Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1972, Blaðsíða 59

SÖGUALDARBYGGÐ í HVÍTÁRHOLTI
63
hrímugur á báðum brotunum, en eftir því að dæma hefur hvorugt
stykkið raunverulega verið notað til að bæta með því.
Hlutir af þessu tagi hafa ekki áður fundizt hér á landi svo kunn-
ugt sé, en hins vegar hafa þeir fundizt á Grænlandi11'.
Skærin, nr. 743, eru af alþekktri víkingaaldargerð, og reyndar er
gerðin mun eldri. Skæri með því lagi, sem við þekkjum bezt, eru
reyndar einnig komin til sögunnar á víkingaöld, en virðast mun
fátíðari. Skæri sem þessi hafa fundizt í kumlum hérlendis og
kemur gerðin vel heim og saman við þau, sem hér fundust20.
Smáu líparítsteinarnir, sem hvarvetna fundust í rústunum og
sums staðar margir saman, eru komnir frá eyrunum í Hvítá, þar
sem urmull er af þeim í árframburðinum. Þetta eru án efa barna-
leikföng og hafa börnin tínt steinana og borið þá heim rétt eins og
börnin í Hvítárholti gerðu enn 1000 árum síðar.
Kvarnarsteinsbrotin, 421, 423, 706, 740, 741 og 747, eru með al-
gengu kvarnarsteinslagi, höggvin úr íslenzku hraungrýti. Svo er að
sjá sem allt séu þetta yfirsteinar, nær jafnþykkir frá miðju og út á
brún, en stundum hallar slitfletinum upp er nær kemur auganu. Menn
virðast snemma hafa komizt upp á lag með að hagnýta sér hraungrýt-
ið til kvarnarsteinagerðar, þótt hér hafi efnið verið heldur slæmt,
gróft og illa fallið til vinnslu. (Sjá 36. mynd).
Húsdýrabeinin, sem fundust við rannsóknina, hafa ekki verið
rannsökuð af dýrafræðingum, en augljóst virðist, að þau séu af þeim
húsdýrum, sem algengust hafa verið hér alla tíð, sauðfé og naut-
gripum. Reyndar voru tiltölulega fá bein svo heilleg, að hægt sé
að rannsaka þau, en það virðist ekki koma að sök. Mest nýlunda
fyrir okkur nútímamenn eru svínabeinin, en alkunna er þó að svína-
rækt hefur verið mikil hér á landi í fornöld þótt hún legðist síðar
niður. Hér fundust höfuðbein úr svíni, sem auðvelt er að greina
(nr. 502), svo og nokkrar svínstennur og sýnir þetta, að svín hafa
verið höfð hér í einhverjum mæli.
Sá hlutur, sem mest kom á óvart á þessum stað, er rómverski
peningurinn, nr. 616 (37. mynd), sem fannst í austurenda skálans,
húss VIII, antoninianus, sleginn fyrir Tacitus keisara, sem ríkti á
nokkurra mánaða tímabili á árunum 275—276 e. Kr. Þessi hlutur kom
sem vænta mátti mjög á óvart, 6—700 árum eldri en allt annað á
þessum stað.
Alkunna er, að áður hafa fundizt þrír rómverskir peningar á
Austfjörðum, tveir á Bragðavöllum í Hamarsfirði og einn fyrir
mynni Hvaldals í Lóni. Þessir peningar hafa verið teknir sem dæmi