Dagblaðið Vísir - DV - 02.06.1988, Side 14

14
FIMMTUDAGUR 2. JÚNÍ-1988.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÚNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 700 kr.
Verð í lausasölu virka daga 65 kr. - Helgarblað 80 kr.
KvartmiUjón á fjölskyldu
Meö vorinu er að koma í ljós, aö breytingar stjórn-
valda á sköttum í vetur valda þjóðinni aukinni skatt-
byrði. Aukningin kemur út af fyrir sig ekki á óvart, því
að ríkisstjórnir hafa áratugum saman notað breytingar
á skattkerfi til að hafa meiri peninga af fólki.
Athyglisvert er hins vegar, að aukningin er óvenju-
lega mikil og raunar nokkru meiri en gagnrýnendur
ríkisstjórnarinnar héldu fram í vetur. Þetta er smám
saman að koma í ljós í mánaðarlegum skýrslum hins
opinbera um innheimt skattfé á fyrstu mánuðum ársins.
Einna hrikalegust er hækkun söluskatts, sem felur
nú í sér matarskattinn, er kom til sögunnar eftir ára-
mót. Söluskatturinn var í marz 50% hærri en hann var
1 sama mánuði í fyrra. Er þá reiknað á föstu verðlagi,
búið að draga frá verðbólguhækkun milli ára.
Á móti hækkun söluskattsins vegur lækkun ýmissa
tolla. Þegar allt er reiknað, hækkuðu óbeinir skattar
um 10% milli ára á þremur fyrstu mánuðum þessa árs,
að verðbólgunni frádreginni. Þar að auki hefur svo orð-
ið umtalsverð hækkun gjalda á bílum og fóðri.
Þegar matarskatturinn var lagður á, var fullyrt, að
verið væri að einfalda innheimtu óbeinna skatta, en
alls ekki verið að auka hana. Nú hefur nokkrum mánuð-
um síðar hins vegar komið í ljós, að réttar voru viðvar-
anir gagnrýnenda, sem þá voru sagðir fara með fleipur.
Enn verri hefur þróun tekjuskatta orðið. Hún er ná-
kvæmlega sú, sem sagt var fyrirfram hér í blaðinu. Rík-
isstjórnin notaði kerfisbreytingu staðgreiðslunnar til að
hækka tekjuskatt einstaklinga um 35% og fyrirtækja
um annað eins, hvort tveggja að frádreginni verðbólgu.
Ekki eru öll kurl komin til grafar í tekjuskatti. Fjár-
málaráðuneytið gerir sjálft ráð fyrir 35% hækkun milli
ára, en rök hafa verið færð að tölunni 45% sem líklegri
niðurstöðu. Tekjuskattur ársins verður þá tæplega 8,7
milljarðar í stað tæplega 5,9 milljarða að óbreyttu.
Þetta spáir ekki góðu um virðisaukaskattinn, sem
verður næsta aðferð ríkisstjórnarinnar við að ná meiri
peningum út úr þjóðfélaginu. Við munum þá heyra enn
á ný sömu, gömlu og innihaldslausu rökin um, að æski-
legt sé að einfalda skattkerfið og bæta það.
Skattanefnd samstarfsráðs verzlunarinnar hefur
spáð, að ríkissjóður muni á árinu auka herfang sitt um
sem svarar 2,3% landsframleiðslunnar. Það þýðir heild-
araukningu skattbyrðar um 5,7 milljarða. Á hverja fjög-
urra manna fjölskyldu er aukningin 90.000 krónur.
í skattheimtu heldur núverandi ríkisstjórn áfram
stefnu fyrri ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks. Innganga Alþýðuflokksins í stjórnarsam-
starfið í fyrrasumar hefur engin áhrif haft til bóta, þótt
flokkurinn hafi fengið embætti fjármálaráðherra.
Ef litið er þrjú ár til baka og rakinn skattheimtuferill-
inn frá 1985 til 1988, kemur í ljós, að ríkið tekur nú 15
milljörðum meira umfram verðbólgu en það gerði þá.
Þetta eru 230.000 krónur á hverja fjögurra manna fjöl-
skyldu í landinu. Ekki er furða, þótt fólk kveinki sér.
Árum saman hefur í leiðurum þessa blaðs verið var-
að við hverri skattkerfisbreytingunni á fætur annarri.
Blaðið hefur reynzt sannspátt um, að hver einasta breyt-
ing hefur verið notuð til að ná til ríkisins meiri hluta
af þeim verðmætum, sem þjóðin hefur til skiptanna.
Þegar fjármálaráðherra fer í haust að sverja fyrir
annarleg sjónarmið að baki virðisaukaskattinum, skul-
um við muna, hver reynslan hefur hingað til verið.
