Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1972, Blaðsíða 112

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1972, Blaðsíða 112
112 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS þrír eru að vísu horfnir undan stólnum, en fylgdu honum á Þjóðminja- safnið árið 1917. Stóllinn er 111,5 cm á hæð. Hliðar hans eru 40—45 cm á breidd. Uppi yfir annarri hliðinni (frá vinstri) er lespúlt. Á fjórum hliðum eru myndir á miðspjöldum, en hin fimmta hefur verið sett við suðurvegginn og er myndlaus en mahógní-máluð. Nöfn þeirra, sem myndirnar eiga að tákna, eru sett í boga fyrir ofan þær: MARTINNUS LUTHERUS — MOSSIS — SALVATOR MUNDI — S. IOHANNES: Fyrir neðan myndina af Frelsaranum stendur: Anno — 1682 —. Fyrir ofan og neðan myndirnar eru leturbekkir, sem á eru letraðar ritningargreinar á dönsku. Listar eru beggja vegna við leturbekkina, ofan við og neðan við. Nánari athugun á leturbekkjunum sýnir mjög fornlega stafsetn- ingu á ritningargreinunum. Á efri bekknum stendur: »Herre Alle Dine Gie?’ninger Schulle tache dig. Och Dine Hellige Skulle Loffue dig.“ Þetta er kunnugt sálmvers úr Saltaranum, sbr. Sálm. 145, 10. Orðin eru nákvæmlega þau sömu og í biblíu Kristjáns fjórða 1647, en stafsetning er öll önnur. Á neðri bekk stendur: „Jeg vil Loffue Herren saalenge ieg leffuer, ieg wil siunge min Gud Lauff medens ieg . . . .“ Þetta eru einnig alkunnug vers, Sálm. 104, 83, en ekki hefi ég getað fundið alveg samhljóða danskan biblíutexta frá þessum tíma. En augljóst er á frágangi stólsins nú, að lok ritningargrein- arinnar vantar. Gefur það fastlega til kynna, að upphaflega hafi verið á stólnum enn ein myndhlið, sem nú er týnd. Sú hlið hefur hugsanlega getað horfið, þegar stóllinn var fluttur yfir altarið. Þá hefur þurft að rífa eina hlið stólsins burt til að koma fyrir stiga upp í stólinn. Jafnframt hefur þurft að gæta þess, að mynd frelsarans blasti við söfnuðinum. M?jndir stólsins. Eftirtektarverðasta einkenni þessa prédikunar- stóls eru myndir hans og niðurröðun þeirra. Þó er Lúthers-myndin ef til vill merkilegasta mynd stólsins, því að hún virðist einstæð á Norðurlöndum meðal varðveittra mynda frá þessum tíma. Vil ég nú leitast við að rekja hinar einstöku myndir til fyrirmynda sinna eftir því, sem ég hefi komizt næst. Martinnus Lutherus. (2. mynd). Prédikunarstóll þessi er smíð- aður og málaður á síðari hluta 17. aldar, þegar hinn lútherski rétt- trúnaður er hvað fastastur í sessi í Danmörku. Þó er það merkilegt, sem athugun leiðir í ljós, að þessi Lúthersmynd er sú eina sem varð- veitzt hefur á prédikunarstól í öllu dansk-norska ríkinu á 17. öld og jafnvel þeirri átjándu. Nokkrar myndir af Lúther og vini hans Melanchton eru varðveittar frá seinni hluta 16. aldar á þessu svæðn
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.