar sagnir eiga að vera hafðar eftir Hörgdæla-
sögu, sem sagt er að til hafi verið fram á 19. öld, og er haft eftir
Olafi Thorarensen í Skjaldarvík, að afi hans, Stefán amtmaður, hafi
átt hana. Nú vita menn ekki um hana.
Bœrinn í Lönguhlíð, þar sem önundur var brendur inni, er eigi
sá, sem nú heitir í Lönguhlíð, heidur sá, er nú heitir á Skriðu. Þar
hefir bygðin iagst niður um hríð, eftir að skriðuhlaupið 1390 hafði
eytt bæinn og drepið Rafn lögmann Bótólfsson og alt fólk hans. Þá
hafði bærinn staðið nokkru vestar á tuninu, þar nálægt sem nú eru
fjárhúsin. Bak við fjárhúsin er ísaldarsteinn mikili, sem sagt er að
skriðan hafi borið ofan úr fjalli og hafl kona Rafns lögmanns orðið
undir honum; hafl hönd hennar staðið út undan honum og fundist
er leitað var. Svo er að sjá, sem skriðan hafi eigi hlaupið beint
ofan, heldur beygt austur á við og þannig lent á bænum. Annars
er hún nú svo niðursokkin og uppgróin, að hún verður varla greind
frá öðrum eldri skriðum, sem þar hafa fallið, sumar ef til vill áður
en landið bygðist. Þá er bærinn var bygður upp aftur, hefir hon-
um verið geflð nafnið Skriða. Bærinn, sem nú heitir í Lönguhlíð,
mun upphaflega vera bygður úr landi höfuðbólsins Lönguhlíðar og
því haldið nafninu.
I Oxnahólslandi, nálægt landamerkjum milli öxnahóls og Bark-
ár, er dálítil girðing, kringlótt að mestu; en nú hefir Hörgá brotið
neðan af henni. Girðingin heitir Lögrétta. Þar er sagt að verið
hafi þriggja hreppa þingstaður: Arnarnesshrepps, Glæsibæjarhrepps
og Skriðuhrepps.
Búðanes heitir bær í innanverðum Hörgárdal. Þar myndar
Hörgá sem nes, er heitír Búðanes. I því eru 3 tóftír svo fornar,
að eigi slær á þær grænum lit. Nafnið bendir til þess, að það séu
búðatóftir, og getur þá varla verið um annað að ræða en þingbúðir.
Þar heflr þá líklega verið goðorðsþing eftir landnámstíð. Slík þing
héldu ýmsir goðorðsmenn, hver hjá sér, meðan hér var engin félags-
skipun ákomin.
I Myrkárdal sér skriðu mikla, gamla og uppgróna, og á einum
stað sér rústarbrot út undan henni. Mun það vera skriða sú er