Jónas Kristjánsson
GunnlaugurJúlíusson, hagfræö-
ingur Stéttarsambands bænda,
sendir mér tóninn í grein sem birt-
ist í DV 25. maí sl. undir heitinu
rangfærslur lögmannsins. Tilefni
greinaskrifa þessa starfsmanns
bændasamtakanna og ástæöuna
fyrir nafni greinarinnar segir höf-
undur vera eftirfarandi ummæli
mín:
„Ríkjandi stefna í landbúnaöar-
málum veldur því að matvörur,
mikilvægustu neysluvörur
fólksins, hækka án alls sam-
hengis og samræmis viö aðra
hluti í þjóðfélaginu.“
Þessi ummæli kallar starfsmaöur
bændasamtakanna rangfærslur og
birtir súlurit og bnurit því til
stuðnings. Ég veit ekki hver hefur

júní '87- apríl '88 Allttímabilið júní '84- apríl '88
Dilkakjöt, heilir skrokkar 28,6%. 163,5%
Dilkakjöt, læri Dilkakjöt, hryggir 37,9% 37,9% 219,9% 225,5%
Dilkakjöt, kótelettur 38,2% 212,2%
Nautakjöt, heilir skrokkar Svínakjöt, læri m/beíni 25,2% 49,9% 132,1% 176,1%
Egg 45,8% 118,5%
Nýmjólk 18,9% 128,3%
Ostur 25,2% 137,0%
Kjúklingar 51,3% 219,7%
Framfærsluvísitala 20,8% 127,3%
Hækkanir í % milli ára á verði landbúnaðarvara til neytenda.
Talnaspeki
hagfræðingsins
unnið umrætt súlurit og línurit
enda getur höfundur ekki heim-
ilda. Ég vil þó ekki vefengja aö svo
komnu máli aö umrædd súlu- og
línurit séu í samræmi við þær for-
sendur sem höfundur gengur út
frá. Staöreyndin er í öllum einfald-
leik sú að forsendur höfundar eru
allt aörar en mínar.
Ég hef ætíð í umræðum um land-
búnaðarmál og verðlagningu land-
búnaðarafurða miðað við verð til
neytenda út úr búð eins og Verö-
lagsstofnun hefur á hverjum tíma
reiknað þetta út. Slíka viðmiðun tel
ég eðhlega. Hins vegar tel ég það
ekki sýna nokkurn raunveruleika
að ætla að ræða þessi mál út frá
þeim forsendum sem hagfræðing-
urinn gefur sér, þ.e. að því er virð-
ist ákveðið tilbúiö verð til frum-
framleiðandans.
Þegar meta á hvort verð hækkar
mikið eða lítið á einhverjum hlut
verður að miða við verðið sem ég
sem neytandi get fengið hlutinn
keyptan fyrir á hverjum tíma. Það
skiptir mig sem neytanda ekki
máli hvernig það verð deilist inn-
byrðis á milli aðila. Æth ég þannig
að kaupa jakkaföt met ég ekki verð
þeirra eftir því hvað skraddarinn
fékk fyrir vinnu sína og hver álagn-
ing kaupmannsins er eða annað
þess háttar, ég lít einfaldlega á hvað
fötin kosta og hvort mér fmnst
verölagning þeirra svara til þess
sem mér finnst eðlilegt að gefa fyr-
ir þau miðaö við gæði. Sem neyt-
andi matvöru met ég því heiidar-
verö vörunnar en ekki hvað hún
kostar á einhverju framieiðslustigi.
Væri sú viömiðun hagfræöings-
ins tæk gæti hann eins sagt aö
matvörur hafi lækkað í veröi miðað
viö það sem frumframieiðandinn
fær í sinn hlut og þess vegna séu
lífskjörin betri í landinu. Allir sjá
að þetta er ekki nema hálfsannleik-
ur því spurningunni er ekki lokið
fyrr en fyrir hggur hvert er heild-
arverð vörunnar og ef þá kemur í
ljós að það hefur hækkaö meira en
kaupiö þá hafa hfskjörin versnað
að því marki sem veröhækkuninni
nemur. Sem neytandi get ég látið
hjá hða að kaupa jakkafötin en ég
verð aö borða á hverjum degi. Þess
vegna skiptir verðlagning matvöru
svo miklu máh. Aö þessu athug-
uðu, sem er ekki hagfræði í stíl við
það sem hagfræðingur bænda-
samtakanna notar í grein sinni
heldur heilbrigð skynsemi, geta
menn síðan velt því fyrir sér hver
beitir rangfærslum.
Lygi, lygi!
Eg er orðinn nokkuð vanur því
að leigupennar landbúnaðarkerfis-
ins geri hróp að mér og segi: Lygi,
lygi, rangfærslur, rangfærslur!
Þegar þeir hafa síðan verið beðnir
um að benda á hvaö sé farið rangt
meö þá hefur orðið minna um svör.
