Dagblaðið Vísir - DV - 06.08.1987, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 6. ÁGÚST 1987.
15
Hvers vegna land-
búnaðarsýning 1987?
BÚ’87 - tímamót fyrir bólsýnismenn
„Greinar Aöalheiöar og margra annarra um landbúnaðarmál hafa því
miður borið keim af því að ekkert sé að gerast merkilegt í landbúnaðin-
um nema gróðureyðing, stöðug offramleiðsla og valdniðsla samtaka
hans. Þetta er fjarri sanni. Það munu menn sjá á BÚ’87.“
14.-23. ágúst koma bölsýnismenn
um landbúnað vonandi sem flestir í
Reiðhöllina í Víðidal í Reykjavík og
þar með beint á vettvang merkra
tímamóta. Þar verður haldin Land-
búnaðarsýningin BÚ’87, (reyndar
stærsta landbúnaðarsýning hérlend-
is hjngað til), á 3 hektara svæði. Þar
fá þeir nefhilega að sjá hvemig þessi
atvinnugrein heíúr bmgðist við kalli
tímans, hvað er framundan.
Breytingamar í íslenskum land-
búnaði em svo stórfelldar að fjarri
því fer að almenningur hafi til fulls
áttað sig á því. Meira að segja upp-
lýstir embættismenn, fjölmiðlaíyll-
endur og jafhvel þingmenn em enn
að melta gömul tíðindi af land-
búnaði og svelgist á.
Upplýsingar fyrir þingmenn
Æði margir tjá sig um landbúnað
þessi misserin án þess að hafa nauð-
synlega yfirsýn. Fyrst þetta: Aldrei
hef ég reynt að meiða þann góða
þingmann Aðalheiði Bjamfreðsdótt-
ur, sem ég virði nú meir en flesta
aðra starfsmenn löggjafarsamkund-
unnar. Hún tuskaði mig til hér í
blaðinu um daginn og sagði að ég
hefði verið dónalegur við sig í upp-
lýsingapistli um landbúnaðarmál.
Þykir mér afspymuvont að hafa
móðgað Aðalheiði en eiginlega
jafrisárt að vera refsað ómaklega.
Staðreyndin er svona: Ég hældi
þingmanninum fyrir „ágætar tillög-
ur“ í þjóðmálum. Hins vegar leyfði
ég mér að benda á „í vinsemd", eins
og ég sannarlega orðaði það, að
orðalag hennar um landbúnaðarmál
gæfi til kynna að hún og Borgara-
flokkurinn hefðu ef til vill ekki sett
sig nógu vel inn í málefni bænda.
Og ég er enn á þeirri skoðun. þrátt
fynr flenginguna.
Á BÚ’87 verður hægt að komast á
snoðir um staðreyndimar í þessum
efnum.
DV sem heimild um land-
búnað
Refsingartilraunin staðfesti reynd-
KjaHarinn
Olafur H. Torfason
forstöðumaður Upplýsinga-
þjónustu landbúnaðarins
ar að þingmaðurinn gæti hafa numið
fróðleik sinn um landbúnað aðallega
úr leiðaraskrifum DV. Aðalheiður
segist t.d. hafa það eftir beitarþols-
sérfræðingum að orsök stórfelldrar
lendeyðingar á afréttum sé „fyrst og
fremst ofbeit". Hvar og hvenær
sögðu þeir þetta?
Áð vísu skal viðurkennt að þessar
málsgreinar hafa birst á prenti:
„Hinn hefðbundni landbúnaður ber
höfuðábyrgð á, að gróður á afréttum
minnkar þrisvar sinnum meira en
sem svarar uppgræðslu. Ekkert
mark er tekið á viðvömnum gróður-
fræðinga um hnignun auðlindarinn-
ar“. Þetta skrifaði hins vegar
ljúflingurinn Jónas Kristjánsson í
leiðara DV 9. júlí. Ég hef ekki fund-
ið neinn annan marktækan sérfræð-
ing sem hefur haldið þessari
kenningu fram.
