Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1949, Page 128

130
Þegar ég las hina fróðlegu og ítarlegu grein Kolsruds prófessors,
minntist ég þess, að hér á landi hefur einnig fundizt einn hringur
með nöfnum austurvegsvitringa. Þykir mér rétt að segja frá honum
nú þegar og fylla þannig tölu slíkra hringa hjá Kolsrud. Töfraklausan
buro berto beriora er hins vegar ekki kunn hér á landi, svo að ég viti,
enda tekur Kolsrud fram, að hún sé hvorki í íslenzkum lækninga-
bókum né galdrakverum frá miðöldum.
Hringur sá, sem um er að ræða, barst Þjóðminjasafninu 16. 3. ’39
og hafði fundizt í Bryðjuholti í Hrunamannahreppi, í gömlum kál-
garði. Talið var, að hann hefði borizt í garðinn með moldum, sem
upp komu, er grafið var fyrir húsi. Hringurinn er úr messing og
virðist vera silfurkveiktur, 2,3 sm í þvermál, 5,3 mm breiður, flatur
á ytra sem innra borði, en utan á eru grafnar línur fram með báðum
brúnum. Brúnirnar eru nú talsvert skörðóttar eins og teikningin sýnir.
Letur er grafið allt umhverfis hringinn, nema hvað skilið er milli
upphafs og endis áletrunarinnar með tveimur 4-blaða blómum, hvoru
upp af öðru. Stafirnir ná milli línanna. Þeir eru með gröfnum út-
línum, millibilin jafnhá og flötur stafanna. í bilunum milli staf-
anna eru sums staðar grunnt grafin þverstrik til fyllingar. Fyrstu
iex stafirnir, nafnið iaspar, eru greinilegir, þá kemur fremur breitt
bil til að tákna orðaskil, síðan greinilega stafirnir melc, en þá kemur
allmjög étinn kafli, sem tekur yfir það, sem eftir er orðsins. Það
virðist þó nokkurn veginn öruggt, að á eftir c kemur i, svo að raunar
vantar h í orðið (melchior), o er greinilegt en r mjög ógreinilegt.
Á skörðótta kaflanum sér greinilega hluta af stöfunum bal, en fleiri
stafir hafa ekki komizt fyrir á hringnum.
Letrið á hringnum er með upphafsstöfum (majúsklum), og bera
flestir stafirnir gotneskan blæ, en sumir, t. d. p og b, eru mjög lítið
frábrugðnir latneskum upphafsstöfum. Af stafagerðinni mun ekki
auðið að tímasetja hringinn nákvæmlega, en vafalaust er hann frá
seinni hluta miðalda, líklega 14. eða 15 öld. Bæði c og e eru lokuð,
og mun það fremur benda til yngra en eldra skeiðs í notkun maj-
úskla.1 Til eru hér á Þjóðminjasafninu þó nokkrir gripir aðrir með
mjög líku letri, einkum smíðisgripir úr málmi, t. d. kaleikar, kirkju-
hurðarhringar og innsigli (m. a. Þjms. 2994, 7554, 7860, 10892,
10899, 10937). Er það raunar verkefni, sem þarf að vinna, að
rannsaka alla þessa gripi með tilliti til leturgerðarinnar.
1) Til samanburðar má benda á notkun og þróun þessarar stafagerðar á
sænskum miðaldalegsteinum, sjá Sölve Gardell: Gravmonument frán
Sveriges medeltid I, bls. 156—59.