Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.1983, Blaðsíða 12

12
DV. MANUDAGUR 21. NOVEMBER1983.
Frjálst.óháð dagblað
Útgátufélag: FRJÁLS FJÖLMIDLUN HF.
StiómarformaCurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoóarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjó'ar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA )2—I4.SÍMI 86411. Auglysingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla,áskriftir,smáauglýsingar,skrifstofa: ÞVERHOLTIII.SÍMI27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF., SÍDUMÚLA 12. P renlun:
Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 250 kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblað25kr.
Innreið SlS-veldisins
I setningarræðu sinni á landsfundi Alþýðubandalagsins
skoraði Svavar Gestsson á flokksmenn sína að skapa
samstöðu um róttæk úrræði við lausn þjóðfélagsmála.
Eitt þeirra atriða sem Svavar nefndi sem höfuðbar-
áttumál var „stöðvun óhófsfjárfestingar í verslun,
bönkum og milliliðum.”
Þessar upphrópanir Svavars eru ekki nýjar af nálinni
og löngum hefur milliliðagróði og svokallaðar verslunar-
hallir verið fleinn í holdi þeirra alþýðubandalagsmanna.
En því er þetta nefnt sérstaklega að svo vildi til þann
sama dag og formaðurinn skar upp herör gegn óhófsfjár-
festingunni í versluninni að Samband íslenskra sam-
vinnufélaga, Kaupfélag Reykjavíkur og nágrennis og
fleiri aðilar opnuðu nýja stórverslun í Reykjavík sem
nefnist Mikligarður.
Verslun þessi er sú stærsta sinnar tegundar og mun
bygging húsnæðisins hafa kostað nærri tvö hundruð
milljónir króna. Að vísu hefur hún komist á laggirnar
bakdyramegin því SÍS fékk á sínum tíma leyfi til þessar-
ar byggingar á allt öðrum forsendum. Verslun var leyfð
þar 1981 af vinstri meirihluta borgarstjórnar til fimm ára
og samkvæmt því er henni nú hleypt af stokkunum til 36
mánaða lífs. En Sambandið munar greinilega ekki
mikið um slíka „óhófsfjárfestingu” þegar það markmið
þess er í húfi að ná fótfestu í smásöluverslun í
höfuðborginni.
Það hefur lengi veriö draumur þeirra SÍS-manna að
hasla sér völl í Reykjavík með sama hætti og kaupfélögin
hafa nánast einokað alla verslun í kaupstöðum lands-
byggðarinnar. I krafti síns mikla veldis, fjármagns og
undirboða, hafa þeir smám saman drepið af sér alla sam-
keppni og sitja einir að smásöluverslun víðsvegar um
landið, viðskiptavinum til skapraunar og óþurftar.
Mikligarður við Sundin er fyrsta alvarlega tilraunin
sem kaupfélags- og SÍS-veldið gerir til að ná sömu tökum
í Reykjavík.
I upphafi var fyrirhugað að fjármagna verslunar-
bygginguna með framlögum frá lífeyrissjóðum verka-
lýðsfélaganna en þegar því var hrundið, af almennings-
áliti og launþegum sjálfum, lagði SlS eitt fjármagnið til
og eru þó ekki öll kurl komin til grafar í þeim efnum. Ekki
fer þó milli mála hverjir eru velgerðarmenn hinnar nýju
tangarsóknar einokunarhringsins því Þröstur Ölafsson,
framkvæmdastjóri Dagsbrúnar, og innsti koppur í búri
Alþýðubandalagsins, er stjórnarformaður verslunarinn-
ar.
Það kemur því vel á vondan þegar Svavar Gestsson
flytur barátturæðu gegn „óhófsfjárfestingu” í verslun.
Að undirlagi og með stuðningi þeirra afla sem Svavar
þykist vera umboðsmaður fyrir er lagt í stórtækustu fjár-
festingu verslunarinnar fyrr og síðar!
