Dagblaðið Vísir - DV - 06.08.1987, Blaðsíða 10

10
FIMMTUDAGUR 6. ÁGÚST 1987.
Útlönd
DV
Bíll, bókabúð og
túlkur lykilatriðin
Frakka skortir sannanir gegn meintum sprengjumönnum
Rúmum mánuði eftir að franska
lögreglan hóf umsátur sitt um sendi-
ráð írana í París er enn óljóst hvaða
þátt dularfulli túlkurinn Vahid
Gordji. sem sagður er vera annar
valdamesti maðurinn í sendiráðinu,
átti í sprengjutilræðunum í París í
fyrrahaust.
Þann 17.júlí síðastliðinn slitu
Frakkar stjómmálasambandi við ír-
ana vegna þess að írönsk yfirvöld
neituðu að afhenda Gordji til vfir-
heyrslu um meinta aðild hans að
sprengjutilræðunum. Frá 30.júní
hefúr sendiráð írana í París verið
umkringt til þess að Gordji leggi
ekki á flótta.
Þrettán manns biðu bana og um
tvö hundruð og fimmtíu særðust í
sprengjutilræðunum sem hófust í
desember 1985 og héldu áfram í sept-
ember 1986. Samtök. er sögðust
styðja arabíska samviskufanga. tóku
á sig ábyrgð á sprengjutilræðunum
og kröfðust lausnar þriggja skæru-
liða sem sitja í frönskum fangelsum.
Grunaðir
Franska lögreglan sakaði bræður
líbanska skæruliðans Georges Ibra-
him Abdallah, sem er kristinn
marxisti, um sprengjutilræðin og
lýst var eftir þeim um allt Frakk-
land. En rannsóknardómarinn, er
tók að sér málið snemma á þessu
ári, hefúr beint rannsókn sinni að
gruggugum undirheimi bókstafstrú-
aðra múhameðstrúarmanna sem
verið hafa í sambandi við íran. Frá
því í mars síðastliðnum hafa átján
múhameðstrúarmenn verið settir í
steininn, sakaðir um glæpsamlega
starfsemi og fyrir að hafa í fórum
sínum ólögleg vopn og sprengiefni.
Leynifundir
Af játningum þeirra, sem láku til
franskra fiölmiðla. má sjá að um er
að ræða virk samtök innflytjenda frá
Mið-Austurlöndum. Virðist starf-
semi þeirra bæði bvggð á ótta og
hugsjónum. Leynilegir fundir eru
tíðir og þeim berst sprengiefni fyrir
fé sem ekki er vitað hvaðan kemur.
Aðeins hefur verið hægt að bendla
þrjá fanganna beint við sprengjutil-
ræðin í fyrra. Var einn þeirra gripinn
er hann var að keyra sprengiefni um
París en sprengiefni fannst hjá hin-
um tveim. Hinir fangamir eru
grunaðir um óbeina aðstoð við
sprengjutilræðin og um að ráðgera
fleiri sprengjutilræði.
Tengslin við íran þykja samt ekki
sterk. Franskt blað birti nýverið
hluta af meintri skýrslu leyniþjón-
ustunnar. Þar kom fram að
sprengjumenn hlytu menntun í íran
og hlýddu skipunum íranskra yfir-
valda um að „flytja byltinguna út“.
Innanríkisráðherra Frakka, Charles
Pasqua, neitar tilvist slíkrar skýrslu
og segir að frönsk yfirvöld hafi aldr-
ei bendlað íran beint við sprengjutil-
ræðin.
Uppljóstranir
Uppljóstranir þess er gripinn var
fyrir að flytja sprengiefni og leyni-
legar segulbandsupptökur urðu til
þess að fleiri voru gripnir auk þess
sem grunur féll á Gordji, að því er
heimildarmenn rannsóknaraðila
segja. Þeir bæta því þó við að sann-
anir vanti gegn Gordji.
Líbaninn Mohamed Muhadjer,
sem rak bókabúð múhameðstrúar-
manna í úthverfi Parísarborgar þar
til hann var handtekinn í mars, er
álitinn vera aðaltengiliðurinn við
Gordji. Samkvæmt lögregluskýrsl-
um, sem fréttamenn hafa komist yfir,
er talið að það hafi verið bifreið
Muhadjers sem sprengju var varpað
úr að fataverslun þann 17.september
í fyrra. Bifreiðin fannst síðar í bílsk-
úr Gordjis.
