Óðinn - 01.08.1933, Blaðsíða 27

ÓÐINN
83
þeir hjá mjer mestallan daginn og lásu fræði sín, og
hlýddi jeg þeim yfir á víxl. Minnist jeg margra af
þeim piltum með mikilli gleði. Jeg hafðí fyrir lestrar-
og kenslustofu austurstofuna í Melsteðshúsi, og sat
þar hjá þeim, meðan þeir voru að lesa undir, og var
eftirgangssamur við þá. A kvöldin, er lestri var lokið,
þvoðu þeir sjálfir gólfið og bekkina í stofunni, og
var títt gengið að því með mikilli atorku, og fjöri. —
Vorið 1905 man jeg sjerstaklega eftir Einari Kvaran,
syni skáldsins; hann var svo skemtilegur lærisveinn.
Hann var mjög ungur, jeg held 12 ára eða svo, og
fremur lítill þá. Það voru heimtuð 10 kvæði, lærð
utan að, til inntökuprófs, og máttu sveinarnir velja
þau sjálfir. Einar valdi Höfuðlausn, og jeg sje enn
fyrir mjer myndina af því, er Einar stóð og hóf upp
kvæðið með hljómþýðri rödd, en fremur ólíkur Agli.
Sólin skein inn í kviststofuna, og drengurinn stóð
þar rjóður og ákafur, og flutti hið forneskjulega kvæði
hið besta, og hlaut hrós fyrir. En jeg skemti mjer
ágætlega, því umgerðin um kvæðið gaf því nýjan blæ.
— Margar slíkar yndisstundir átti jeg með piltum
mínum. — Jeg man hve glaður jeg varð, er jeg var
beðinn fyrir Bjarna litla Jósefsson, frá Melum í Hrúta-
firði. Það var vorið 1906. Hann var það vor bestur
í dönskum stíl í flokki mínum. En því hlakkaði jeg
svo til að kynnast honum, að jeg hafði ávalt í fersku
minni þá skemtun, er jeg hafði haft af honum, er jeg
árið 1898 gisti á Melum, eins og jeg hef áður
sagt frá. —
Um vorið 1906 bar tvent til mikilla rauna. Hið
fyrra var feikndagurinn mikli, laugardagurinn 7. apríl,
er hinn stóri og vandaði Kutter, »Ingvar«, fórst inni
við Viðey, og með honum 19 hraustir og góðir
drengir. Jeg gleymi aldrei þeim degi, er vjer næstum
því gátum sjeð dauðastríð þeirra hjeðan úr bænum,
án þess að unt væri að koma þeim til bjargar. Þar
fórust margir vinir mínir, og þar á meðal þrír fjelags-
bræður, sem mjer þótti vænst um af þeim öllum; en
það voru þeir Tyrfingur Magnússon, skipstjóri, Júlíus
Arason, stýrimaður, og Sigurður Jóhannesson, ung-
lings piltur, hinn besti og mannvænlegasti. Þessir þrír
voru mínir virktavinir, og kærir mjög. — Daginn
áður en þeir höfðu lagt út í síðasta sinn, komu þeir
allir til mín til að kveðja, eins og þeir altaf voru
vanir. — Fárviðrisdaginn mikla var jeg ekki samt
mjög kvíðafullur, jafnvel eftir að jeg vissi að »Ingvar«
var strandaður, því að jeg treysti því að mennirnir
mundu bjargast upp í Viðey. Jeg man eftir því, að
jeg hafði latínutíma kl. 5-6 um daginn. Varð fyrst
lítið úr kenslu, því að allir piltarnir voru sem á nál-
um og gátu ekki um annað hugsað en strandið og
mennina, sem þeir vissu að hjengu uppi í reiðanum.
Sjerstaklega man jeg að Olafi Thors var mikið niðri
fyrir. Hann gat ekki á heilum sjer tekið, eða verið
kyr eitt augnablik. Loksins sagði jeg: »Jeg sje ekki
að við gögnum þeim neitt með því að æðrast hjer,
og svíkjast um latínuna. Nú gefum við okkur alla að
henni þennan tíma og hugsum ekki um annað*. —
»Það er ómögulegt!* sagði Óli. — »Jú«, sagði jeg,
»því að við getum hvort sem er alls ekki dugað þeim
neitt, ef við gætum það, færum við strax, en það
gagnaði þeim ekkert; og svo vil jeg ekki heyra eitt
einasta orð meira um þetta, fyr en tíminn er búinn*.
— Jeg held að jeg hafi hálfsært Óla með þessu
kaldlyndi, sem honum fanst vera. — Fyrst næsta
morgun frjettust að fullu þau tíðindi, að enginn hefði
af komist. Sá Pálmasunnudagur var alldauflegur. Jeg
fór inn á Spítala og messaði þar, og var mjer þá
þungt um hjartað. Öll páskavikan var sannkölluð
sorgarvika. Einn daginn var komið í land með 13 lík
þeirra, er þá höfðu rekið, og var múgur og marg-
menni samankomið niður við bryggju, til þess að taka
á móti þeim og fylgja þeim upp í líkhús. Þegar
þar var komið, var jeg beðinn um að biðja bæn
þar inni. Það var erfitt, því ofurharmur vildi varna
máls.
Nú bættist ofan á þetta fregnin um tvær skútur,
sem farist höfðu uppi á Mýrum ofviðrisdaginn, og
var á þeim mannval mikið, og þekti jeg þá allmarga.
Páskadagurinn var einn sá undarlegasti Páskadagur,
sem jeg hef lifað. Um morguninn kl. 8 var Dóm-
kirkjan troðfull af fólki, svo ekki var auður nokkur
gómstór blettur. Jón Helgason, dócent, prjedikaði
og hjelt átakanlega ræðu. Öll kirkjan flaut í tárum,
og páskaboðskapurinn kom sem máttugt afl inn í
þjóðarharminn. Það voru ógleymanlegir Páskar, og
ógleymanleg var einnig sú mikla jarðarför, er eftir
fylgdi. —
Hið annað sorgarefni var það, að unglingspiltur,
Guðbjörn Jóhannsson, frá Litla-Seli í Rvík, druknaði
skamt frá landi, var að synda þar og hefur víst fengið
krampa. Þetta var mánudaginn 18. júní. Hann hafði
verið dæmalaust áhugasamur fjelagsdrengur í deild-
inni sinni og var andlega þroskaðri en flestir drengir
á hans reki. Hann sótti altaf biblíulestra í aðaldeild-
inni, enda þótt þeir væru nú fremur fyrir fullorðna,
en hann fylgdist svo vel með, og kom sjer þannig,
að allir unnu honum, sem voru í biblíulestrarflokkn-
um. Hann las líka biblíuna heima hjá sjer. Lát hans
vakti mikla hluttekningu meðal fjelagsfólks og biblíu-