Dagblaðið Vísir - DV - 18.03.1982, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. FIMMTUDAGUR 18. MARZ 1982.
13
RANNSÓKNARSTOFNUNIN NEÐRIÁS
í HVERAGERÐIHEFUR RANNSAKAÐ
HITAÞOLNA BLÁGRÆNA ÞÖRUNGA
Undanfarið hafa birst í DV tvær
greinar um hitaþolnar bakteríur. f
fyrri greininni er sagt frá fundi
þýskra vísindamanna á 5 nýjum teg-
undum örvera hér á landi og lifa þær
við hveri, en síðari greinin er viðtal
við dr. Guðna Alfreðsson dósent sem
greinir frá vistfræði- og lífeðlisfræði
þessara örvera.
Síðan 1976 hefur Rannsóknar-
stofnunin Neðri Ás í Hveragerði
rannsakað blágræna þörunga við
hveri hér á landi í samvinnu við vís-
indamenn í tækmháskólanum í Ztir-
ich í Sviss, Zilrichháskóla, Ríkishá-
skólanum í Montana í Bandaríkjun-
um, London læknaháskólanum og
Paisley tækniháskólanum í Skot-
landi. Niðurstöður rannsóknanna
hafa birst í erlendum vísindaritum og
5 menn hafa skrifað doktorsritgerðir
og varið þær við erlenda háskóla um
þörunga sem vaxa við hveri hér á
iandi. í bókasafni Rannsóknastofn-
unnarinnar Neðri Ás er eitt full-
komnasta safn ritgerða um hitaþoln-
ar örverur sem lifa hér á landi. Ný-
lega er komin út skýrsla frá Neðri Ás
um methanólframleiðslu blágrænna
þörunga. Nú er verið að skrifa yfirlit
um þær rannsóknir, sem gerða hafa
verið varðandi hitaþolnar örverur úr
plönturíkinu.
Methanolá brfreiðar
Dr. A. Binder og samstarfsmenn
hans frá Háskólanum í ZUrich komu
fyrst 1969 til að rannsaka gróður í og
við hveri, aðallega blágræna þörunga
og sérstaklega frá lífefnafræðilegu
sjónarmiði. 1978 kom Kinder og ein-
angraði einn stofn úr tegundinni M.
lamínosus og kenndi við Hveragerði.
Stofn þessi framleiðir meira methan-
ol heldur en aðrir stofnar. í orku-
skorti nútímans er methanol blandað
í bensín á bifreiðar, sem eldsneyti.
Dr. W. Sidler og samstarfsmenn
hans frá Tækniháskólanum í Zíirich
hafa verið hér á landi í mörg sumur
og unnið að lífeðlisfræðirannsóknum
á hitaþolnum blágrænum þörungum
við hveri í samvinnu við Rannsókna-
stofnunina Neðri Ás, Verkfræði- og
rannsóknastöð Sigurðar Hallsonar
og Hitaveitu Reykjavíkur. Dr. Sidler
hefur meðal annars rannsakað
amínosýrur blágrænna þörunga og
proteinasameindir þeirra.
Drepa fífverur sem
fífaafþvott
Dr. R.A.D. Williams frá Lækna-
háskólanum í London og Dr. J.A.
Kjallarinn
Einarl.Siggeirsson
Buswell frá Paisley tækniháskólan-
um hafa rannsakað hitakærar bakt-
eríur, sem gefa frá sér efni er drepa
lífverur, sem lifa af venjulegan þvott.
Þessar rannsóknir hafa hagnýtt gildi
fyrir sjúkrahús. Þar fyrirfinnast
bakteriur sem drepast ekki við þvott
og geta i sumum tilfellum orsakað
sjúkdóma.
Dr. D.W. Ward frá Montanaríkis-
háskólanum hefur tvisvar komið til
landsins til að rannsaka hitakæra blá-
græna þörunga við hveri í Hvera-
gerði.
Ofangreindir vísindamenn hafa
dvalið um lengri eða skemmri tíma
við Rannsóknastofnunina Neðri Ás
og haft þar rannsóknaraðstöðu. Nú-
þegar er komin góð þekking á út-
breiðslu einstakra hitaþolinna líf-
vera, en alltaf geta fundist til viðbót-
ar nýjar tegundir og óþekktar.