Það er kaldhæðni örlaganna að verslunin skuli opnuð
þann sama dag og formaður Alþýðubandalagsins dregur
upp grýlumynd af „óhófsfjárfestingu”.
Nú ber að sjálfsögðu að fagna því þegar aukin þjónusta
bætist við í höfuðborginni. Samkeppnin kemur
neytendunum til góða. I þeim efnum er engin miskunn og
á ekki að vera.
En enginn skyldi gleyma því eða yfirsjást að hér er á
ferðinni annað og meira en verslun til viðbótar.
Mikligarður er tákn þeirrar sóknar sem SÍS-veldiö er að
hefja í höfuðborginni og tákn þeirrar staðreyndar að
„óhófsf járfestingin ’ ’ er mest þar sem valdið er sterkast.
-ebs.
Áróður gegn
sjávarútvegi
Þaö hefur ágerst mjög undanfarin
misseri aö umræða um sjávarút-
vegsmál hefur oröið mun neikvæöari
en áöur. Þeir sem aö sjávarútvegs-
málum starfa hafa veriö fordæmdir
fyrir hina breytilegustu hluti. Full-
yröingar eru um of stóran fiskiskipa-
flota og hann illa rekinn. Minnkun
eöa samdráttur fiskstofna er sagöur
sjómönnum aö kenna. Þaö liggur
stundum í umtalinu að sjávarútveg-
urinn sé ómagi á þjóöinni.
Bankastjóri við aöalviöskipta-
banka landsins segir það löngu kunn
sannindi aö allt of margir sjómenn
séu á Islandi. Það er sjálfsagt ekki
langt í yfirlýsingu um aö gjaldeyrir
okkar veröi til í bönkunum - seðla-
bankastjóri hefur látið aö því liggja.
Stofnanir tengdar sjávarútvegi
eru hornrekur.
Skóli eins og Fiskvinnsluskólinn
sem átti aö veröa óskabam fiskveiöi-
þjóðarinnar, veiðimannaþjóöarinn-
ar, er enn í mjög ófullnægjandi leigu-
húsnæöi og ekkert bólar þar á
myndarlegri uppbyggingu. Fisk-
matsmenn og eftirlitsmenn hjá
Framleiöslueftirliti sjávarafurða
eru illa launaðir. Uttektar- og eftir-
litsmenn þeirrar stofnunar þurfa;
helst aö ferðast á puttanum ef þeir
þurfa að ferðast á milli byggða, þaö
Skúli Alexandersson
er munur aö sjá hvemig búið er að
bankaeftirlitsmönnum þegar þeir
koma til aö líta á fiskbirgöir eöa þá
eftirlitsmönnum á vegum Raf-
magnsveitna ríkisins.
Áróður skilar árangri
Þessi áróöur og afstaöa er þegar
farin aö skila árangri, erfiöara og
erfiöara reynist aö manna fiski-
skipaflotann. Ungt fólk foröast
þessa atvinnugrein, þeim fækkar ár
frá ári sem sækja um skólavist i
Stýrimannaskólanum. Ef fram
heldur sem horfir að fjölmiðlar og
forystumenn útþaninna þjónustu-
stofnana, banka og verslunar, halda
áfram þessari neikvæðu umfjöllun
um sjávarútveginn veröur þeim
sjálfsagt aö ósk sinni. Þá kemur
fljótt að því aö sjómennirnir okkar
fari í land, skipin veröi bundin viö
bryggju eöa seld úr landi. Þá verður
gjaldeyrir búinn til í Seölabankan-
um, notaður til hinna breytilegustu
vörukaupa - og opnaður veröur nýr
vörumarkaður í auöum húsakynnum
Stýrimannaskólans.
