Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1949, Page 62

66
um erfðagang einkennisins, og ég hef ekkert látið í ljós um tölu þeirra
bæja, sem einkennið kemur fyrir á.
Að lokum segir S. Þ. um beinarannsóknir mínar, að ekki sé „statist-
iskt réttlætanlegt að draga af þeim ýmsar þær ályktanir um íbúa-
tölu o. fl., sem Steffensen hefur gert“ (Árb. 1943—48, bls. 61).
Ef S. Þ. á við það, að íbúarnir gætu eins vel hafa verið 25—50%
hærri eða lægri en ég hef áætlað, þá er það meir en satt, að það
breytir litlu um það, sem ég ætlaði að fá skorið úr, sem sé hvort
líklegra væri, að jarðsett hefði verið í 50 eða 300 ár að Skeljastöð-
um. Ég vil ráðleggja S. Þ. að reikna út, hversu margar beinagrind-
ur þurfi að gera ráð fyrir, að hafi ekki komið í leitirnar, og hve
miklar breytingar þurfi að gera á dánartölunni til þess að fá íbúa-
tölu, sem svarar einni sókn, með því að gera ráð fyrir, að jarðsett
hafi verið í 300 ár að Skeljastöðum. Geri S. Þ. sér þetta ómak, þá
mun hann komast að raun um, að það sé statistiskt réttlætanleg
ályktun, að hafi verið jarðsett í 300 ár að Skeljastöðum, þá getur
ekki hafa verið sóknarkirkja þar. Þar við bætist, að á Skeljastöðum
hefur aldrei verið grafið ofan í eldri gröf, sem eindregið bendir til
þess, að garðurinn hafi aðeins verið notaður skamma stund og af
þeim kynnum, sem ég hef af kirkjugörðum, þá er ég sannfærður
um, að grafreiturinn að Skeljastöðum hefur ekki verið notaður í
2—3 aldir. Ef það væri rétt, að innri hluti Þjórsárdals hefði farið í
eyði árið 1300, þá er varla hugsanleg önnur skýring á grafreitnum
að Skeljastöðum en að ekki hafi verið farið að jarðsetja í honum
fyrr en 50—100 árum áður. S. Þ. tæpir að vísu á þeim möguleika,
,,að flestir bæirnir í Þjórsárdal inn og sömuleiðis bæirnir á Hruna-
mannaafrétti hafi ekki verið byggðir fyrr en hálfri öld eða svo, áður en
ljósa vikurlagið féll“ (Árb. 1943—48, bls. 62—63). Ekki veit ég,
hvort heldur er, að farið sé að hilla undir það hjá S. Þ., að ljósi
vikurinn hafi fallið alllöngu fyrir 1300, eða að hann sé búinn að
gleyma hinum ágætu rökum, sem hann færði fyrir því, að byggð
hafi hafizt í landi Stangar um svipað leyti og í Skallakoti (sbr. Tefro-
kronol. studier, bls. 59—60). Ég læt þetta nægja um athugasemdir
S. Þ. við mínar rannsóknir, og vil nú gera nokkru ýtarlegri grein
fyrir afstöðu minni til hans rannsókna en ég gerði í Skírni 1946.
Það var ekki fyrr en nokkru eftir styrjaldarlok, að mér gafst kostur
á að kynnast öskulagarannsóknum S. Þ. og áliti hans á eyðingu
Þjórsárdals af eigin raun. Aður hafði ég lesið ritdóm í ,,Frón“ um
„Forntida gárdar“, þar sem ágæti vísindamannsins S. Þ. er lýst og