Dagblaðið Vísir - DV - 01.11.1984, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR1. NOVEMBER1984.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Umsjón: Þórir Guðmundsson
AFRIKA:
HUNGURDA UÐIBLASIR
\m MILUÓNUM MANNA
Sérfræðingar álíta þó aö þessir
þurrkar heföu ekki valdiö eins
miklum hörmungum og þeir hafa
gert undanfariö ef maöurinn heföi
ekki gert afleiöingar þeirra enn
verri.
Tæknimenn Sameinuöu þjóðanna
halda því fram að stefna stjómvalda
i mörgum löndum Afríku og annarra
landa þriðja heimsins hafi mjög
slæm áhrif á matarframleiösluna.
Vegna þess að stjórnmálavaldið
hvílir í borgunum hafa stjórnmála-
mennimir haft mestan áhuga á aö
gera hag borgarbúa sem bestan.
Margar stjómir hafa sett veröhöft á
kjöt, grænmeti og mjólkuraf uröir til
aö geðjast borgarbúum. En
bændurnir hafa oft þvemeitað aö
f ramleiöa á þessu verði og stjómvöld
hafa orðið aö Qytja inn mat fyrir
erlendan gjaldeyri. Til aö afla þessa
gjaldeyris hafa mörg lönd aukið
framleiðslu hinnar svokölluöu
peningauppskeru, eins og kaffis,
kakós og annars sem selt er til
útlanda en er ekki hægt að nota til að
fæða eigin þjóð. Þetta gerir bændur,
sem áður framleiddu í agin maga,
háöa markaðssveiflum í útlöndum
auk þurrka og annarra náttúruham-
fara sem enn hrella þá. Ef verðfall á
erlendum mörkuðum kemur á sama
tíma og minnsti uppskembrestur
getur það skapaö mikinn voða fyrir
marga bændur.
Landbúnaður mikilvæg-
astur
Ráðgjöf sérfræðinga um hvað gera
skuli stangast á. Þó eru menn
yfirleitt sammála um sumt.
Stjómvöld þurfa að auka áherslu á
þróun landbúnaðar. Mikilvægast af
öllu er að halda liflnu I fólki og þaö er
landbúnaöurínn sem brauðfæðir
álfuna. Stjórnvöld verða að hætta við
að þröngva bændum til að selja mat
til borganna á óeðlilega lágu verði.
Einnig verður að stöðva innflutning
á ónauðsynlegum lúxusvörum og á
dýrummat.
Sameinuðu þjóðirnar leggja einnig
áherslu á aö smám saman veröi
skipt yfir í að framleiða matvöru,
sem verði neytt innanlands, í stað
lúxusvara til sölu erlendis. Á Vestur-
löndum benda menn á aö betur veröi
að nýta þróunaraöstoö en spilling og
skrifræði gleypir í sig mikinn hluta
þeirrar aðstoðar sem fyrir hendi er.
Mesta áhersluna þarf að leggja á þróun landbúnaðar í Afrfku.
sjúkdómiim sem líkami þess hefur
ekki orku til að berjast á móti.
Vatnsþurrð
Upplýsingafulltrúi FAO, Matvæla-
og landbúnaöarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna, Heinrich Von Loesch, var
á þurrkasvæöi Afríku í fyrra. Þá var
ástandið þegar orðið mjög slæmt.
Hann heimsótti meðal annars vatns-
dreifingarstaö stjómarinnar í
Eþíópíu.
„Einn bóndi sagði mér aö hann
heföi komið frá þorpi sínu sem væri
40 kílómetra frá búðunum við vatns-
dreifingarstaðinn. Hann hafði faríð
að heiman vegna þess að þar var
enginn matur og ekkert vatn. Hann
varði tímanum til að ganga á milli
búða, þar sem hann gat fengið vatn
eða mat, og þorpsins síns. Þar beið
eiginkona hans sem var mjög illa
farin af vatnsleysi. Hann var með
tvö böm sln með sér í eins konar
hreysi, gerðu úr trjárunnum. Hann
var með tvær eða þrjár hænur sem
gáfu af sér einstaka egg handa böm-
unum. Konan gat ekki fylgt honum
vegna þess að hún gat ekkert hreyft
sig vegna vökvaleysisins.
Þessi bóndi var heppinn. Hann átti
heima nálægt búðunum þar sem
hann gat fengið einhvem mat og
vatn. Flestir Eþíópíumenn eiga
heima f jarri öllum búðum.”
Matarhjálp bjargar
Margir Vesturlandabúar hafa
gagnrýnt mjög beina matarhjálp,
vegna þess aö hún letji menn til aö
rækta eigin uppskeru og valdi verö-
falli á innanlandsuppskeru.
átt. Þessi röskun á náttúrunni gerir
þurrka ekki bara skaölegri þegar
þeir koma heldur gerir hún þurrka
h'klegri.
Þurrkar landlægir
Þurrkar hafa lengi, ef ekki alltaf,
verið landlægir í Afriku. Vitað er um
fleiri en 20 meiri háttar þurrka á
Sahelsvæðinu einu i Vestur-Afríku
síðan á 17. öld. Sams konar þurrkar
hafa komiö annars staöar og valdiö
hungurdauða þúsunda I hvert sinn.