Ég fékk hins vegar hann Andrés
Amalds, beitarþolssérfræðing Land-
græðslunnar, til að koma með 20
blaðamönnum í kynnisferð um dag-
inn, m.a. um Grafning og í aðalstöðv-
ar Landgræðslunnar í Gunnarsholti
að ræða við Svein Runólfsson land-
græðslustjóra. Tilefnið var að vekja
athygli flölmiðla á baráttu þessara
manna, daginn fyrir síðasta áætlað
áburðarflug Páls Sveinssonar. Frétt-
ir og viðtöl birtust í öllum fjölmiðl-
um. Fáeinum dögum síðar efndu 3
útvarpsstöðvar til samskota sem
gerðu kleift að fljúga 10 ferðir í við-
bót. Vonandi hefur framtak bænda-
samtakanna ekki verið ónýtt lóð á
þessar vogarskálar.
Landgræðslan hefur vegna BÚ’87
grætt upp hið gamla grjótnám
Reykjavíkurborgar, en þar er Reið-
höllin staðsett. Þar má sjá hvað
hægt er að gera á einu þurrkasumri.
Landbúnaðurinn hefur brugð-
istviðáréttan hátt
En hvað sögðu sérfræðingar Land-
græðslunnar í ferðinni okkar um
daginn við fjölmiðlamenn um bænd-
ur ög beitarmál,- og hvað segja þeir
yfirleitt? Að bændur séu að eyði-
leggja starf þeirra? Nei. Landgræðsl-
an leggur jDvert á móti áherslu á,
hversu gott samstarf hún á við yfir-
gnæfandi meirihluta bænda í
landinu. Sérfræðingar hennar
harma að sárafáar undantekningar
skuli geta komið óorði á alla stétt-
ina.
Það sem sérfræðingar Land-
græðslunnar segja er í hnotskum
þetta: Við getum ekki stjómað nátt-
úmöflunum, sem orsaka fimbulár
eins og 1979 og þurrkaár 1987, kulda-
skeið eins og 1965-1971 og 1979-1983.
En við getum stjómað beitinni. Og
það eigum við að gera hiklaust þeg-
ar að sverfur. Og það hefur einmitt
víðast verið gert, sem betur fer. En
eins og ég sagði í grein minni um
daginn og stend við: „Betur má ef
duga skal“.
Ber eftirfarandi vott um sinnuleysi
bænda eða ósvífni í beitarmálum?
1) Beitartíminn hefur verið styttur
vor og haust.
2) Sauðfé hefur verið fækkað um
25% á íslandi á síðustu 10 árum.
3) Sífellt fleira fé er beitt í heima-
haga allt árið.
4) ítala að frumkvæði bænda er
komin í 7 afréttarlönd.
5) Varanleg friðun Geitlandsins í
Borgarfirði, Goðalandsins og
Þórsmerkur er að verða að raun-
vemleika.
6) Bændur greiða að eigin frum-
kvæði áburðarskatt á hveija kind
sem fer á Biskupstungnaafrétt og
víðar. 1 þeim illræmda Grafnings-
hreppi leggja þeir til dæmis til 36
tonn af áburði í ár.
Hvers vegna má ekki meta þetta
mikla og óeigiiigjama starf bænd-
anna af drengskap? Hverjum er það
í hag að gera samtök þeirra tor-
tryggileg, gefa í skyn að þeir hafi
ekki dregið úr framleiðslu og spilli
afréttum miskunnarlaust?
Nauðsyn traustra upplýsinga
Gallinn við skrif þingmannsins
Aðalheiðar Bjamfreðsdóttur um
landbúnaðarmál er ekkert einstæð-
ur. Því miður virðist §öldi málsmet-
andi fólks byggja málflutning sinn
um bændur og störf þeirra á því sem
það hefur heyrt á skotspónum hjá
einhveiju fólki, lesið eða séð í ein-
hveijum fjölmilum eða kynnst í
sveitinni. Búið.