Rannsóknir þær sem gerðar hafa
verið í Neðri Ás hafa aldrei hlotið
opinbera rannsóknastyrki. Á þessu
ári verður haldið áfram að vinna við
ofangreind verkefni.
íslenskir vísindamenn hafa verið í
Zilrich og London og unnið með
ofangreindum vísindamönnum að
þeim verkefnum, sem ekki er hægt að
stunda hér á landi vegna tækjaskorts
enda eru sum tæki mjög dýr og verða
ekki keypt af öðrum en ríkum há-
skólum.
Dr. Einar I. Siggeirsson
^ Dr. A. Binder og samstarfsmenn hans frá
Háskólanum í Ziirich komu fyrst 1969 til
aö rannsaka gróður í og við hveri, aðallega
blágræna þörunga og sérstaklega frá lífefna-
fræðilegu sjónarmiði. 1978 kom Binder og ein-
angraði einn stofn úr tegundinni M. lamínosus
og kenndi við Hveragerði.
Ekki hefur verið
rasað að neinu
Allt frá árinu 1963 hefur verið ljóst
að fjarlæga þarf tanka og olíuleiðslur
varnarliðsins, frá vatnsbólum og
byggð í Keflavík og Njarðvík. Uppúr
1970 fóru sveitastjórarnir að beita sér
af fullri alvöru í málinu og 1977 lá
fyrir úttekt dómbærustu aðila hér á
landi, um að Helguvík væri besta
lausnin á málinu. Margendurteknar
athuganir hafa allar komist að sömu
niðurstöðu. Allar götur síðan hafa
stjórnvöld þvælt málið ef undan er
skilið tímabil Benedikts Gröndal í
embætti utanríkisráðherra. Fyrir
hans frumkvæði var samið um lausn
málsins við fulltrúa NATO, vorið
1980. Ekki verður sagt að Ólafur
Jóhannsonar hafi anað að neinu í
málinu, þegar hann nú tekur ákvörð-
un nær ári eftir að Alþingi fól honum
að flýta lausn „tankavandamálsins”
svo sem kostur er.” Ólafur hefir
vafalaust látið yfirfara öll gögn í mál-
inu og enn sem fyrr er niðurstaðan
Helguvík.
Skammast yfír vandanum,
þvæfíst fyrir lausn
Enginn hefir skammast meira út af
því ófremdarástandi sem „tankarnir”
valda en Svavar Gestsson meðan
hann var ritstjóri Þjóðviljans. Nú
beitir Svavar ráðherra öllum ráðum
til þess að koma í veg fyrir lausn
vandans, Svavar ráðherra fer ham-
förum í fjölmiðlum og eys á báðar
hendur rugli og rökleysum sem allt
gengur þvert á annað. Við líðum ekki
ný og stærri svæði fyrir herinn.segir
Svavar þegar verið er að taka af hern-
um margfalt stærra svæði en látið er í
staðinn (tunguna milli Njarðvíkur og
Keflavíkur) Ólafur Jóhannesson
verður ekki einn, segir Svavar, þegar
Ólafur tekur ákvörðun í máli sem
Alþingi hefir einróma falið honum að
leysa. Málið hefir ekki fengið nægan
undirbúning, segir Svavar. 1977 var
staðfest, að Helguvík væri besta
lausnin, margendurteknar athuganir
hafa komist að sömu niðurstöðu.
Hvað kallar Svavar nægan undirbún-
ing? Vill hann fá umsögn rússneska
sendiráðsins?
Skipulag í Helguvík
Ráðherra Svavar hefur margfullyrt
í fjölmiðlum að svæðið í Helguvík
hafi verið skipulagt sem , .væntan-
legt byggðasvæði. Þetta er rangt eins
og fleira hjá ráðherranum Á skipu-
lagi frá ’73 er þetta land til síðari
ráðstöfunar. Nú liggur hins vegar
fyrir tillaga að skipulagi. Þar er gert
ráð fyrir höfn i Helguvík og
tankasvæði mun stærra en ætlað er
að nota nú. Byggðasvæði í námunda
við 30 metra hengiflug og hyldýpi þar
fyrir neðan hefur engum manni
dottið i hug.
