Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.1984, Qupperneq 8

8
DV. LAUGARDAGUR15. DESEMBER1984.
Frjálst.óháð dagbfað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLÚN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aóstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
•27022. .v,.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI ll.SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakurhf.
.Áskriftarverðá mánuði 310 kr. Verð í lausasölu 30 kr. Helgarblað 35 kr.
Óskhyggja og „okurvextir"
Seinkun nýrrar ákvörðunar um vexti á næsta verð-
bólgutímabili bendir til, að niðurstaðan verði eins konar
málamiðlun. I henni verði tekið tillit til þeirra, sem vilja
raunvexti, og hinna, sem vilja vaxtakostnað atvinnulífs
og húsbyggjenda sem allra minnstan.
Seðlabankinn hefur lagt fram varfærnar hugmyndir,
sem andstæðingum raunvaxta finnst of háar. Þær fela þó
í sér minnkun raunvaxta af verðtryggðum lánum og
aukningu hinna öfugu vaxta af óverðtryggðum lánum.
Hagfræðilega’eru þær rangar, en diplómatískt hugsan-
lega nauðsynlegar.
Meðan umtalsverður hluti stjórnmálaafla og stjórn-
málamanna landsins sér ekki samhengi milli framboðs
og eftirspurnar að lánsfé, verður erfitt að rækta hér inn-
lendan sparnað. Búast má við, að áfram verði að treysta
á útlendan sparnað og taka stór lán í útlöndum.
A næsta ári munum við þurfa að greiða 5—6 milljarða í
vexti af erlendum lánum. Sú byrði mun síðan þyngjast ár
frá ári, unz þjóðin verður gjaldþrota, ef til vill áður en
ríkjandi kynslóð verður búin að velta byrðunum yfir á
börnin sín. Við erum að sökkva í kviksyndi.
Utbreiddur er sá misskilningur, að erlend lán séu ódýr-
ari en innlend. Vextir á íslandi eru ekki hærri en í ná-
grannalöndunum og eru til dæmis lægri en í blómstrandi
efnahag Bandaríkjanna. I útlöndum er líka markaðsverð
á vöxtum. Því þurfum við að sæta eins og aðrir.
Ur því íslenzkir stjórnmálamenn og aðrir innlendir
andstæðingar raunvaxta geta ekki ráðið vöxtum í útlönd-
um, vilja þeir stjórna vöxtum innanlands. Þeir líta í ein-
stefnu á hagsmuni lántakenda og hafa ekki minnstu hug-
mynd um, að til sé lögmál framboðs og eftirspurnar.
Þeir, sem hafa atvinnu af ráðleggingum til fólks um
meðferð fjármuna, eru byrjaðir að vara við afleiðingum
þeirrar málamiðlunar í vöxtum, sem er á næsta leiti.
„Sparifjáreigandi! Varúð! ÖVerðtryggt sparifé” var um
daginn fyrirsögn á blaðagrein eins þessara manna.
Nú eru um 60% sparifjár á óverðtryggðum reikningum,
sem munu veröa mjög óhagstæðir á næstu mánuðum.
Reiknað er með, að verðbólgustigið í janúar verði allt að
80%. Augljóst er, að margir munu færa peninga sína á
verðtryggða reikninga til að verja þá þessari holskeflu.
Næsta skref andstæðinga raunvaxta verður svo atlaga
gegn verðtryggingunni. Sú atlaga mun enn minnka inn-
lendan sparnað ofan á þá minnkun, sem væntanleg mála-
miðlun mun hafa í för með sér. I skorti á innlendu lánsfé
munu háir vextir til útlendinga í vaxandi mæli taka við.
Ríkisstjórnin er að missa tökin á þessu eins og öðru,
sem hún hefur fitlað við. Fyrr á þessu ári fór hún vel af
stað í tilraunum til að hækka raunvexti og rækta innlend-
an.sparnað. Sjálf bauð hún lífeyrissjóðum 9,29% raun-
vexti og innleysendum spariskírteina 8% raunvexti.
Sparnaðarandinn hvarf eins og dögg fyrir sólu á þeim
tveimur vikum, sem liðu, meðan ríkisstjórnin tregðaðist
við að viðurkenna fall krónunnar. Skynsamt fólk kaus
fremur að spekúlera í gengislækkun en raunvöxtum. Það
keypti sér áþreifanlega hluti fyrir peningana.
Lítið dugar að hafa áhyggjur af vaxtabyrði atvinnulífs
og húsbyggjenda, þegar sparnaður fer minnkandi. Ef
misvitrir menn koma með handafli í veg fyrir það, sem
þeir kalla „okurvexti” hér innanlands, verður ekki í önn-
ur hús að venda en mun hærri raunvexti í útlöndum.
Oskhyggja verður aldrei farsæl stjórnarstefna.
Jónas Kristjánsson
Nýja menntatestið
— Nei! Þú hér! En sú heppni! Þú
getur þá splæst kaffi.
Eg heilsaði honum af fyllstu kurt-
eisi og haföi ekki fyrir því að spyrja
fyrir hvorn okkar þessi fundur væri
heppni. Þessi ungi menntskælingur,
sem ég hiröi ekki að nefna hér meö
nafni, hefur einstakt lag á því að
hitta menn á kaffihúsum og þvinga
út úr þeim kaffibolla. Síöast þegar ég
hitti kauöa var hann reyndar ekki á
kaffihúsi heldur á hraðferð út af
danshúsi og naut viö það aðstoðar
þriggja stæðilegra dyravarða. Eg
kunni því ekki við að segja
langtsíöanviðhöfumsést, og spurði í
staðinn hvemighefurðuþað?