Enginn leggst á móti því að fólk
viðri skoðanir sínar um atvinnumál.
Hins vegar er það lágmarkskrafa til
þeirra sem valdið og ábyrgðina hafa,
að þeir afli sér frumheimilda og
traustra gagna, en noti ekki fljóta-
skrift fjölmiðla sem gagnabanka eða
reiði sig á bijóstvitið.
Greinar Aðalheiðar og margra
annarra um landbúnaðarmál hafa
þvi miður borið keim af því að ekk-
ert sé að gerast merkilegt í land-
búnaðinum nema gróðureyðing,
stöðug offramleiðsla og valdníðsla
samtaka hans. Þetta er allt íjarri
sanni. Það munu menn sjá á BÚ’87.
Samúð þingmannsins með sveita-
fólki og dreifbýlisfólki er greinileg.
Áhugi Aðalheiðar á bættum sam-
göngum, menntakerfi og fjölbreytt-
ari atvinnumöguleikum varðar
fjöregg landsbyggðarinnar. Það er
þýðingarmikið að eiga slíka mál-
svara á þinginu. En þýðingarmest
af öllu er að þingmennimir og fjöl-
miðlafólkið gangi fram fyrir skjöldu
og átti sig á því, hvaða stétt þjóð-
félagsins kreppir mest að sér núna,
hvar er verið að spara með nýtingu
innlendra aðfanga, hvar er verið að
hrinda nýjungum í framkvæmd.
Þess vegna BÚ’87
Til að fólk þurfi ekki að rogast
með ranghugmyndimar lengur. Til
að sjá að landbúnaðurinn er ekki
þjóðaróvinur númer 1, 2 og 3. Til að
sannfærast um að hann er ekki
skrímslið sem étur upp skattpening-
ana ykkar. Til að sjá að íslendingar
em einna fremstir þróaðra þjóða við
að miða landbúnað sinn við innan-
landsþarfir og gera hann hagkvæm-
an. Þetta em tímamótin á 150 ára
afmæli búnaðarsamtaka á íslandi.
Og í lokin til að forðast misskiln-
ing: BÚ’87 er sjálfstætt fyrirtæki,
kostað af sýningargjöldum 60-70 fyr-
irtækja, samtaka og stofhana og
aðgangseyri gesta.
Ólafur H. Torfason.
Götur eru ekki bflastæði
Þeim, sem óku út á þjóðvegina til
að skoða landið sitt um verslunar-
mannahelgina, duldist ekki hve
stórkostlegar framfarir hafa orðið í
uppbyggingu þjóðvegakerfisins á
síðustu árum. Það er allt í einu orð-
ið virkilega gaman að aka um falleg-
ar sveitir án þess að þurfa að gæta
sín á næstu holu eða hnullungi. Ég
er líka núna farinn að geta notað
fimmta gírinn á bílnum mínum, án
þess að brjóta lög.
Val á nýjum vegarstæðum hefur
líka stórbatnað og þeir víða felldir
mjög vel að aðliggjandi landslagi.
Sárið sem vegimir mynda er grætt
upp jafhóðum eða efni flutt að þar
sem landslag er sérstaklega við-
kvæmt. Tengingum við þessa vegi
hefur verið fækkað og þær lagfærð-
ar. Þar sem mið- og hliðarlínur hafa
líka verið málaðar á þessa vegi eru
þeir víða til algerrar fýrirmyndar um
verklegar framkvæmdir og gefa öðr-
um framkvæmdaraðilum góða
viðmiðun. Hér hefur vel og mark-
visst verið haldið á málum. Við
hönnun og uppbyggingu þjóðvega-
kerfisins hafa menn fært sér í nyt
og virt þá þekkingu og reynslu sem
er til á þessu sviði.