Lausn ofíufólagsins fSÍS')
Lið kommanna klifar stöðugt á að
olíufélagið hafi sett fram réttu lausn-
ina, þeir hafa þó í öllu sinu málæði
látið vera að útskýra í hverju sú lausn
felst. f stuttu máli er hún þessi: „Olí-
unni skal landa áfram í Keflavíkur-
höfn. Leiðslan liggi sömu leið og
verið hefur og nýir tankar byggist
lengra inn á flugvallarsvæðinu. ,,í
umsögn brunamálastjórans ds. 21/9
’77 segir m.a.:-Löndunarleiðslan er
orðin gömul og má búast við alvar-
legum óhöppum af þeim sökum
hvenær sem er, „Leiðslan liggur um
hafnarsvæði og í gegnum bæinn.”
„Olíubryggjan er allt of nálægt fiski-
höfninni.”
Á fundi samstarfsnefndar um
skipulagsmál 4/6 ’79 er bókað'
„Zophanías Pálsson lagði til að
athugað yrði hvort það væri lög-
fræðilega séð mögulegt að láta loka
olíuleiðslunni eftir t.d. þrjú ár.”
í bréfi skipulagsstjóra dags 28/9
’77 segir m.a.: Rannsóknir verkfræði-
stofu Sigurðar Thoroddsen benda til
þess að hagkvæmast sé að koma upp
löndunaraðstöðu í Helguvík og olíu-
og bensínbirgðastöð á berginu þar
upp af, síðan koma til skjalanna
nýjar leiðslur uppá Keflavíkurflug-
völl.
Kjallarinn
Ólafur Bjömsson
Þá er þess að geta að óliubryggjan í
Keflavík hvarf i óveðrinu um síðustu
jól, það hefir gleymst í hita umræð-
unnar. Svavar félagsmálaráðherra
hefði margt getað lært af Vilhjálmi
Jónssyni um olíuviðskipti, í þeim
fræðum, eigum við ekki hæfari
mann. En Svavar ráðherra „skipu-
lagsmála” ætti að læra af skipulags-
stjóra, hafnarmálastjóra, bruna-
málastjóra, siglingamálastjóra og
nátturuverndaráðij allir þessir aðilar
hafa mælt með Helguvík. Undirróð-
ursliðið hefur séð um forsíðufréttir
fyrir Þjóðviljann.
Mikið mál er nú gert úr því að Kefl-
víkingar eigi að fá land í Gerðahreppi
undir skreiðarhjalla. Að vísu bland-
aðist það ekki þessu málum fyrr en á
siðustu stundu og vissulega hefði
verið lágmarks kurteisi varnarmála-
deildar að láta hreppsnefnd Gerða-
hrepps fylgjast með málinu. Þess er
þó að geta að um þetta land var sótt
síðastliðinn vetur, að sjálfsögðu til
varnarmáladeildar sem ræður land-
inu. Landið er eftir sem áður í lög-
sögu Gerðahrepps. Ekki mun það
nýtt að þeir sem land hafa til umráða
i Gerðarhreppi láti land undir hjalla
án þess að ræða það við hrepps-
nefnd.
Ráðabrugg um ofbeldi
í skipulagsmálum
Topplið Allaballa á Suðurnesjum
hefir að undanförnu setið á löngum
og ströngum fundum. Lögspekingur
sem átti að fá lausn hjá ráðherranum
um siðustu áramót var skikkaður til
að halda áfram og honunt fengið að
stjórna ráðabrugginu. Siðasta vígi á
að vera að misbeita valdi félagsmála-
herra sem æðsta yfirmanns sldpulags-
mála. Starfandi hefur verið sam-
vinnunefnd um skipulagsmál að
frumkvæði Keflvíkinga og Njarðvík-
inga með fulltrúum varnamáladeild-
ar( önnur sveitarfélög hafa ekki sýnt
málinu áhuga fram að þessu. Nú
rýkur ráðherrann til og skipar nýja
nefnd að eigin geðþótta, telur sig
vissan um að koma þar að einhverj-
um sinna sveina til að gera ágreining
og fá þar með úrskurðarvald í eigin
hendur. Ekki mun þessi valdníðsla
takast því sá hængur er á að hér er
um samstarfsnefnd að ræða sem hlýt-
ur að heyra undir skipulagsnefndir
Hún nefnir aðeins tillögurétt, og alls
engin völd um skipulag einstakra
iveitarfélaga. Á fundi Samvinnu-
nefndar um skipulagsmál síðastliðið
haust var boðið fulltrúum frá Mið-
nes- og Gerðahreppi. Þar var meðal
annars rætt um þetta land fyrir
skreiðarhjalla. Ekki var áhuginn
meiri en það þá á skipulagsmálum að
Gerðamenn mættu ekki og fóru þá á
mis við umræðu um málið. Fávisku
sína eiga þeir því við sig sjálfa, en
ekki Keflvíkinga. Miðneshreppur
sendi oddvita sinn sem notaði tæki-
færið út í æsar til þess að fjandskap-
ast út í Helguvík, að öðru leyti hafði
oddvitinn ekki áhuga á skipulagi.
