Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Blaðsíða 116

108
en hann kom að Gullbrárfossi. Sennilega hefir hann hugsað sjer að
slæða kistu Gullbrár upp úr fossinum. Sagan segir, að Gullbrá hafi
ekki viljað sleppa eign sinni, og komið á móti Skeggja allófrýnileg,
afturgengin. Áttu þau Skeggi og Gullbrá þar saman langa viðureign
og stranga. Eftir sólarhringsviðureign yfirvann Skeggi Gullbrá, og
náði um leið kistunni, sem hildarleikurinn stóð um. Lagði hann svo
kistuna á bak sjer og kom heim með hana blár og blóðugur eftir við-
ureignina. Haft er eftir Skeggja, að aldrei hafi hann komizt í slíkar
mannraunir, nje krappari viðureign en þá, við Gullbrá afturgengna,
og að koma henni fyrir kattarnef, sem honum hefir átt að takast,
eftir því, sem þessi saga hermir.
Samkvæmt þessum sögum átti Skeggja að hafa þótt mjög vænt
um kistu Gullbrár eftir að hann eignaðist hana. Síðast á hann að hafa
sagt svo fyrir, að kistan ætti að leggjast undir höfuð sjer, þegar hann
andaðist, full af gulli og öðrum gersemum, og að sig ætti að jarða
á tilteknum stað í Hvammstúni. Þó að öll þessi saga kunni að vera
ýkt eða tilbúningur, er talið áreiðanlegt, að leiði Skeggja sje norður
í túninu, skammt fyrir vestan reiðgötuna. Þar er stór steinn, jarð-
gróinn að austan, en alveg ber á móti vestri, og heitir hann Skeggja-
steinn. Fullyrða margir, að Skeggi Þórarinsson liggi undir þeim
steini, og kista Gullbrár hafi verið lögð undir höfuð honum, eins og
hann hefði fyrir lagt. Sagnir eru um, að ýmsir hafi haft hug á að
rjúfa dys Skeggja til að ná kistunni með öllu því, sem hún hefir inni
að halda, en ekki hefi jeg heyrt sagnir um, að neinir hafi haft áræði til
þess, nema tveir bræður, fyr á öldum. Er svo sagt, að þá er þeir voru
fyrir nokkru byrjaðir á verkinu, hafi þeim orðið á að líta til kirkj-
unnar, og þeim þá sýnzt hún standa í björtu báli, og er sagt, að þeir
hafi þá jafnskjótt horfið frá greftinum til þess að slökkva eldinn.
Þá er þeir komu að kirkjunni, sáust engin vegsummerki, að um
íkveikju eða eld í kirkjunni væri að ræða. Bræður þessir eiga þá að
að hafa hætt alveg við gröftinn, og álitið, að Skeggi vildi ekki láta
eiga við sig nje sína fjármuni. Ekki hefi jeg heyrt, að aðrir hafi byrj-
að á að rjúfa dys Skeggja. En kunnugt er mjer um nokkra menn, sem
mikla löngun höfðu til að kanna legstaðinn, og vita um, hvort hjer
væri um fjármuni að ræða, og er furðulegt, að svo skuli ekki hafa
verið gjört. Sagt er, að Skeggi hafi gefið Hvammskirkju hringinn úr
kistugafli Gullbrár, þann sem losnaði frá kistunni, þá er hún datt
af hestinum í Krossgili; fann Skeggi hann og hirti, og er svo sagt,
að það sje sami hringurinn, sem var í kirkjuhurð Hvammskirkju,
þeirri, sem rifin var árið 1883.