— Skítt, maður, skítt. Þetta er að
verða algjör bömmer!
— Það var leitt að hey ra!
Eg sagði þetta eins sannfæringar-
laust og mér var framast mögulegt.
Eg held líka að hann hafi tekiö eftir
því og hver veit nema hann hefði
móögast, staöið upp og farið, hefði
gengilbeinan ekki komið aðvífandi í
þessum orðum töluðum og minnt
hann á að hann átti frítt kaffi í vænd-
um. Hann móðgaðist semsagt ekki,
en pantaöi þess í staö kaffi og væna
sneið af fokdýrri rjómatertu, um leið
og hann glotti djöfullega framaní
mig.
Meöan ég var aö panta mitt kaffi
og rúnnstykki með osti, bætti hann
síðan gráu ofaná svart með því að
taka sér sígarettu úr mínum pakka
og greip frammí fyrir mér í miðri
pöntuninni og heimtaöi eld.
— Djöfulsins óþverra reykir þú
annars, sagði hann og hnerraði.
Ég gætti þess vel að láta enga sam-
úð í ljós, sagði ekki einusinni guö-
hjálpiþér. Einhvern tímann var því
logiö að mér að hnerrar hefðu veriö
taldir fyrsta einkenni svartadauða á
sinni tíð og þess vegna væri enn til
siös að biðja almættið að hjálpa
hnerrandi fólki. Ekki hefði ég óskað
drengnum svartadauða! En stóru
bólu, kannski.
Þegar menn vilja heyja stríð yfir
kaffibollum er þögnin máttugt vopn.
Andstæöingurinn hjalar brosmildur
og kátur og heldur aö hann skori stig
meö hverju orði en tunga hans verð-
ur smám saman tregari og þyngri
eftir því sem þögnin verður máttugri
og brosin og hlátramir og aðdáunin á
andagift hans koma ekki á tilsettum
tímum. En þögninni verður ekki
beitt á svo sjálfumglaða kálfa sem
þennan menntskæling. Svo ég leitaði
að umræðuefni, sem kæmi honum
illa, og fann þaö þegar í staö.
— Hvernig gengur í skólanum?
— Það gengur skítt, maður, skítt!
Enþaðeralltílagi.
Úr ritvélinni
Ólafur B. Guðnason
Eg lét í ljós þá heilindalausu ósk að
svo væri en minnti hann á að nú
blasti stúdentsprófið við. Alvara lífs-
ins, í stuttu máli sagt, eftir þriggja
ára gjálífi.
— Blessaður vertu, það er ekkert
til þess að hafa áhyggjur af. Nú hef-
ur maður bara áhyggjur af nýja
menntatestinu!
Eg misskildi hann í fyrstu og
spurði nú í einlægri undrun hvort
kristindómsfræðsla hefði verið tekin
upp í menntaskólunum.
— Ekki svo aö skilja að ég hafi
neitt á móti þjóðkirkjunni, sagöi ég.
— En er ekki vonlaust verk að ætla
að kristna fólk á menntaskólaaldri?
— Hvaða kristindómsfræðsla?
Hvað ertu að þrugla?
— Nú, varstu ekki að tala um Nýja
testamentið?
Hann hló! Fyrst hjartanlega og
græskulaust, en smám saman kom
fyrirlitningartónn í hlátrasköllin.
— Ég var að tala um nýja mennta-
testið, maður! Hefurðu ekki fylgst
með? Veistu ekki að þaö á að gera
gamla menntatestið að engu?
Eg fann það svo ekki varð um villst
að ég var orðinn miðaldra. Mér þótti
þaö sárt, og mér fannst það alltof
snemmt. Ég sem átti tíu ára
stúdentsaf mæli í vor!
— Sko, þeir ætla aö fara að prófa
menn upp á nýtt inn i Háskólann! Nú
verður ekki nóg að hafa gamla
menntatestiö upp á vasann.
Hann horfði á mig og sá að ég
skildi ekki hvaö hann átti við.
— Stúdentsprófiö dugar ekki leng-
ur, hreytti hann þá út úr sér, og saup
óvárlega á brennheitu kaffinu, mér
til óblandinnar ánægju.
Þegar hann hafði þurrkað tárin úr
augunum og rænt af mér annarri
sígarettu, sem honum þótti greini-
lega jafnvond og sú fyrri, hélt hann
útskýringunum áfram.
— Stúdentsprófið er ekki lengur
gæðastimpill, skilurðu? Nú vilja þeir
í Háskólanum fá að tékka það af
sjálfir hvort verðandi menntamenn
þjóðarinnar eru nógu menntaðir til
þess að notfæra sér kennslu á
háskólastigi. Við verðum semsagt að
taka tvö stúdentspróf. Annað að vori,
til þess að komast út úr mennta-
skóla, og hitt að hausti, til þess að
komast inn í Háskólann. Prófið sem
við tökum í Háskólanum, það er nýja
menntatestið. Stúdentsprófið er
gamla menntatestið.
Eg hugleiddi þessa orðskýringu
lengi og þar kom að iokum aö ég
skildi.
— Þeir vilja semsagt fækka í Há-
skólanum. Snúa aftur til hinna gömlu
góðu daga, þegar aðeins úrvals
menn fengu að komast þar inn fyrir
dyr!
— Einmitt, nú á að halda fjöldan-
umfyrirutan.
— Nýja kjörorðið er semsagt:
„Ekki skaramennt, heldur fá-
mennt!”
Hann leit á mig spyrjandi, en mér
datt ekki í hug að útskýra fyrir hon-
um hvað ég átti við. Eg hafði náð
undirtökunum aftur.