Leysa vandann sjálfir
I áratugi hafa Afríkumenn sagt
flest sín vandræði stafa af leifum
nýlendustefnu Evrópumanna fyrr á
þessari öld og þar áður. Evrópu-
menn hafi neytt afríska bændur til að
rækta vörur til útflutnings og haldið
þróun iðnaðar í skefjum I Afríku til
að geta sjálfir nýtt þau hráefni sem
nóg er af i álfunni. En á siðustu árum
þykir hafa vaknað skilningur í
Afríku á því að ekki þýði að saka
aðra um gamlar syndir, heldur verði
Afríkumenn sjálfir að reyna að leysa
sín vandamál.
Það verkefni er brýnast nú að
hægja á fólksfjölguninni. A meöan
stöðugt bætast fleiri munnar í hópinn
en matarframleiöslan hefur ekki við
getur ástandið aðeins versnað.
Samhhða baráttunni gegn fólks-
fjölguninni þarf að auka matarfram-
leiðsluna. Til þessa segja Afríku-
menn að þeir þurfi stóraukna
þróunaraðstoð, en Vesturlandabúar
leggja aö þeim að nýta betur þá
aðstoð sem til er.
Á stórum svæðum í Afríku bíða
milljónir manna dauða sins ef ekki
fer að rigna fljótlega. Einna verst er
ástandið í Eþíópíu þar sem rigninga-
tími sumarsins brást algeríega. Þar
eru fimm milljónir manna í hættu á
að deyja hungurdauða. Rigningam-
ar brugðust líka fyrir sunnan, í
Kenýa. Á þessum svæðum eru tvö
rígningartímabil, í maí til júh og í
október til desember. Ef það síöara
bregst, eins og það fyrra, verða af-
leiðingamar hræðilegar.
I hvert skipti sem rigningartíminn
bregst fer í gang röð atburða. Kom-
uppskeran bregst og bóndinn hefur
því hvorki nóg til aö mata sjálfan sig
og fjölskyldu sína né til að selja.
Skortur skapast sem veldur því að
verð hækkar. Ekki er neitt afgangs
handa búfénu sem hefur heldur enga
beitarhaga. Bóndinn veröur að selja
búféð til að fá peninga fyrir mat og
vegna þess að hann getur ekki haldið
því lifandi.
Deyr úr sjúkdómum
I sláturhúsum er offramboð á dýr-
um og þau eru líka horuð og iha hald-
in. Verðið feUur og enn aukast vand-
ræði bóndans. Hann og fjölskyldan
verða að fara að borða komið sem sá
á tU næstu uppskeru, sem þýðir að
hvort sem rignir eöa ekki verður sú
uppskera aUtaf léleg. Stundum þarf
bóndinn að halda til borgarinnar og
skUja konu og yngstu börnin eftir á
búinu. Þetta er það sem hefur verið
að gerast, sérstaklega í Austur-
AfrQtu, á undanförnum árum. Með
hverjum uppskerubrestinum eiga
fleiri á hættu hungurdauöa.
Yfirleitt deyr fólk ekki beint af
hungri heldur af næringarskorti og
,,Ég verð að segja að ég hef aUtaf
reynt að verja venjulega og vel
rekna matarhjálp. Ég hef sjálfur
bjargast vegna matarhjálpar. Ég er
þýskur og eftir stríðsárin var það
Hoover skólagrauturínn frá Banda-
ríkjunum sem hélt í mér lífinu. Eg
velti því stundum fyrir mér hvort
aUir þessir menn, sem hafa áhyggjur
af matarhjálp, hafi nokkum tíma
þurft að reiða sig á slíka hjálp,” seg-
ir Von Loesch.
Fólksfjölgunin ógurleg
En þó ekki blási byrlega fyrir
ibúum Afríku tU næstu mánaöa er
langtímaútUtiö þó enn verra. Meö
hverju árinu sem liður er minni
matur tU skiptanna í heimsálfunni.
■FóUtsf jölgunin er hraðari en aukning
matarframleiðslu. Það þýðir einfald-
lega að nú er minni matur til handa
hverjum Afríkubúa en fyrir 20 árum.
Og þróunin í þessa átt er aUtaf aö
versna.
Fólksfjölgunin er sh'k að íbúaf jöldi
álfunnar vex um þrjú prósent á
hverju ári. En matarframleiðslan
vex ekki nema um tvö prósent.
Fólksf jölgunin hefur orðið tU þess að
fóUc hefur færst út á svæði sem eru
alveg á mörkum þess að hægt sé að
lifa á því sem hægt er aö rækta þar,
þannig að hættan á hungurdauða
eykst enn fyrir það fólk.
Þetta fólk, sem bætist í hópinn á
hverju ári, hefur þurft eldivið og það
hefur þurft að ryöja skóga tU aö
mynda sér akra til ræktunar. Þetta
hefur leitt tU vaxandi skógeyðingar.
Talið er aö um helmingur lands í
Afríku sé nú eyðimörk og sífellt
stækkar þetta svæði. Saharaeyði-
möikin vex hættulega hratt í suður-
Ný tæknl þarf að uppfyUa þarflr heimamanna, eins og þessi vatnsdæla gerir.
'