Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1949, Page 4

8
Slútur er í Tálknafirði nafn á stökum steinum, sennilega steinum,
iem slúta.
Orð af þessu tæi, sem notuð eru sem örnefni eða nafnaliðir í austur-
hiuta Barðastrandarsýslu eða syðst í Strandasýslu, er ekki hægt að
telja séreign norðvesturlands, fyrr en við fáum það staðfest í örnefna-
skrám aðliggjandi sveita. Um mörg slík orð er þó öruggt, að þau
eru notuð einnig utan norðvesturskagans, sum í miklum hluta alls
landsins. Eg tel sennilegt, að það muni vera aðeins örfá orð, sem ná
inn að Gilsfirði, en ekkert suður fyrir hann. Nú skal nefna nokkur
dæmi:
Barmur er notað í Austur-Barðastrandarsýslu. Það eru þó víða
til harm-nöfn í öðrum landshlutum.
Bruni er nokkuð títt örnefni í Barðastrandarsýslu, og á strjáli
innarlega í Djúpi, en í svipaðri merkingu — um hana skal eg tala
síðar — víðar bæði á Norður- og Vesturlandi.
Gormur, sem merkir svipað og leðja, er notað þar vestra eftir
heimildum mínum aðeins í Barðastrandarsýslu Breiðafjarðarmegin,
en þó einnig nyrzt í Dalasýslu.
Gróf er nokkuð algengt sunnarlega á norðvesturkjálkanum, en
varla notað í norðurhluta Isafjarðar- og Strandasýslu.
Spillir eða Sauðaspillir er í norðanverðum Breiðafirði al-
gengt nafn á skerjum, sem koma upp aðeins í útfalli og verða þá
landföst, svo að fénu hættir við að leita þangað og týnast þar, þegar
sjórinn fellur að. Nafnið er þó til einnig í Vestfjörðum og á einstaka
stað í innanverðu Djúpi. I Súgandafirði er hátt fjall, sem hét Sauða-
spillir í gamla daga og er nú kallað Spillir.
Það sem séreiginlegt er í örnefnum ýmissa sveita, eru þó ekki
eingöngu orð, sem annars staðar eru ekki höfð í nöfnunum, heldur
einnig ýmis afbrigði í notkun almennra orða, helzt í merkingunni
og í myndun samsettra nafna. Svo sem eðlilegt er, muri margt af
þessu tæi stafa af breyttum staðháttum eða atvinnuvegum. Það
sýnist þó vera langt frá því, að svo sé með allt.
Að merking margra orða vill breytast í sambandi við breytta stað-
hætti, mun flestum vera kunnugt. Eg skal aðeins minna á hraun,
sem er skylt sögninni að hrynja og merkir upprunalega svipað og
skriða eða urð, en hefur fengið merkinguna eldhraun í svo sem öllum
sveitum, þar sem til eru eldbrunnin hraun. En þar sem þau þrýtur,
hefur hraun haldið eldri merkingunni. Svo er og á öllum norðvestur-
skaganum.