Fiskhjallar skiptu hann engu þá.
Þetta var fyrsta sinn sem fjallað var
um skipulag utan KeflavíkurNjarð-
víkur og vallarins og því talið sjálf-
sagt að bjóða fulltrúum þessara
hreppa að mæta, en áhugann skorti.
Nú þykist Svavar skipulagsmálaráð-
herra þurfa að beita valdi sínu með
sérstakri tilskipan til þess að tryggja
þessu fólki áhrif. Upphlaup nú, útaf
þessum málum er einungis tilkomið
vegna undirróðursliðs kommanna
sem hér hefir farið hamförum eftir að
ljóst var að utanríkisráðherra var
loksins að taka ákvörðun. Annað
dæmi um vinnubrögðin er upphlaup-
ið vegna hávaðamengunar i Njarð-
vik. Víst er hávaðinn hvimleiður og
vel má vera að heppilegri stað hefði
mátt finna fyrir skýlin, en það gátu
menn séð fyrir löngu.
Nú sór undir sauðargæruna
Alþýðubandalaginu ráða nú menn
útskrifaðir úr æðstu skólum komm-
únista. Þótt Alþýðubandalagið sé hér
í miklum minnihluta þá er fylgi þeirra
meira en hliðstæðir flokkar í Austur-
Evrópu þurftu til þess að hrifsa völd-
in. í núverandi ríkisstjórn hafa þeir
ráðið að vild, þar til nú að utanrikis-
ráðherra ætlar að fara sínu fram, og
þá tryllast þeir. Ólafur Jóhannesson
hefir samhljóða samþykki Alþingis
til þess að leysa svo kallað „Tanka-
vandmál.”
Þar gerði Alþýðubandalagið
sngan fyrirvara um svo vissir voru
þeir um að geta kúgað Ólaf í ríkis-
stjórninni. Helgavíkurlausnin hefir
meðmæli allra sérfræðinga sem til
hafa verið kvaddir, hún er studd í
öllum sveitastjórnum á svæðinu ef
undan eru skildir kommar sem ýmist
eru einn eða enginn í sveitastjórnum.
Þrátt fyrir þetta þykjast kommaráð-
herrarnir stöðva málið í nafni lýð-
ræðis. Svo langt hefir heiftin leitt þá
Svavar og Hjörleif að þeir sýna sitt
rétta andlit og beita purkunaluast
hverskonar valdníðslu.
Beinast liggur við að ætla að ekki
myndu þeir vila fyrir sér að grípa til
sömu ráða og félagar þeirra i
Póllandi ef skriðdrekar böðlanna í
Moskvu væru tiltækir. Reyndar
spara þeir ekki að minna okkur á
drápsvélar Rauða hersins. Aldrei
hafa íslendingar séð eins langt undir
sauðargæruna.
Ólafur Björnsson
^ „Alþýðubandalaginu ráða nú menn út-
skrifaðir úr æðstu skólum kommúnista.
Þótt Alþýðubandalagið sé hér í miklum minni-
hluta þá er fylgi þess meira en hliðstæðir
flokkar í Austur-Evrópu þurftu til þess að
hrifsa völdin. t núverandi ríkisstjórn hafa þeir
ráðið að vild, þar til nú að utanríkisráðherra
ætlar að fara sínu fram og þá tryllast þeir.”