Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1955, Side 52

56
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
koti. „Hjáleigumaður á bát, sem hann fleytir til fiskjar, þá hann get-
ur“. Enginn veit nú, hvar býli þetta hefur staðið. Ef til vill hefur
það staðið heima við bæ á höfuðbólinu eða úti í túnjaðri. Engin munn-
mæli þekkjast nú viðkomandi þessari hjáleigu heldur en hún hefði
aldrei til verið. Sýnir þetta ljóslega, að á skömmum tíma getur komið
eyða í söguna, ef engin ytri merki eru til, sem munnmæli geta stuðzt
við.
27. Gudnýjarstaðir, norður frá Bjarnarhöfn.
Jörð þessi liggur um 1 km norður frá Bjarnarhöfn og skammt upp
frá forna verzlunarstaðnum Kumbaravogi. f lok 17. aldar var jörðin
kóngsjörð eins og Bjarnarhöfn og flestar jarðir á Snæfellsnesi. Tún-
ið hefur verið stórt, girt öflugum torfgarði. Rústir bæjar- og gripa-
húsa eru miklar og skýrar. Sýna þær, að þar hefur byggð haldizt
langa tíð. Þetta hefur verið mjög snoturt býli með víðu og fögru út-
sýni yfir Breiðafjörð. Með nútímatækni mætti gera þar ágætt tún.
Útengi er þar gott, ef varið væri fyrir ágangi búfénaðar. Sumarland
er mjög gott. Fjörubeit góð. Tveir hólmar með æðarvarpi, sem Guð-
nýjarstaðahólmar heita, fylgdu jörðinni. Frá Guðnýjarstöðum var
ágætt útræði úr Kumbaravogi.
í jarðabók Á. M. 1702 segir svo um jörð þessa: Jarðardýrleiki
12 hundr. Ábúandi Daði Skaftason. Landsk. 4*4 vætt fiskjar. Leigu-
kúgildi 4, sem leiguliði uppyngir uppbótarlaust. Kvikfénaður bónda
og þriggja húsfólksfjölskyldna er þá 7 kýr, 2 ungneyti, 57 sauðkind-
ur og 5 hross. Bátar 2 ganga þaðan til fiskjar. Heimilisfólk er alls
10 manns. Guðnýjarstaðir munu hafa fallið í eyði kringum 1830. Síð-
asti ábúandi þar hét Hans. Föðurnafn hans er nú fallið í gleymsku,
en væntanlega má finna það í gömlum kirkjubókum.
í sambandi við Hans á Guðnýjarstöðum gerðist á sínum tíma
agnarlítið ævintýri, sem nú er að falla í algera gleymsku. Af því að
þetta er engum til meins eða miska, en hins vegar er það sönnun
þess, hve lengi byggð hélzt við á Guðnýjarstöðum, verður það skráð
hér.
Séra Jón Hjaltalín var prestur að Breiðabólstað á Skógarströnd
1811 — 1835. Á fyrstu árum hans þar keypti hann sér 6 vetra gamlan
reiðhest, sótrauðan á lit, sem hann kallaði Börk. Þetta var gæðingur,
sem eiganda þótti mjög vænt um. Hestinn átti séra Jón í 14 ár eða
þar til hann var 20 ára. Þá var Börkur farinn að kenna elli, svo að
eigandinn vildi lofa honum að njóta hinztu hvíldar. Á þessum tím-