Óðinn - 01.07.1920, Page 25

ÓÐINN
73
þar norrænu, þvi að hann kemst svo að orði í
æfisögu sinni, er hann ritaði sumarið 1886, og
hjer hefur áður verið fylgt að mörgu leyti: »F*ess
óska jeg nú af heilum hug að geta stundað fram-
vegis þá vísindagrein (norræna málfræði), er jeg
lief mest yndi af og hef eytt mestum tima til, því
að hver maður getur best gert gagn í því sem
hann er náttúraður fyrir, en fátæktin er hörð við-
fangs«. Og það var fátæktin, fjeleysið, sem haml-
aði honum, eins og svo mörgum öðrum fyr og
síðar, að gera þá vísindagrein að æfistarfi sínu,
sem hugur hans hneigðist mest að, og þess vegna
fjellu allar siglingagrillur um koll, og hann gekk
í prestaskólann haustið 1886j ásamt 9 öðrum
bekkjarbræðrum sínum. Vorið eftir (1887) tók
hann heimspekispróf með ágætis einkunn, og
sumarið 1888 embættispróf í guðfræði með mjög
góðri 1. einkunn (49 st. eða 1. einkunn í öllum
námsgreinum). Sá er þetta ritar var honum mjög
kunnugur á þessum tveimur prestaskólaárum hans,
því að við bjuggum þá í sama herbergi, og þold-
um saman blílt og strítt, því að áhalt var um
efnahaginn beggja vegna, og hvorugur Krösus. En
margt bar á góma og margt var rælt um ráðgátur
tilverunnar og um hin æðstu og háleitustu sann-
indi í skáldskap og guðfi'æðivísindum. Var þá
margt lesið og rökrætt í ýmsum greinum auk
skyldunámsgreinanna, en ekki voru efnin svo
mikil, að unt væri að afla sjer annara erlendra
hóka en hinna ódýru rita úr Iteclams Bibliotek,
auk bóka þeirra, er hingað og þangað voru að
láni fengnar. Er mjer sönn ánægja að minnast
þeirra samverustunda, enda mun torfenginn jafn
skemtilegur, jafn alhliða og áhugamikill lögunautur,
sem Jóhannes Lynge var, en aðdáanlegast þótti
mjer samt, auk hinnar skörpu dómgreindar hans,
hið frábæra bjartsýni hans, ijettlyndi og hrifning
fyrir öllu fögru, sönnu og góðu í mannlífinu, og
hin óbifanlega trú hans á lífsgleðina, enda hefur
liann þurft á þessum eiginleikum sínum að halda
í lífsbaráttunni frekar en flestir aðrir, og þeir
komið honum í góðar þarfir, því að margur í
sporum hans mundi hafa bugast látið í jafn
krappan dans sem hann hefur komist við alls-
konar inóllæti á lífsleiðinnir En liann lagði upp í
þá barállu með gott veganesti, sem honum hefur
enst betur en ílestum öðrum.
Jafnskjótt sem Jóhannes hafði lokið embættis-
prófi á prestaskólanum var hann ráðinn aðstoðar-
prestur hjá göinlum og góðum kennimanni, síra
Jakob Guðmundssyni á Sauðafelli, og prestvígður
af Pjetri biskupi 30. september 1888, ásamt 8 öðr-
um, og voru allir þessir 9 nýbakaðir kandídatar
frá prestaskólanum þá um sumarið, og eru allir
enn á lífi, nema að eins einn (síra Jósep Hjörleifs-
son á Breiðabólsstað á Skógarströnd f 1903) og
6 þeirra enn þjónandi prestar. Var þetta allmikil
prestaviðkoma á einum og sama degi, enda hafa
að eins einu sinni verið vigðir fleiri prestar í senn
í Reykjavíkurdómkirkju, og það var 2 árum áður
eða 12. sept. 1886; þá voru 10 vígðir, og þeir einn-
ig allir enn á lífi neina einn. Þegar eftir vígsluna
fór síra Jóliannes veslur, og þjónaði í aðstoðar-
prestsembætti í Suðurdalaþingum til vorsins 1890,
að síra Jakob andaðist. Var þá síra Jóhannes
kosinn prestur í kallinu, og fjekk veitingu fyrir
þvi um hauslið. Pjónaði liann því prestsskap í
sama brauðinu 30 ár, þangað til hann Ijet af
prestsskap vorið 1918. Bjó liann á prestssetrinu
Kvennabrekku mestallan þennan tíma eða 27 ár
(1891—1918). Þótt síra Jóhannes væri enginn
bókstafstrúarmaður á gamla vísu, er hann gerðist
prestur, ætla jeg, að hann hafi fylt sæti silt með
sæmd í þeirri stjett, og verið góður kennimaður.
Sjerstaklega ljet honum vel að undirbúa unglinga
undir fermingu, að því er jeg hef heyrt sagt, og
vinsæll var hann í sóknum sínum, eins og sýndi
sig ljósast við burtför hans í heiðursgjöfum þeim,
er hann og kona hans voru sæmd með frá sókn-
arfólkinu. Hann naut og jafnan mikils trausts í
sveitinni, og var t. d. 17 ár samfleytt hrepps-
nefndaroddviti, og segir hann sjálfur, að hann hafi
alls ekki orðið var við, að þetta, oftastnær van-
þakkaða verk, hafi sjer verið illa þakkað. Auk
þess var hann, sem sannur framfaravinur og
fjelagsdrengur, hvatamaður ýmissa fyrirtækja,
annaðhvort formaður eða fulltrúi í ýmsum þarf-
legum fjelagsskap, svo sem smjörgerðarfjelagi,
húnaðarfjelagi, kaupfjelagi o. fl. Þrátt fyrir lítil
efni gerði hann mjög miklar jarðabætur á Kvenna-
brekku, svo að þar er nú mikill munur frá því
sem var, er hann kom þar. En þrátt fyrir þessi
margháttuðu störf, lagði síra Jóhannes, auk prests-
skaparins og guðfræðinnar, einkum rækt við
landsmálafræði, búnaðarfræöi og þó umfram alt
norræna málfræði. Hefur hann ritað margar
ritgerðir um landbúnað og stjórnmál, er birst liafa
í ýmsum blöðum, og verið veitt eftirtekt, enda
hefur það einkent ritsmíðar hans, t. d. í stjórn-
málum, að hann hefur engan mannamun gert sjer,