Dagblaðið Vísir - DV - 05.11.1983, Blaðsíða 24

Rakarinn
frá Sevilla?
Hann stakk við þegar hann
gekk. Þreklegur og svipmik-
ill, — bauð ekki góðan dag,
hélt á trékassa t hægri
hendi og ekkifór á milli mála
að þar var engin undirtylla á
ferð.
— Það er best þú farir úr
öllu strax því að ekki má neitt
verða útundan.
Hann setti kassann á stól-
inn sem var gluggamegin í
herberginu og tíndi uþp
tólin. Hann lét móðan rnása
meðan hann amstraði við
dótið sitt.
— Já, þú ert firá Islandi.
Hafið þið nóg af seðlum á Is-
landi? Það er dýrt að ferðast
yfir hafið og spítalinn hér er
nú engin fátækrastofnun á
ríkisframfæri. Nei, aldeilis
ekki. Hér liggja bara arabar
og milljónerar. -
Hann setti nýtt blað í
rakvélina sem hann hafði
tekið upp úr trékassanum og
héltáfram að tala:
— Við byrjum að framan
og þú leggst á belginn á eftir.
Er það loku- eða framhjá-\
hlaupsaðgerð? Hana, reyndu
að slappa af. Þeir eru orðnir
nokkrír kropparnir sem ég hef\
skafið. Jú, jú, þeir koma
flestir niður aftur, en þó eru
það alltaf einhverjir sem anda
golunni. Guð og heilög María \
sé með þeim. Fjári eru stíf á
þér brjósthárin, þetta er rétt
eins og svínaburst. -
Enn hafði mér ekki tekist
að stynja upp einu einasta'
orði. Hann fór að öllu með
gát við raksturinn, passaði sig
á að skilja hvergi eftir hár-
blelt, sagðist vera spænskur
og talaði enskuna með
hörðum hreimi. Mér kom í
hug að hann væri Baski og
spurði:
1 — Hefurðu verið lengi hér
á Englandi?
Hann lagði frá sér rakvél-
ina, svaraði ekki strax, skipti
um blað og horfði á mig
hvössum augum:
— Minn Spánn er ekki
lengurtil.
Hann strauk bendifingri
hægri handar niður bringuna
á mér frá hálsi og niður undir
nafla:
— Hérna verðurðu slægð-
ur í fyrramálið, kallinn.
Þeir hafa fínar sagir og beitta
hnífa þarna uppi. — Þögn
meðan hann skefur í kringum
viðkvæmasta hlutinn á
skrokknum, rekur út úr sér
tunguna og vandar sig.
— Nei, neiþú veist ekki af
neinu. Eitt skot í botninn og
svo allt búið. Eg hef ekki
komið til Spánarífjörutíu ár.
Hann gerði hlé á rakstrin-
um, þurrkaði augun og þá sá
ég að hann var eldri en ég hélt
í fyrstu. Brjóstið á mér var
blóðrisa og hann sá að ég tók
eftirþví.
— Það verður Ijótari á þér
bringan þegar þeir þama
upþi eru búnir að hantéra
þig. Er það sá gamli sem á að
stjóma og rimpa saman æða-
dðtið? Þær segja hann fari
alltaf til Islands á sumrin til
að drepa fisk. Hvaða fisk er
kallinn eiginlega að drepa?
— Ætli hann sé ekki á
laxveiðum, —sagðiég.
Það var dálítið skrýtið að
vera glattrakaður frá hálsi og
niður á iljar. Mér fannst ég
eins og kalónaður grís þar
sem ég lá uppí loft á herbergi
númer nítján á gallerí þrjú í
sjúkrahúsinu við Eúllhamstrít
í suðvestur London. Mánu-
dagur og miður janúar. Á
morgun þriðjudagur og
þá. . . Þriðjudagur til
þrauta. . .
Björnibólinuei
Arabískur sjeik
Á spítalanum var starfsfólk af öllum
litum. Dökkbrúnir og gulir. Þaö var
vingjarnlegt. Og vildi allt fyrir mann
gera og létta undir meö manni eins og
nokkur kostur var á. Þessar lituðu
stúlkur voru sérlega indælar. Þær voru
ekki sterkar í málinu. Töluðu dálítið
bamamál. Á álmunni sem við
Islendingarnir lágum á voru bara
arabar og Islendingar. Þetta var
prívatsjúkrahús og sumir sögöu að
engir hefðu efni á því að liggja þama
nema arabar og Islendingar. I næsta
herbergi lá ansi gjörvulegur sjeik.
Hann átti fjallmyndarlega konu sem
kom á hverjum degi að heimsækja
hann. Eitt af því sem ég gerði mér til
dundurs var að telja loðfeldina sem
hún kom í og þeir vora að minnsta
kosti jafnmargir og dagamir voru sem
hún kom. Ég kynntist sjeiknum og
hann bauð mér til Saudi-Arabíu. Hann
sagði mér aö hafa bara samband.
