Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1972, Side 148

148
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
TILVITN ANIR
1 Lbs. 360, 8vo, bls. 90.
2 DI (Diplomatarium Islandicum) III, bls. 620, 542.
3 DI II, bls. 448.
4 C. R. Unger (útg.) Thomas saga erkibyskups (Chria, 1869), bls. 301.
5 Þjskjs. Bps. A, VII, 1, bls. 123—126.
6 Þjskjs. Bps. B, III, 13, bl. 91.
7 Þjskjs. Bps. B, III, 13, bl. 172.
8 Þjskjs. Bsp. A, II, 8, bls. 64; og Bps. B, VIII, 6, bls. 3. — Um þessa
saumgerð hefur á síðari árum helzt verið notað heitið „filering", sem
gjarnan mætti víkja fyrir orðinu riðsprang.
9 Þjms. 898 virðist að munstri og aðferð býsna nákomið útsaumsverki, sem
nú er í Svíþjóð (Nordiska Museet, nr. 9.970, 10.022) og talið er frá 15. öld,
sbr. Anna-Maja Nylén, Broderier f rán herremans- och borgarhem 1500—1800
(Sth., 1950),bls. 29—30, og 12. mynd; sami höf.,Hemslöjd (Lund, 1970), bls.
236, 338. mynd. — Þjms. 898 synes i monster og udf0relse nok sá nært
beslægtet med et i Sverige (Nordiska Mus., inv. nr. 9.970, 10.022) opbevaret
broderi, dér dateret til 1400-tallet, jfr. Anna-Maja Nylén, Broderier frán
herremans- och borgarhem 1500—1800 (Sth., 1950), s. 29—30, og fig. 12;
samme, Hemslöjd (Lund, 1970), s. 236, fig. 338.
10 Yngstu þekktu dæmi um orðið sprang og þá í samsetningunni riðsprang
eru frá 1831 og 1833: Þjskjs. Bps. C, I, 1, bls. 219 og 289. — Yngste kendte
belæg for sprang og da i sammensætningen ridsprang, er fra 1831 og 1833:
Þjskjs. Bps. C, I, 1, s. 219 og 289.
11 DI III, bls. 515.
12 Þjskjs. Bps. A, II, 10, bl. 75.
13 Þjskjs. Bps. B, III, 10, bl. 44.
14 Til dæmis lclædis skurdur, 1741: Þjskjs. Bps. B, VIII, 10, bls. 7; skurdur,
1742: Þjskjs. Bps. B, III, 15, bls. 123; og laufaskurdur, 1747: Þjskjs. Bps.
B, III, 16, bls. 48. — í nútima máli íslenzku hefur ekkert heiti á þessari
saumgerð náð almennri útbreiðslu nema ef vera skyldi vandræðaorðið
,,applíkering“. Virðist sem vel gæti farið á því að taka upp hið forna orð
skorningur i þessari merkingu. — I moderne islandslc findes der ikke noget
almindelig accepteret ord for applikation, men ordet skorningur skulle
meget vel kunne anvendes.
15 DI V, bls. 583.
16 DI IX, bls. 186.
17 DI XI, bls. 625.
18 DI XII, bls. 499.
19 DI IX, bls. 298.
20 Þjskjs. Bps. A, II, 11, bls. 49.
21 Til er heimild um orðið varpleggur frá 1874 (1869): Sigurður Guðmunds-
son, Skýrsla um Forngripasafn íslands í Reykjavík II (Kh., 1874), bls.
118. Notar Sigurður þar orðin varpleggur og varpsaumur um sömu saum-
gerðina. Á seinni tímum hefur þessi saumgerð oftast verið kölluð „kontor-