Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1955, Page 25

KAPELLUHRAUN OG KAPELLULÁG
29
staklega, nr. 30. Það er hátt hvelfd doppa, sem ekkert á skylt við
klæða- og beltisplötur. Sennilega er þessi doppa ekki annað en þak
á naglahaus, því að algengt var að skreyta þannig nagla, sem mikið
bar á, t. d. við söðlasmíði. Doppan er þó einkum fróðleg fyrir það,
að hún virðist ekki fullsmíðuð, eftir hefur verið að klippa hana fylli-
lega út úr þeirri plötu, sem hún var stöppuð úr, svo að f jögur misjöfn
og ólöguleg horn standa sitt á hvað út frá grunninum. Er vert að
hafa þetta í huga, þegar dæma skal um eðli hússins.
Látúnssylgja. Hringbrotin tvö, nr. 37, held ég að séu áreiðanlega
úr sylgju (hringnælu), sem gerð hefur verið þannig, að þessi drifni
eða stappaði hringur hefur verið kveiktur ofan á sterkara undirlag.
Á hringnælunni hefur sennilega verið upphafið á Maríubæninni, Ave
Maria. Þennan hlut má bera saman við nokkrar miðaldasylgjur í
Þjóðminjasafninu, Þjms. 198, 601, 752, 2037, 2684, 2708, 3464, 4400,
4593, 4971, 7713, 9047, 10899, 13362. Ýmsar af þessum nælum eru
með breiðum hring og Ietri, þó nokkrar einmitt með Maríubæninni.1)
Skylt er að geta þess, að þessar hringnælur eru allar steyptar og með
gröfnu skrauti og letri, engin er drifin eða stöppuð, og hefur Grinda-
víkurnælan sérstöðu meðal þessara nælna að því leyti. Þó held ég, að
með réttu megi telja hlut þennan í þessum flokki.
Milla, nr. 38. Ég kalla þennan hlut millu, þó að vafasamt sé, hvort
sú nafngift er réttmæt. En á klæðum mun þessi lykkja þó hafa verið.
Húnn af hnífskafti, nr. 44. Enginn vafi er á, að þessi hlutur er rétt
skilgreindur. Sams konar er þekkt í útlöndum, og hér á landi hafa
þrír slíkir húnar fundizt í jörðu, Þjm. 36, 7516, 7832, og einn heill
hnífur, Þjms. 5359, en á honum er þó húnninn ekki alveg eins og
hinir, heldur aðeins með einu gati. Greinilega er hann þó teljandi til
þeirra. Matthías Þórðarson telur hníf þennan þýzkan eða enskan,
varla eldri en frá 14. öld. Um Grindavíkurhúninn er það að athuga,
að hann virðist ekki vera fullsmíðaður, lögun hans er mótuð í aðal-
atriðum, en eftir að sverfa og fægja. í samanburði við hina virðist
hann greinilega ófullgerður, enginn smiður hefði látið svo hálfkarað
verk frá sér.
Títuprjónar, nr. 45—46. Títuprjónarnir eru báðir af alþekktri
miðaldagerð, hausinn myndaður með því að vefja vír af sömu teg-
und og prjónninn sjálfur er gerður úr um efri enda. Á Þjóðminja-
J) Sbr. Matthías Þórðarson, Málmsmíði fyrr á tímum. Iðnsaga íslands II,
bls. 276—77.