Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1955, Síða 79

TÓFTIR 1 SNJÓÖLDUFJALLGARÐI
83
hafi jafnþykkt foksandslag verið lengur að myndast en eftir það, en
ekki get ég áætlað, hve miklu það munar. Af því leiðir sú ályktun, að
kofarnir hafi ekki verið yfirgefnir seinna en um aldamótin 1600 og
líklega fyrr. Munir þeir, sem í kofunum fundust, og ástand þeirra
eru ekki þannig, að af því megi ráða aldur kofanna.
Silungsveiði hefur lengi verið stunduð í vötnunum fyrir norðan
Tungná. Nú eru þau venjulega nefnd Veiðivötn, en Fiskivötn er ann-
að nafn á sömu vötnum, einkum notað í Skaftafellssýslu. Fyrst eru
þau nefnd í Brennu-Njálssögu í sambandi við brennuferð Flosa, en
það sýnir, að á dögum höfundar Njálu hefur fiskisæld vatnanna
verið þekkt. Á fyrri öldum virðist veiðin hafa verið stunduð bæði úr
Skaftártungu og Rangárvallasýslu, en hin síðustu 200 ár einkum úr
Rangárvallasýslu og nokkuð úr Árnessýslu. Sveinn Pálsson segir í
dagbók sinni 1763 (um Skaftártungu): „Áður fyrr voru stundaðar
miklar silungsveiðar úr þessari sveit að haustinu, einkum uppi við
Fiskivötn, sem liggja eina dagleið héðan til norður-norðvesturs, en
þessi bjargræðisvegur lagðist niður nokkru eftir 1740, en að fullu í
síðasta gosi. Frá þessum tíma eru enn þrír bátar við vötnin til engra
nytja. . . . Auðsætt er, að í fyrri daga hafa margir farið til þessara
vatna, því að umhverfis þau eru margar götur og breiðar, en auk
þess sést þar enn fjöldinn allur af görðum, er notaðir hafa verið til
þess að herða aflann á“.
Árni Magnússon ræðir einnig um Fiskivötn í AM 213, 8vo. Þar
segir meðal annars: „í Fiskivötnum veiða þeir mest í Novembri
(quod fieri non deberet), er nógur silungur. Skálavatn, Tjaldvatn,
Langavatn, Fossvatn eru þau sérlegustu, sem í er veitt“. Þetta eru
sömu vötn og enn er mest veitt í í ofanverðum vötnunum, og virðist
það ekki hafa breytzt neitt við eldgosin á 18. öld. Engar sagnir eru
um veiði í vötnunum næst Snjóöldufjallgarði aðrar en útilegumanna-
sögur, en Veiðivötn eru alkunnugt útilegumannapláss, og eru til
gamlar og nýjar útilegumannasagnir þaðan. Sveinn Pálsson segir í
dagbók 1795, ferð til fiskivatna: „í fyrndinni kvað samt mest hafa
kveðið að veiðinni í Stóra-Sjó, en síðan hefur hún lagzt af vegna
þess, að menn þóttust verða varir báta á norðanverðu vatninu og
fleiri ummerkja eftir veiðiskap ókunnra manna“. Nú nýlega hefur
allmikið verið reynt að veiða í Stóra-Sjó, Grænavatni og Ónýtavatni,
en þar fékkst engin branda.