Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1949, Page 80

84
L.ækjamóti 1823, en við búi tekur Sigurður Jónsson, sonur Kristínar,
fyrst um eitt ár á parti af jörðinni (Lækjamótskoti), en hinn hlut-
ann leigir Ólafur Ásmundsson og Vatnsenda-Rósa. Næsta ár mun
svo Sigurður taka við jörðinni og býr þar til 1835, en oft hefur verið
húsmennskufólk eða byggð í Lækjamótskoti á þessum tíma. Hjá
honum dvaldist og Kristín, móðir hans, sem haft hefur eignarhaldið
á jörðinni, að svo miklu leyti sem hún hefur ekki látið hluta af
henni til annarra barna sinna.
Vorið 1835 flyzt svo Jón, sonur Sigurðar Þórarinssonar bónda í
Valdarási, að Lækjamóti, ásamt konu sinni, Steinvöru Skúladóttur
stúdents á Stóru-Borg, en Sigurður flyzt þá skömmu síðar að Tittlinga-
stöðum. Með kaupsamningi, dags. 13. maí 1840 selur svo fyrr-
nefnd Kristín Pétursdóttir Jóni Sigurðssyni hálfa jörðina Lækjamót
fyrir 300 spesíur, auk þess sjái hann henni fyrir ókeypis framfærslu
til æviloka, hvort heldur hún kjósi hjá honum sjálfum eða hjá Sig"
urði syni sínum á Tittlingastöðum. Þá var Kristín 81 árs, en hún
mun hafa lifað fram undir 1850 og dó á Lækjamóti. Jón Sigurðsson
hefur svo smátt og smátt náð kaupum á hinum helmingi jarðarinn-
ar og því verið að mestu lokið 1849, því 18. maí það ár eru þing-
lesin landamerki og lögfesta hans fyrir öllu Lækjamóti. Síðustu
hundruðin sýnist hann þó samkvæmt kaupbréfum ekki hafa eignazt
fyrr en 1861. Jón Sigurðsson dó 1863, og hélt þá Steinvör ekkja
hans áfram búskap með aðstoð Sigurðar sonar þeirra hjóna, unz
hún dó 1888. Sigurður Jónsson byrjaði sjálfstæðan búskap 1870
á helming jarðarinnar móti móður sinni, en bjó svo á allri jörðinni
að henni látinni. Nokkur hluti úr Lækjamóti gekk að erfðum til barna
þeirra Jóns og Steinvarar, en Sigurður innleysti þessa smáparta
jafnóðum og tækifæri gáfust, og var því lokið 1892. Sigurður átti
fyrst Sigríði Ólafsdóttur, bónda á Sveinsstöðum, en síðan Margrétu
Eiríksdóttur, Jakobssonar, Snorrasonar prests á Húsafelli. Sigurður
dó 1913, en Margrét hélt áfram búi á allri jörðinni til 1917. Börn
þeirra Sigurðar og Margrétar, er upp komust, voru þær Guðríður, er
giftist Jónatan J. Líndal, bónda á Holtastöðum, og Jónína, er gift-
ist Jakob H. Líndal, þáverandi framkvæmdastjóra Ræktunarfélags
Norðurlands. Tóku þau við jörðinni til eignar og ábúðar 1917 og
hafa búið á Lækjamóti síðan.
Ég hefi viljað geta þessara brota úr forsögu Lækjamóts í sam-
bandi við eftirfarandi greinargerð um mannvirkjaleifar frá fyrri tím-
um, sem þar hafa geymzt fram á síðustu ár. Varð mér það fljótt
ljóst, eftir að ég kom að Lækjamóti, að þar væru meiri minjar um