Björn Bjarman er ritari nýrra
samtaka hjartasjúklinga á ís-
landi. í viötalinu segir hann frá
aðgerð í London sem hann fór í
1978. Inn í viðtalið er fléttað frá-
sagnarköflum sem Björn skrifaði
um það leyti og lýsa upplifun
hans á aðgerðinni.
Björn er lögfræöingur að
mennt og hefur stundað ritstörf.
Skrifað smásögur og leikrit auk
þess sem hann er þekktur
fyrir pistla sem hann skrifaði frá
skákeinvígi aldarinnar ’72 svo
eitthvað sé nefnt. Hann hefur
lengst af stundað kennslu og kall-
ar sig kennara: „Hitt nota ég
ekki nema á þurfi að halda,”
segir Björn. „Eins og ef einhver
ætlar að fara að kenna mér lög-
fræði.”
„Þar sé ég að ég er knmlnn með m;
Bjöm Bjarman tekur á móti okkur á
inniskóm og vísar okkur til sætis í
vinnuherbergi sínu. A borðinu era
tímarit: Heart Beat og Taming the
number one killer. Björn er vanari því
að sitja í sæti blaðamanns en fyrir
svöram og spyr ljósmyndarann hvort
það sé ekki best upp á birtuna að hann
sitji í sófanum. Hann lítur á Kjarvals-
mynd fyrir ofan sig þegar hann er sest-
ur í sófann. Myndin er grænt stúlku-
andlit.
„Kjarval gaf mér þessa stúlku og
það er afar gott aö hafa hana fyrir
framan sig viö skrifboröiö.
Jú, ég er búinn að fá mér ritvél
aftur,” segir hann aðspurður hvort
hann stundi ekkert ritstörfin. ,,Og við
eram hætt að þérast. Þetta bölvað bar-
dús í kringum slagverkið hefur hindr-
aðmigíölluslíku. ”
„Þetta er nú ekki klassíska sagan
um manninn sem fær sting úti á götu
og er fluttur í of boði á s júkrahús heldur
beint framhald af of háum blóöþrýst-
ingi sem uppgötvaðist fyrir 10 áram.
Ég hef þá vafalaust verið búinn að
ganga með háþrýsting lengi. Hann
leynir afar mikið á sér. Mín persónu-
lega skoðun er sú að það sé hreint ekki
vanþörf á þvi að allir sem era orönir 18
ára og eldri séu mældir. Ef þetta finnst
nægilega fljótt er hægt að koma í veg
fyrir þær afleiðingar sem ég varö
fyrir. Það var allt um seinan þegar ég
kom til læknis.
Þetta þróaöist stig af stigi. Ég fékk
verk í brjóst og út í handlegg. Sjúkra-
bíll fór aö frekventera tröðina og
maður fór gjaman einstaka sinnum á
rauðu ljósi,” segir Björn rólegur.
Hjartaþræðing
„Árið 1977 stóð dálítiö illa í bóliö hjá
mér. Um sumarið var verið að taka
upp sjónvarpskvikmynd eftir mig og
ég lét sjúkdóminn lönd og leið. Ég fékk
þetta síðan beint í bakið þegar
haustaði 77. I október það ár fór ég
þrisvar eða fjórum sinnum á Land-
spítalann
Seinni partinn í nóvember þetta ár
fór ég í hjartaþræðingu sem mikið
hefur verið talað um og meira kannski
af vanþekkingu en viti. Hjarta-
þræöing er fyrst og síðast rann-
sóknaraðferð. I fljótu bragði sagt þá er
farið meö slöngu í gegnum mann.
Skorið á æð í nára og slöngunni ýtt alla
leið upp i stóru slagæðina eða ósæðina.
Þá er sprautað kontrastefni niöur í
hjarta og kransæðar. Síðan er kvik-
myndað. Að gefnu tilefni vegna gagn-
rýni sem þetta tæki hefur fengið vil ég
taka fram aö það er fyrst hingað komið
til margþættra rannsókna annarra en
hjartarannsókna. Þessari rannsókn
fylgja engar kvalir, í mesta lagi smá-
óþægindi. Maður liggur í eins konar
hálftunnu og er snúiö á alla enda og
kanta meðan mynd er tekin. Fylgst er
meö þrýstingi og öllu slíku á meðan á
þessu stendur. Til að leggja áherslu á
hvaö tækið er framstætt má geta þess
að læknamir nota gamlan sjónvarps-
skerm í stað nýtísku.
Eg hef oft farið í rannsókn bæði hér
og erlendis. Það er mikill munur hvað
betur er búiö að þeim erlendis og tækin
eru þar eingöngu gerð til að skoöa
hjarta og kransæðar.
Daginn eftir rannsókn kallaöi læknir
mig afsíðis og sagði mér að ég þyrfti
greinilega á aðgerð að halda. Hægri
kransæðin væri ailt að því stífluö og sú
vinstri alls ekki laus við þykkildi. Að-
gerð var eina lausnin. Þetta var í lok
nóvember.