Síöasta skýrsla Hafrannsókna-
stofnunar — svarta skýrslan um
þorskstofninn á fiskimiöum okkar —
er plagg sem viö skulum taka alvar-
lega. Við skulum ekki rengja þær
upplýsingar sem þar koma fram,
okkur ber að taka miö af þeim. Til-
laga um 200 þús. tonna þorskafla á
næsta ári miðast viö óbreytt ástand á
Islandsmiöum. Vitaö er um nokkuö
sterkan þorskstofn viö Grænland og
Færeyjar, Færeyingar hafa
fengið góöa þorskveiöi, þannig aö
með nokkurri bjartsýni getum viö
búist viö uppbót á þessum 200 þús.
Um frelsi og vald
Þessi grein er aö meginuppistöðu
tii sama efnis og ræöa sú, nokkuö
stytt, sem Sigurlaug Bjamadóttir,
fyrrv. alþm., flutti á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins.
Sigurlaug tekur fram, aö hún ósk-
aöi þess viö Mbl. að greinin yröi birt
þar, en af sérstökum ástæöum sáu
ritstjórar þess sér ekki fært að veröa
við þeirri beiöni.)
Ég gef ekki kost á mér viö kjör tii
miðstjómar á landsfundi Sjálfstæöis-
flokksins. Hefi setið þar ein, 10
undanfarin ár, fyrst sem formaöur
Landssambands sjálfstæöiskvenna
og síöan kjörin á landsfundi. Ég tel
eðliiegt og nauðsynlegt, aö viö
skipan miðstjórnar, sem annarra
valdastofnana innan flokksins, ráöi
engin æviráöningarsjónarmiö,
heldur verði þar jafnan hæfileg
endumýjun starfskrafta.
Lærdómsrík reynsla
Víst hefir þaö verið lærdómsrík
reynsla aö starfa þessi ár í miðstjórn
Sjálfstæðisflokksins — meö mörgu
ágætisfólki. Því er hinsvegar ekki aö
neita, að ég haföi fyrirfram gert mér
nokkuö aörar hugmyndir um starfs-
hætti hennar en raun ber vitni. Mér
hafa t.d. nokkuð oft fundist miö-
stjómarfundir heldur þunnskipaðir
— og þá hreint ekki fremur þeir, sem
lengst eiga aö sækja, sem hafa látiö
sig vanta. Mér hefir of sjaldan þótt
örla á stefnumótandi umræöu um
hugsjónir og stefnu flokksins um-
fram hiö venjulega þras um
efnahagsmál líðandi stundar. — Mér
hefir, í stuttu máli, fundist miö-
stjórnin h'kjast meira þunglamalegri
afgreiöslustofnun en vænta mætti af
svo völdum hópi, sem hana skipar, þ.
á m. mörgum ábyrgum forystu-
mönnum innan flokksins, sem ætla
mætti annaö og meira hlutverk en aö
hlusta á og meötaka boöskap og til-
kynningar frá æöstu prestum á
flokksskrifstofu.
A hverjum einstökum miöstjómar-
manni hvílir, að ég tel, ábyrgö og
skylda til aö tjá og skýra skoöanir
sínar — hvort sem þær njóta meiri-
hlutafylgis eöa ekki. I miöstjóm ætti
aö geta komiö fram einskonar þver-
skuröur skoöana innan fiokksins,
sem yröi um leið þáttur í stefnumót-
un hans og framkvæmd markaörar
stefnu.
En hvað um þaö. — Ég hverf úr
miöstjórn meö margar ánægjulegar
endurminningar. Aörar minningar á
ég raunar hka þaðan, sem eru nokk-
uö beiskari á bragöiö. Ég hlýt að játa
það hér í einlægni, að ég hef enn ekki
getað skilið, né heldur sætt mig viö,
þau vinnubrögö flokkssystkina
minna í miðstjórn á sl. vetri, er sér-
framboð sjáhstæöismanna á Vest-
fjörðum var á döfinni og mér var
neitaö um að gera grein fyrir okkar
málum í miöstjóm, áöur en hún tæki
afstöðu th beiðni okkar um aö fá aö
bjóöa fram í nafni flokksins — DD-
hsta. Sú beiðni var reyndar ails ekki
formlega fram komin, áöur en mið-
stjórn hespaöi máhö af meö slíkum
hætti, aö mér fannst fyrir neöan
virðingu Sjálfstæðisflokksins. — Hafi
tilgangurinn verið sá, sem hann auö-
vitað var, — aö berja þannig sér-
framboösmenn niður til hlýðni, þá
hlutu þessi viöbrögö miöstjómar aö
hafa þveröfug áhrif viö þaö sem
ætlunin var, sem og kom strax á dag-
inri.