Tilbúningur
Lögfræðingur Muhadjers segir
skýrsluna vera tilbúning. Segir hann
skjólstæðing sinn hafa verið notað-
an til þess réttlæta Gordjimálið.
Lögfræðingurinn viðurkennir
reyndar að Muhadjer hafi keypt
notaðan BMW og gefið Gordji en
heldur því fram að bíll sá er vitni
sáu hafi hvorki verið sama módel
né eins á litinn. Segir hann lögregl-
una ekki hafa skilað skýrslu um
rannsókn á bílnum þar sem hún viti
að það er ekki sami bíllinn. Muhadj-
er var náinn vinur Gordjis, að sögn
lögfræðingsins, og fékk hann bóka-
sendingar frá Iran gegnum hann.
Árekstur
Gordji hefur þegar verið yfirheyrð-
ur tvisvar af frönsku lögreglunni,
1985 og 1986. I þetta skipti leitaði
Samkvæmt lögregluskýrslum á bif-
reið, er sprengju var varpað úr i
Paris í september í fyrra, að hafa
fundist í bílskúr íranska „túlksins"
Vahid Gordjis. Hann hefur leitað
hælis í sendiráði írana og neitar að
svara spurningum frönsku lögregl-
unnar. Símamynd Reuter
hann hælis í sendiráði lands síns og
þarf þess vegna ekki að mæta til
yfirheyrslu, að því er írönsk yfirvöld
fullyrða.
Heimildarmaður í tengslum við
rannsóknaraðilana segir að líklegt
þyki að Gordji hafi átt einhvem
þátt í sprengjutilræðunum. Hann sé
aftur á móti sú manngerð er aldrei
mundi taka þátt á beinan hátt. Nú
rekist á það sem lögreglan hefur á
tilfinningunni og skortrn- rannsókn-
ardómara á sönnunargögnum.
Sami heimildarmaður segir einnig
að líklega hafi ekki ein samtök stað-
ið að baki tilræðunum heldur hafi
ýmsir aðilar, óvinveittir Frakklandi,
unnið saman.
Umsjón: Ingibjörg Bára Sveinsdóttir og Halldór Valdimarsson
Þykir
Breskir fjölmiðlar hafa undan-
fama daga háð harða baráttu gegn
þeirri ákvörðun breskra stjómvalda
að bókin „Spycatcher" skuli bönnuð
innan breska samveldisins. Þykir
þeim bannið brjóta í bága við þær
hugmyndir sem nútíma samfélag
gerir sér um málfrelsi, auk þess að
forsendur aðgerðanna gegn verkinu
þykja illskiljanlegar.
Telja margir Qölmiðlamenn í Bret-
landi að með þessu móti sé einungis
verið að beija höfðinu við stein þar
sem bókin hafi þegar verið gefin út
í Bandaríkjunum og hljóti því að
berast til Bretlands einnig, auk þess
að málaferli og bönn veki of mikla
athygli á fremur slælega skrifaðri
og óábyggilegri bók.
ekki
Ónákvæmar endurminningar
Bókin „Spycatcher“ er endur-
minningar fyrrum starfsmanns
gagnnjósnadeildar bresku leyni-
þjcnustunnar. Bókin er, að sögn,
rituð með aðstoð rithöfúndar en þyk-
ir ekki bera þess merki.
í umsögnum um bókina er tekið
til þess hversu ónákvæm frásögn
hennar er. Ártöl eru röng í mörgum
tilvikum, jafnvel svo að tímasetning
í bókinni er ekki sjálfri sér sam-
kvæm. Þykir slíkt bera vott um að
höfundur muni ekki það sem hann
fjallar um of greinilega.
Breska tímaritið Economist bendir
á í grein um bókina að venjulegur
lesandi geti í raun ekki vegið og
metið sannleiksgildi þess sem
Wright fullyrðir um atburði bak við
leyndarhjúp njósnaheimsins. Segir
tímaritið að draga megi þó ályktanir
um slíkt af því hvemig Wright fer
með atburði sem öllum séu kunnir
og ónákvæmni sú sem gætir í slíku
hjá honum bendi óneitanlega til þess
að hann sé ekki of áreiðanleg heim-
ild um annað.