Lausnin ekki að kenna einum
eða öðrum um
Þegar í þéttbýlið kemur er því
miður ekki sömu sögu að segja en í
þéttbýli slösuðust hátt í þúsund
manns á síðasta ári í umferðarslys-
KjaUaiinn
Gestur Ólafsson
skipulagsfræðingur
og arkitekt
um. Þó að tryggingafélögin auglýsi
það núna að meirihluti slysa verði
vegna gáleysis ökumanna þá er ekki
nema hálf sagan sögð með því. Þetta
er álíka fráleitt og að verksmiðjueig-
andi skellti allri skuldinni á starfe-
mennina ef þeir slösuðust við
hættulegar vélar. Lausnin í þessu
máli er ekki sú að kenna einum eða
öðrum um heldur að búa til hættu-
minna og öruggara umhverfi.
Þetta er síður en svo auðvelt verk
og fjölmörg atriði sem nauðsynlegt
er að taka tillit til og hafa i heiðri
alveg eins og við hönnun og upp-
byggingu þjóðvegakerfisins ef við
ætlum að búa til öruggt umhverfi.
Eitt þeirra atriða sem virðast hafa
farið fram hjá mörgum er að götur
eða gangstéttir eiga ekki að vera
bílastæði heldur á að leggja bílum
utan gatna. Götur eru til þess að aka
bílum á. Ef þetta er ekki gert þá
verður gatan hvorki örugg fyrir öku-
menn eða vegfarendur. Það hjálpar
að biðja fólk að gæta sín, en það
skapar ekki öruggt umhverfi. Þar
sem nauðsynlegt er að leggja bílum
á götur, eins og til dæmis í gömlum
bæjarhlutum sem voru skipulagðir
áður en einkabílar komu til sögunn-
ar, þá verða þessar götur þar með
að bílastæðum og geta ekki flutt
umferð á öruggan hátt.
„Að leggja bil á götu sem ætluð
er til umferðar er álíka fráleitt og
að fara með hjónarúm sitt þangað
og búa þar um sig.“
Ekki geymslusvæði fyrir
lausafé
Að leggja bíl á götu sem er ætluð
til umferðar er álíka fráleitt og að
fara með hjónarúmið sitt þangað og
búa þar um sig. Þessar götur eru
byggðar fyrir almannafé til að flytja
umferð en ekki til að verða geymslu-
svæði fyrir flutningatæki og annað
lausafé fólks og þar með slysagildr-
ur.
F>TÍr mörgum árum ók ég á unga
stúlku inni á Rauðalæk. Ekki vegna
þess að ég æki hratt eða ógætilega
heldur vegna þess að hún var að
elta bolta og hljóp út á götuna milli
tveggja bíla sem hafði verið lagt
þar. Stúlkan féll meðvitundarlaus í
götuna en hlaut að öðru leyti ekki
aðra áverka en skrámur og heila-
hristing. Meðan hún var að ná sér
hafði ég nægan tíma til að hugsa
um skipulagið á Rauðalæknum. Þar
hafði í upphafi verið skipulögð mun
gisnari byggð en íbúðum síðan verið
fjölgað þannig að bílamir komust
hvergi nærri fyrir á tilætluðum bíla-
stæðum. Auðvitað hefði þá átt að
skipuleggja sérstök bílastæði til
hliðar við Rauðalækinn vegna þess
að hann þarf að flytja umtalsverða
umferð og tiyggja þannig öryggi
bæði íbúa og vegfarenda. Þama var
verið að hliðra sér við þeim kostnaði
sem það hefur í för með sér að búa
til ömggt umhverfi.
í dag vitum við miklu meira um
bifreiðaeign og þróun hennar en
þegar Rauðalækurinn var skipu-
lagður og byggður. Við vitum líka
mun betur en þá hvemig á að búa
til ömgg bílastæði og gatnakerfi í
þéttbýli og ömggt umhverfi. Hvemig
væri að taka þessum málum álíka
tak á næstu árum og hönnuðir þjóð-
vegakerfisins hafa tekið á þjóðveg-
um landsins?
Gestur Ólafsson.
,,Þó að tryggingafélögin auglýsi það
núna að meirihluti slysa verði vegna
gáleysis ökumanna þá er ekki nema hálf
sagan sögð með því.“