Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1907, Side 51

53
gjöra. Þá skýrslu ber þegar að senda til stjórnarráðsins, er ákveð-
ur með ráði fornmenjavarðar hvað gjöra megi og með hvaða skil-
málum.
Ef landeigandi eða leiguliði við gröft eða á annan hátt finnur
fornleifar, er teljast verða til menja þeirra, er nefndar eru í 2. eða
3. gr., skal hann jafnskjótt skýra frá því, eins og nú var sagt, og
líti út fyrir, að um mikilsverðar fornleifar sé að ræða, skal hætta
vinnu að svo miklu leyti, sem hún kann að hagga við fornleifunum,
þangað til úrskurður stjórnarráðsins er fenginn. Bætur fyrir tjón
það, er af því kann að leiða, að vinnu er hætt, greiðast úr lands-
sjóði, og skera óvilhallir dómkvaddir menn úr, ef ágreiningur verð-
ur um skaðabæturnar.
Grasi vaxnar fornmenjar, sem nú eru slegnar eða beittar, má
framvegis nota á þann hátt, ef engin hætta er á, að þær spillist
við það.
10. gr.
Ef ómögulegt er að komast hjá því, að eyða eða spilla fornleif-
um við vegagjörð eða önnur mannvirki í þarfir landsins, sýslu eða
sveitar, nema þá með mjög mikilli fyrirhöfn og kostnaði, skal verk-
stjóri eða það stjórnarvald, sem hlut á að máli, skýra stjórnarráð-
inu frá málavöxtum, áður en nokkuð er haggað við fornleifunum,
og ákveður þá stjórnarráðið, hvað gjöra skuli.
11. gr.
Stjórnarráðið hefir ætíð rétt til að gjöra eða láta gjöra alt það,
er því þykir þörf á vera, til þess að rannsaka fornleifar með greftri
eða á annan hátt, eða til verndar fornmenjum, viðhalds eða endur-
bóta, en þó skal eiganda eða umráðanda jafnan gjört viðvart um
það áður. Eftir gröft og aðrar rannsóknir, er jarðraski valda, skal
sá, er rannsókn stýrði, koma öllu i samt lag aftur, nema honum
þyki betur fara á annan veg.
Valdi slikar rannsóknir eða aðgjörðir eigendunum eða umráð-
endum fornleifanna nokkru tjóni eða tilkostnaði, skal sá skaði bætt-
ur úr landssjóði. ef krafist er. Náist samkomulag ekki um skaða-
bætur, skulu þær metnar af óvilhöllum dómkvöddum mönnum.