Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Volume

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1955, Page 41

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1955, Page 41
EYÐIBÝLI 1 HELGAFELLSSVEIT 45 1. Hella í Kársstaðadal (nú nefndur Kársstaðabotn). í Eyrbygg'ja sögu er bærinn á Hellu nefndur í sambandi við tarf- inn Glæsi og Glæsiskeldu. Býli þetta hefur vafalaust byggzt af ein- um skipverja Geirröðar á Eyri. Það stendur skammt austur frá Ör- lygsstaðaá, gegnt Örlygsstöðum. í túninu er hellir, sem bærinn hefur dregið nafn af, sem nú er nefndur Örlygsstaðahellir. Sumt bendir til þess, að byggð hafi haldizt þar alllengi, þó saga þess sé gleymd. Óglöggt sér þar fyrir bæjarrústum, sem stafar af því, að upp úr þeim hefur síðar verið byggður stekkur eða fjárrétt frá Örlygsstöð- um. Túnið hefur verið allstórt, miðað við þá tíma. Það hefur verið girt mjög öflugum torfgarði, sem enn sjást glögg merki til. Skammt sunnan við túnið, í fögrum hvammi, er örnefnið Akranes, og talar það sínu máli. Hella hefur verið lítið býli, en þó unaðslegt að ýmsu leyti. Bærinn stóð á fögrum stað fyrir miðjum Kársstaðadal. Um- hverfis dalinn er stórbrotinn fjallahringur, sem myndast af Narf- eyrarfjalli og Kársstaðahálsi að austan, Ljósufjöllum að sunnan og Úlfarsfelli og Úlfarsfellshálsi að vestan. Engi slétt og frjósamt ligg- ur norður frá túninu allt til sjávar, þar sem botn Álftafjarðar skerst frá norðri inn á milli hárra og hrikalegra fjalla. Upp frá enginu hefur þá tekið við skóglendi upp í miðjar hlíðar. Þá tók við kostaríkt afréttarland suður í Ljósufjöllin. Silungsveiði í ám og síkjum hefur verið árviss á fyrstu öldum byggðar. Svo hefur og hér verið til skamms tíma. Hér syngja svanir árið um kring, þegar fjörðurinn er íslaus, og á sumrum má heyra unaðslegan samkór svana og sumar- fugla. Mun ekki viðhorf við fyrstu sýn og eins konar skyldleiki Kárs- staðadals og hinna þröngu fjarða og dala Noregs hafa heillað huga landnemanna til þess að hefja svo mikið þéttbýli hér, sem raun varð á? I jarðabók Árna Magnússonar um 1702 er Hellu getið sem eyði- býlis, er með engu móti kunni aftur að byggjast vegna landþrengsla. 2. Bólstaður í Álftafirði. Arnkell goði hefur vafalaust byggt fyrstur bæ á Bólstað. Er lík- legt, að hann hafi fengið landið hjá föður sínum, Þórólfi bægifót, eftir að hann tók löndin umhverfis Úlfarsfell af Úlfari kappa um eða eftir miðja 10. öld. Ekki er vitað til, að byggð hafi haldizt á Ból- stað eftir fráfall Arnkels goða. Þess sjást því lítil merki við fyrstu
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.