Þá þykir mörgum þeim er fjallað
hafa um „Spycatcher" skorta mikið
á að Wright renni stoðum undir full-
yrðingar sínar. Til dæmis styðji hann
verð
nær ekkert ávæning sinn um sam-
særi gegn Harold Wilson, þáverandi
forsætisráðherra Bretlands, en
Wright fullyrðir að MI5 hafi ætlað
að koma honum úr embætti árið
1974.
Grundvallaratriði
Það sem vakir fyrir Thatcher, með
því að fá bókina bannaða í Bret-
landi, er enda ef til vill ekki að koma
í veg fyrir útbreiðslu efriis hennar.
Forsætisráðherrann hefur þegar lýst
því yfir að útgáfa „Spycatcher"
brjóti fyrst og fremst i bága við
ákveðin grundvallaratriði, sem hún
sé ekki reiðubúin að gefa eftir.
Þeir sem ganga til starfa fyrir
bresku leyniþjónustuna sveija
ákveðna þagnareiða í upphafi starfs.
Ljóst er að Peter Wright hefur þver-
brotið þá eiða sína með bókinni,
hversu nærri eða fjarri sannleikan-
um sem hún er. Má telja næsta víst
að breskum stjómvöldum þyki það
illt fordæmi er njósnarar taka sér
sjálfdæmi um hvaða leyndarmál þeir
opinbera á þennan máta og að
Thatcher treysti sér ekki til annars
en berjast gegn því með öllum til-
tækum vopnum.
Alltvitað
Breskir fjölmiðlar gagnrýna enda
ekki svo mjög bannið við útgáfu
„Spycatcher“. Þeim er mun meiri
þymir í augum að mega ekki fjalla
um bókina nú þegar hún hefur verið
gefin út í Bandaríkjunum og allir
vita því allt um það sem í henni
stendur.
Tímaritið Economist tók enda ekki
neinum vettlingatökum á stjóm-
völdum nú í vikunni. Ritið birti
umsögn um bókina í nýjasta tölu-
blaði sínu, nema í þeim eintökum
sem fóm á markað í Bretlandi. Þar
var viðkomandi síða auð, að öðm
leyti en því að á henni var stutt orð-
sending sem hljóðaði svo:
„Economist er lesið af 1,5 milljón-
um lesenda í 170 löndum. í öllum
þessum löndum, nema einu, er á
þessari síðu að finna umsögn um
„Spycatcher", bók eftir fyrrverandi
starfsmann MI5, Peter Wright. Und-
antekningin er Bretland, þai- sem
bókin og umsagnir um hana hafa
verið bannaðar. Þessi síða er auð
hjá 420.000 lesendum okkar þar - og
löggjafinn er asni.“
Tímaritið byggir gagnrýni sína á
stjómvöld á því að tilgangslaust sé
að banna birtingu á því sem þegar
er á almannavitorði. Enda sé bók
Peter Wright ekki þess virði að gera
veður út af henni. í raun sé Wright
ekki annað en hrokafullt gamal-
menni sem ekki geti talist of ábyrgt
orða sinna og að lesendur bókarinn-
ar muni ekki taka mark á því sem
í henni er sagt.
Þingmenn bresku stjómarand-
stöðunnar munu líklega taka undir
með Economist, enda hafa leiðtogar
hennar þegar hafið opinberan upp-
lestur úr bókinni í Hyde Park í
Lundúnum, fjölmiðlum til mikillar
ánægju, Thatcher vafalítið til jafn-
mikillar gremju.
Margaret Thatcher, forsætisráðherra Bretlands,
er ákveðin í að stöðva útgáfu bókarinnar „Spyc-
atcher“ þar í landi. Þykir frúnni þar ástæða til
að halda í grundvallaratriði, þótt bókin komist á
Bretlandsmarkað sem innflutt og slagurinn veki
ef til vill meiri áhuga á henni en efni hennar
gefur tilefni til.
„Spycatcher" leggur ekkert nýtt fram um ætlað
samsæri gegn Harold Wilson meðan hann
gegndi embætti forsætisráðherra. Wright ber
fram dylgjur þar að lútandi en leggur lítið fram
þeim til sönnunnar.
Peter Wright er nú orðinn liðlega sjötugur og
dvelur langtímum á sjúkrahúsum vegna hjarta-
sjúkdóma. Frásögn hans í „Spycatcher" þykir
ónákvæm, hroðvirknisleg og ekki verulega trú-
verðug.