Fór í þessa
aðgerð blindandi
Læknirinn sagði að fljótt upp úr ára-
mótum fengi ég nákvæmar upplýsing-
ar. Ég færi ekki seinna en um miðjan
janúar út. Að öðra leyti fékk ég afar
fátæklegar upplýsingar um aögerðina.
Ég fór í þessa aðgerð blindandi. Þaö
eina sem komst að hjá mér var að ég
fengi einhvem bata. Eg sá að ekki var
hægt að lifa viö það ástand sem ég
hafði búið við síðustu vikumar. Það
eina sem ég hugsaöi var að líðanin gæti
ekki orðið verri en hún var. Eg var
ókvíðinn.
Á þessum árum höfðu ekki margir
farið í svona aðgerð. Það fóru í allt 28
sjúklingar þetta ár. Núna er þessi tala
130—160 á þessu ári. Það sér hver að
það var ekki sent í hverri viku á
þessumárum.
Síöan geröust hlutirnir nokkuð fljótt.
Fljótlega fékk ég að vita að ég ætti aö
mæta á Brompton Hospital í London.
Ég átti að vera mættur þar úti
þriðjudaginn 17. janúar. Þann dag ætti
aðgerðin aö fara fram klukkan 9 að
morgni.
Til gamans get ég þess að þrátt fyrir
að ég hefði veriö oft á Landspítalanum
í rannsókn kom í ljós að ég haföi aldrei
verið blóðflokkaöur. Ég þurfti því að
fara sérstaka ferð til aö láta blóöflokka
mig. Það var líka annað sem átti eftir
að plaga mig dáh'tið. Skilyröi fyrir aö
aðgerðin væri framkvæmd var að í
mér væri engin tönn skemmd. Ég var
með gervitennur að ofan og einhverjar
skemmdir í neðri gómi. Tíminn var svo
naumur að það varö að rífa úr mér
allar tennur í neðri gómi. Þetta hefur
líklega verið til að fyrirbyggja sýk-
ingu. Þetta kom mér í koll eftir aðgerð-
ina. Það var með því sársaukafyllsta
þegar tvær hjúkranarkonur voru að
troða upp í mig neðri kjaftinum þegar
ég kom af gjörgæsludeild.
Gat ekki
sent varamann
Aögerðin var svonefnd By pass eða
framhjáleiðsluaðferð. Hún er fólgin í
því að bláæðabútar eru teknir úr hand-
leggjum eða fótum, brjóstholiö opnaö
og þessir bútar eða græölingar festir
annars vegar við ósæðina og hins vegar
fyrir neðan skemmdina á kransæðinni.
Það vora tveir bandarískir læknar sem
notuðu þessa aðferð fyrst ’67. Þetta var
því tiltöiulega nýtt þegar ég fór. Fyrsti
íslenski sjúklingurinn sem fór í svona
aðgerð fór 72. Læknirinn sem fram-
kvæmdi þessa aðgerö fyrstur í Bret-
landi og í tíu ár var Mr. Clealand. Það
var sagt í grini að þaö væri kaup kaups
aö hann fengi að lemja laxveiðiár á
sumrin hér heima og rista Islendinga á
vetrum. Clealand hefur komið hingað
á hverju sumri og veitt lax og á marga
góða kunningja hér. Hann hefur
áreiðanlega átt stóran þátt í aö skapa
brú í hjartaskurölækningum milli
Islands og Bretlands. Hann var að
draga sig í hlé um þetta leyti og ég var
meö síöustu sjúklingunum sem hann
skar.
Ég fór í kalsa veðri héðan — einn upp
í himinblámann og hafði ekki annaö
faramesti en vissuna um að ég kæmi
betri heim til baka. Ég var öraggur um
að ekkert óhapp yrði og verri gat ég
ekki komið.
Af tilviljun var annar sjúklingur með
fylgdarmanni með sömu vél og ég fór í
og það er yfirleitt venjan að vera meö
fylgdarmann.
Ég vildi aftur á móti fara einn. Ég
gat ekki sent varamann á völlinn.
Þetta var eins manns leikur.
. Eg þoldi illa breytingarnar í þrýst-
ingi þegar viö voram að lenda í Lond-
on. Eg kom því dálítið dauður út úr vél-
inni og vissi lítið af mér fyrr en ég var
kominn á spítalann.
Mér fannst dálítið fornfálegt á
Brompton þá. Blóöþrýstingsmælamir
vora til dæmis karlmannstak að halda
á. Þær vora að siigast undan þessu
hjúkranarkonurnar. Ég gat mér þess
til að þetta væri fyrsta módelið af
slíkum tækjum. Núna er hins vegar
orðið mikið breytt á Brompton, búið að
teppaleggja og ísskápar á sjúkra-
stofunum þannig aö menn geta jafnvel
fengiö sér einn gráan eftir aögerð,”
segir Bjöm og glottir.
Ég kom á laugardegi. A mánudags-
morgun kom dálítið skemmtilegur
Spánver ji til að raka af mér öll lífhár.
Viðtal:
Siffurður G. Valffeirsson
Mffndir:
Einar Ólason