Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1928, Side 50

50
menntum hins »gamla heims« — sem hlýtur að stafa af mislestri og
óvandvirkri afritun frumheimilda. Slíkar skekkjur eru þó ekki mjög
láandi eða neitt furðulegar. Sízt þá, er þeir menn fjalla um, sem ó-
kunnugir eru staðháttum, hafa fyrir sér lúin, velkt og slitin handrit,
mikið bundin og skammstöfuð með ósamkvæmum rithætti og stafa-
gjörð, oft i flaustri og hálfrökkri af gluggaleysi, eða við lélega ljós-
týru. Hér þurfti heldur ekki að muna mörgum stöfum. Mest alt velt-
ur á tveimur orðum: »austan« (»ustan« eða stytt: »u-t-n«?) fyrir
— utan Rangá, og »eystri« (»yztri«?) fyrir ytri — Rangárvelli.
Kunnugum hlýtur að vera jafn augljóst, að fyrir austan Rangá var
ekkert rúm fyrir Flosa, og eins hitt, að fyrir utan Rangá er gloppótt
frásögnin um landnámið þar: Fyrir ofan Skarðsfjall um þvera Land-
sveit, og alla að ofanverðu, er engin bújörð nefnd sem landnámsjörð
og engum landnámsmanni ætluð búseta þar. En þar held eg vafa-
laust að landnám Flosa hafi verið. Sagt er að visu á sama stað um
Ketil einhenta: »Hann nam Rangárvöllu alla ena ytri fyrir ofan Lækjar-
botna ok fyrir austan Þjórsá ok bjó at Á«. Hér sýnist nú fyrst of-
aukið orðinu »alla« (eins og víðar í Landnámu; annaðhvort land-
námsmanni til enn meira ágætis, af venjulegum frásagna-ýkjum, eða
athugaleysi ritara). Og svo verður líka hálfgerð mótsögn í því sem
sagt er um tvo næstu landnámsmennina: Ketill aurriði »nam land et
ytra með Þjórsá og bjó at völlum enum ytrum« (þ. e. á Minnivöllum
hinum fornu). Og Ormr enn auðgi »nam land með Rangá at ráði Ket-
ils einhenta og bjó í Húsagarði«. Báðir voru bæir þessir fyrir »ofan«
Lækjarbotna, og þó er ekki út sagt, að þeir væru numdir úr landnámi
Ketils einhenta. Líkara að þeir nafnar og bræðrungar hafi komið
saman og numið sameginlega. Og hafi þetta gerst ádur en Flosi kom,
þá vantar það, að Flosi næmi land »að ráði Ketils« eða öllu heldur
»í hans landnámi«.
Bær Ketils að Á hét síðar Árbær og var niður undir Nautavaði
við Þjórsá, fyrir neðan Þjórsárholt, sem er að norðanverðu við ána.
Bújörð hans hefir tekið yfir lönd fjögurra stórbýla: Hvamms, Hellna^
Fellsmúla og Skarðs, auk annara minni. Skarðslækur, sem nú er nefnd-
ur, hefir skift löndum þeirra nafnanna, en hvar takmörkin hafa verið
að ofanverðu, er óljóst. — En góð og gild markaþúfa hefði Skarðs-
fjall mátt vera, milli Flosa og Ketils einhenta. Gjöri eg þvi ráð fyrir,.
að Flosi hafi numið lönd 5 stórbýla: Skarfaness, Merkur (e.), Klofa
(e.), Galtalækjar og Leirubakka, auk margra minni býla á síðari
öldum.
Þótt ekki væri meira við að styðjast um landnám Flosa, en nú