Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1907, Side 5

7
ryðja skriðuna og leita upp bæjarrústina. Sú tilraun mun vera elzt
að graíið heíir verið gegnum grasjaðarinn i norðurbrún skriðunnar
og hann grafinn sundur inn í lægðina, þar sem Silfurbrunnar eru.
Þar er djúp skora, eftir, og er hún nú öll grasi vaxin. Mun hún
vera allgömul. Milli Silfurbrunna og fjallbrekkunnar er gryfja,
mikil og djúp, er vera mun næst-elzta tilraunin. Ofan í skriðubung-
una, þar sem hún er hæst, hefir Bryde kaupmaður látið grafa tvær
gryfjur, og er einkum önnur þeirra afar mikil. Austan í brún skrið-
unnar sér enn fyrir graftar tilraun, er eigi virðist allgömul. En
nýjasta tilraunin er í suðurhlið skriðunnar. Hana gjörði Hjalti
Jónsson skipstjóri. Er auðséð að hann hefur ekki ætlað að hætta
»fyr en í fulla hnefanna«, sem menn segja. En þó hefir hann upp-
gefist að lokum, án þess að komast niður úr skriðunni, Eiga allar
tilraunirnar sammerkt í því, að engin nær niður í jarðveginn, sem
undir skriðunni er. Menn hafa gefist upp áður, sem til vorkunnar
má virða, og því eigi vitað gjör eftir en áður, hvort þeir höfðu
grafið á réttum stað eða ekki. Heyrt höfðu menn þó, að annað-
hvort Bryde eða Hjalti hefðu fundið brot af einhverjum hlut úr eir
i sinni gryfju; en um það vissu menn nú ekkert frekara. — Það
virtist mér auðsætt, að gagngerð tilraun til að grafa skriðuna út
mundi hljóta að kosta stórfé, og þó litil von um árangur. Þvi að
nærri má geta, að þá er slíkur voða þungi skall á bæinn með flug-
ferð og heljarafli, þá hefir alt hlotið að umveltast og færast úr stað
og meira að segja, um leið og mannaverkin bældust undir skriðuna
hafa þau að mestu eða öllu leyti hætt að vera til í þekkjanlegu
ásigkomulagi.
Tal átti ég við menn, sem töldu það ólíklegt, að nokkurntima
hefði bær verið í Herjólfsdal, þar eð eigi sæist svo mikið sem leif-
ar af túngarði. Hann hefði þó ekki allur orðið undir skriðunni.
En ég get eigi séð gilda ástæðu til að rengja þessa sögn. Landnám
í Vestmannaeyjum er án efa langyngsta landnámið hér á landi, því
fyrst framanaf voru eyjarnar aðeins fiskiver. Sögnin um það land-
nám hefir því að líkindum gengið skemur í munnmælum en sagnir
um ýms önnur landnám, sem eigi er þó ástæða til að rengja. En
það, að fyrri Landnámuritari náði eigi í eins greinilega sögn, eins
og hinn siðari, bendir ekJci til þess, að sögnin um Herjólf sé seinna
tíl orðin en sögnin um Orm, heldur öllu fremur til þess, að á al-
þingi, þar sem Landnámuritarar hafa safrxað mesturn fróðleik sínum
hefir eigi verið allauðvelt að fræðast um sögu Vestmannaeyja. Það
hlaut að vera mjög undir atvikum komið, hvort nokkrir Vestmanna-
eyingar kornust til þings það og það sinnið, og því óvissara, hvort