Óðinn - 01.01.1924, Page 44

44
ÓÐINN
í moldina. Vjer íslendingar höfum lengi verið hneigðir
fyrir, að halda á lofti æfiatriðum góðra manna, svo
að eftir megi »lifa minning mæt, þótt maðurinn deyi«,
og þessi hjón, sem hjer eiga hlut að máli, eiga það
ekki síður skilið en margir aðrir, að minningu þeirra
sje á lofti haldið.
]ón sál. Magnússon var fæddur í Austurhlíð í Bisk-
upstungum 8. nóvember 1835. Faðir hans var Magnús
dbrm., þá í Austurhlíð, síðar lengi í Bráðræði við Reykja-
vík, sonur ]óns ]ohnsen í Stóra-Armóti í Flóa, ]óns-
sonar sýslumanns í Rangárvallasýslu, ]ónssonar pró-
fasts í Skálholti;
en hann var son-
ur ]óns Sigurðs-
sonar sýslumanns
í Einarsnesi. En
móðir ]óns Magn-
ússonar var Quð-
rún Hjaltalín, dá-
in 1882, dóttir
]óns Oddssonar
Hjaltalín prests
á Breiðabólsstað
á Skógarströnd,
þess, er kvað
Tíðavísurnar, var
hún því alsystir
]óns Hjaltalín
landlæknis, og var Halla Árnadóttir.
stórgáfuð kona.
Halla Arnadóttir, kona ]óns Magnússonar, var
fædd 17. júní 1834 og var dóttir Árna Magnússonar
dbrm. á Stóra-Ármóti; en kona Árna var Helga ]óns-
dóttir, alsystir Magnúsar í Bráðræði. — En Árni var
sonur Magnúsar Beinteinsonar í Þorlákshöfn, er átti
Hólmfríði Árnadóttir prófasts í Holti undi Eyjafjöllum,
Sigurðssonar prófasts í Holti. Bræður Árna Magnús-
sonar voru þeir Gísli Magnússon skólakennari, hinn
stórgáfaðasti og lærðasti maður, og Sigurður dbrm.
Magnússon á Skúmstöðum í Landeyjum, einn merk-
asti búhöldur sunnanlands á sinni tíð. — En báðar
þessar ættir, er jeg nú hefi talið, eru flestum fróðum
mönnum kunnar, og þarf þær því ekki lengra að
rekja. — ]ón sál. Magnússon ólst upp í Austurhlíð
hjá foreldrum sínum þangað til að hann var 26 ára
gamall. Hann fjekk að ýmsu leyti betra og fullkomn-
ara uppeldi enn títt var þá um bændasyni til sveita.
Þannig var honum komið fyrir til náms að minsta-
kosti einn vetur hjá sjera ]óhanni Briem prófasti í
Hruna, nam hann þar skrift, rjeftritun, reikning og
dönsku; má fullyrða, að dvöl hans þar hjá þeim merka
gáfumanni varð honum til mikils gagns í lífinu. —
Hann varð þegar á ungum aldri fyrir sterkum áhrif-
um af frelsis- og framfarakenningum ]óns Sigurðs-
sonar, fylti hann um hríð flokk þeirra manna, sem
heima vildu og efla sjálfstæði landsins í sem fylstum
mæli, var hann alt til æfiloka mjög áhugasamur um
öll landsmál. ]ón sál. var fríðleiksmaður, prúðmenni
og nettmenni hið mesta, einkennilega gerður og hýr
í vinahóp og tryggur og staðfastur í lund. Fáskiftinn
var hann um það, sem hann taldi sjer óviðkomandi,
en fylgdi fast
hverju því máli,
sem hann hallað-
ist að. Hann hat-
aði allan ódreng-
skap og lítil-
mensku, og all-
ur var hugsunar-
hátturhanssæmd-
armanni samboð-
inn. Hann fór
hægt og stillilega
að öllu, en ljet
ekki hlut sinn
fyrir neinum, þótt
við einhvern liðs-
mun væri að etja;
það mátti heim-
færa upp á hann
orð skáldsins, að hann var »þjettur á velli og þjettur
í lund og þolgóður á raunastund«.
Halla sál. kona ]óns var merkiskona um alla hluti;
hún ólst upp á sæmdarheimili og fekk mentun í æsku
frekar en þá var títt. Var henni komið fyrir hjá frú
Thorgrimsen á Eyrarbakka; en heimili þeirra hjóna
var alla tíð þjóðfrægt fyrir reglusemi og alla heimilis-
prýði. Var það ungum stúlkum lánsvegur, að komast
þangað, enda mintist Halla sál. þeirra hjóna jafnan
með stakri virðingu, og dvalar sinnar á heimili þeirra
með þakklæti. Halla sál. var vel gefin til sálar og
líkama, stálminnug og kunni mikið utanbókar, t. d.
kunni hún alla Passíusálmana utanað, og var svo um
fleira eldra fólk. — Þau hjón, ]ón og Halla, giftust 11.
júní 1861. Þegar hún andaðist var tæpum mánuði
fátt í, að þau hefðu verið saman í hjúskap í 60 ár,
en hún dó 15. maí 1921, en ]ón þrem árum seinna
eða 1. apríl 1924. Þau hjón byrjuðu búskap á nokkr-
um hluta af Stóra-Ármóti. En fluttu þaðan eftir eitt
ár að Austurey í Laugardal, þaðan eftir þrjú ár að