„Prinsip"-ákvörðun
Þarna var ekki um málefnalega
niöurstööu aö ræöa af hálfu
miðstjómar flokksins og æöstu
forystumanna hans, heldur svokall-
aöa ,,prinsip”-ákvöröun. Þaö fékk ég
viðurkennt og staöfest eftir á, — og
ég hika ekki við aö fuhyröa, aö gegn
betri vitund var því haldið fram — og
haldiö á lofti af sömu aðUum, sem
töldu það henta flokknum betur, aö
Sigurlaug Bjamadóttir gerði nú
sjálfa sig að ómerkingi meö því aö
taka þátt í samskonar sérframboöi
og hún heföi lagst gegn í miöstjóm
þegar tvö sérframboö, í Suöurlands-
kjördæmi og Norðurlandskjördæmi
eystra, komu fram viö kosningamar
1979. — Þaö vissu aUir, sem vUdu
vita, aö sérstaöa Vestfjarðakjör-
dæmisins, aö því er varðaði sérfram-
boð, var ótvíræð. Skal ég ekki fara
nánar út í þá sálma hér. Auðvitað er
ég ekki óskeikul og getur missýnst
eins og hverjum öðrum. En mér
sýndist ekkert benda til þess, aö miö-
stjómarmenn gerðu sér það ómak aö
reyna aö kynna sér þetta mál nema
frá einni hhö, áöur en þeir í sínu gaU-
harða „prinsipi” höfnuöu DD-lista
á Vestfjörðum og settu um leið mig
og aöra óróaseggi meðal vestfirzkra
sjálfstæöismanna út af hinu flokks-
lega sakramenti. Og ekki bmgöust
leiðarahöfundar Mbl. flokksforyst-
unni hér fremur en fyrri daginn. Hér
var fariö beint af augum, tekin ein-
hhöa ákvöröun og farið á svig við
sannleikann með vel smuröa flokks-
maskínu á fuUum dampi. — Og aUt
var þetta í þágu flokkseiningarinnar,
sem nú skyldi fá sína andlitslyftingu,
hvaö sem hver segði.
Viljum standa undir nafni
Síst vil ég gera htið úr gildi eining-
ar og samstööu innan Sjáhstæðis-
flokksins. Viö höfum alltof lengi búiö
viö innbyrðis erjur og ósætti, sem viö
skulum vona, aö nú sjái loks fyrir
endanná.
En eining, sem byggö er á valdboði
og nauöung — og óskhyggju þar á
ofan, samrýmist ekki þeim hugsjón-
um Sjálfstæöisflokksins um frjálsa
hugsun og sjálfstæöa einstaklinga,
sem við vUjum hvað helzt í heiöri
hafa, ef viö viljum standa undir nafni
sem sjálfstæðismenn, ef viö vUjum
ekki að okkur dagi uppi sem póhtísk
nátttröll — eöa pólitískar strengja-
brúöur.
Mörgum sjálfstæðismönnum þótti
það nokkuð skrítiö — og lítt sannfær-
andi, að um sömu mundir og for-
maður flokksins lýsti því yfir hvaö
eftir annað í kosningabaráttunni sl.
vor, m.a. á fjölmennum fundum á
Akureyri og Isafirði, aö nú væri ÖU
sundrung aö baki og fuUkomin