Lögrétta - 01.07.1932, Blaðsíða 30

347
348
L ÖGRJETTA
Drykkjuskapur var töluverður á þeim ár-
um, ekki síst við slík tækifæri, og Hjálmari
þótti gott í staupinu, þótt ekki megi hanrt
kallast drykkjumaður. Símon kveðst hafa
komið inn til Hjálmars á uppvaxtarárum
sínum, og þótti honum það merkilegast, hve
stórir voru bókaskápar Hjálmars.
Ekki er mjer kunnugt um, hvernig til er
orðinn „Þjóðfundarsöngur“ Hjálmars frá
1851. En hann er merkilegt kvæði. Hjálmar
fylgir með æstum tilfinningum þeirri hreyf-
ingu í þjóðlífinu, sem þá er uppi, og biður
heitt til guðs, að hann opni ættjörðinni ein-
hvern veg til hamingju. Aðrir hafa ekki
kveðið þar fastara að orði. Hann segir:
„... jeg vil svarinn son þinn tryggur
samur vera í dag og gær,
en hver þjer amar alls ótryggur
eitraður visni niður i tær. ...
Legg við, faðir, líknareyra,
leið oss einhvern hjálpar stig,
en viljirðu ekki orð mín heyra,
eilíf náðin guðdómlig,
skal mitt hróp af heitum dreyra
himininn rjúfa kringum þig. ...
Sjáðu, faðir, konu klökkva,
sem kúrir öðrum þjóðum fjær;
dimmir af skuggum dauðans mökkva,
drottinn, til þín hrópum vær:
Líknaðu oss, eða láttu sökkva
í leg sitt aftur forna mær“.
Þetta kvæði kemur eins og neyðaróp úr
djúpi þjóðlífsins og sýnir, hver alda var
risin að baki Jóni Sigurðssyni, er hann stóð
á þjóðfundinum 1851.
Þegar Hjálmar kveður til konungsins á
þjóðhátíðinni, 23 árum síðar, kemur fram
hjá honum lík lýsing á ættjörðinni:
„Sjáðu hvað jeg er beinaber,
brjóstin visin og fölvar kinnar“ ■— og
„þrautir mínar í þúsund ár
þekkir guð einn og talið getur".
En hann er þá miklu auðmýkri við konung-
inn en hann var við guð almáttugan í þjóð-
fundarsöngnum fyrir 23 árum, þar sem
hann segir nú:
„Konungleg vjer þín kyssum spor
á kjöltu sem stígur vorrar móður".
En jeg hygg, að Hjálmar hafi verið 1874,
eins og 1851, túlkur þeirra tilfinninga, sem
ríkastar voru hjá almenningi í hvorttveggja
skiftið. Sagnir eru til um það, að Skag-
firðingum hafi þótt kvæði Hjálmars ágætt
og að þeim hafi líkað illa, er það var ekki
flutt konungi á Þingvöllum, eins og Hjálm-
ar ætlaðist til. En Hjálmar var kominn
undir áttrætt þegar hann orti þjóðhátíðar-
kvæðið og mátti þá vel heita höfuðskáld
Norðlendinga.
f ádeilukvæðum Hjálmars kemur víða
fram megn beiskja út af því, hve gæðum
heimsins sje ranglega skift milli mann-
anna. Má benda á þessa vísu sem fulltrúa
þeirra skoðana:
„Er það gleði andskotans,
umboðslaun og gróði,
fjemunir þá fátæks manns
íúria’ í ríkra sjóði“.
Hann talar ekki í spaugi um fátækt sína,
eins og Sigurður Breiðfjörð, heldur með
gremju, eða þá með auðmýkt. En allir eru
jafnir að lokum. Hugsunin í vísunni:
„þú flytur á einum eins og jeg
allra seinast hjeðan",
kemur oft fyrir hjá honum.
„Bráðum flytst jeg í jörð
jafnríkur furstum heims",
segir hann í einu kvæði sínu. En honum er
meinilla við maurapúka og nirfla og hættir
tii að vilja vista þá í neðri bygðum hinu-
megin með ódáðalýð og illþýði, eins og
Grími Ægi. Hjálmar lýsir dauða hans svo í
Gönguhrólfsrímum:
„Ferlcg vóru fjörbrot hans,
fold og sjórinn stigu dans;
gæðasljór með glæpafans
Grímur fór til andskotans. ...
Hitti að bragði Satan sinn,
sönn fram lagði skilríkin.
Glóðaflagða gramurinn
Grím þá sagði veikominn".