Allt frá því að ég hætti mér í skrif
um landbúnaðarmál á árinu 1983
hefur þetta jafnan khngt. En við-
KjáUarinn
Jón Magnússon
lögmaður
miðun mín hefur alltaf verið sú
sama, verð til neytenda út úr búð.
Það er hægt að beita öörum viö-
miðunum en þessi grundvöllur,
sem ég nota, er hvorki lygi né rang-
færslur ef um réttar tölulegar for-
sendur er að ræða og á það bent
út frá hverju er gengið eins og ég
hef jafnan gert. Ég ítreka svo einu
sinni enn aö ég tel rétt í umræðum
um verðlagsmál að miöa við verð
til neytenda og mun halda því
áfram.
Skoðum staðreyndir
Skv. töflu um hækkanir í pró-
sentum milli ára á verði land-
búnaðarvara til neytenda, sem
birtist hér á síöunni, kemur eftir-
farandi í ljós sem meginstaðreynd-
ir: Á tímabilinu júní 1984 - apríl
1988 hækka allar tilgreindar land-
búnaðarvöru meira en framfærslu-
vísitala nema egg. Nýmjólk hækk-
ar þó næstum því í samræmi við
framfærsluvísitölu. Á síöasta ári
hækka allar tilgreindar búvörur
meira en framfærsluvísitala nema
nýmjólk. Sé máhö skoðað nánar
kemur í ljós að umræddar búvörur
hækka verulega umfram fram-
færsluvísitölu.
Ég fæ því ekki séð annað en stað-
hæfing mín um að ríkjandi stefna
í landbúnaðarmálum valdi því að
matvörur, mikilvægustu neyslu-
vörur fólksins, hækki án alls sam-
hengis við aðra hluti í þjóðfélaginu
standist fullkomlega miðað við þær
staðreyndir um verðbreytingar á
búvörum sem hér eru birtar skv.
niðurstöðum sem unnar ar hafa
verið á Verðlagsstofnun. Talnale-
ikfimi hagfræðingsins dæmir sig
því sjáif. Það er hann sem beitir
rangfærslum og hálfsannleik.
Til hvers er barist?
í löndum í okkar heimshluta varð
verðlækkun á búvörum á síöasta
ári til að draga úr verðbólgu í þeim
löndum. Þannig lækkuðu búvörur
verulega í þeim löndum sem okkur
eru skyldust. Hér hækka búvörur
meira en annað sem veldur aukinni
verðbólgu. Þess vegna held ég því
fram að ekki verði hægt að ráða
við verðbólguþróunina á meðan
óbreyttri stefnu er fylgt í land-
búnaði og sjávarútvegi. Það sem
átt er við með þessu er að í báðum
tilvikum er byggt upp verðstýri-
kerfi sem stjórnast af öðru en
markaðsaðstæðum.
Fleiri atriði koma líka til. Þegar
á þetta er minnst rísa ákveðnir
hagsmunaaðilar upp og hrópa:
Óvinur landsbyggðarinnar, óvinur
bænda og útvegsmanna. Hvílíkt
reginbuh. Ástæða þess að ég eins
og fjölmargir fleiri krefst skynsemi
í þessum málum er að við viljum
sjá betri lífskjör í þessu landi og
við teljum að núverandi stefna sé
í raun kyrkingarstefna, ekki síst
fyrir landsbyggðina sem er stöðugt
að dragast saman og missa mátt
eftir því sem þessari vitlausu
stefnu blekbændanna á Melunum
er fylgt lengur og ítarlegar.
Skyldi það vera til bóta
Menn ættu í rólegheitum, ekki
síst þeir sem landbúnað stunda, aö
velta því fyrir sér hvort eftirfarandi
hlutir séu líklegir tU að auka fram-
þróun, lækka vöruverð og stuðla
að bættri afkomu bænda: Kvóta-
kerfi, framleiðslustýring, opin-
berar verðákvarðanir, verðmiðlun
á flutningum, svo nokkur atriði séu
nefnd. Mín skoðun er sú að þessi
stefna sé fjandsamleg dugandi
bændafólki, dragi mátt úr lífvæn-
legum byggðum og skaði neytend-
ur.
Ég er því á móti núverandi land-
búnaðarstefnu og átta mig á þvi að
stöðugt vaxandi hópur bænda gerir
sér grein fyrir að stefna blek-
bændanna þjónar ekki hagsmun-
um bænda. Og að lokum, stöðugt
stærri hópur neytenda neitar að
greiða í sífellu þann þunga skatt
sem þið blekbændumir leggið á þá.
Um það ættuð þið í Bændahöhinni
að hugsa áður en það verður um
seinan.
Jón Magnússon
,,Hér hækka búvörur meira en annað
sem veldur aukinni verðbólgu. Þess
vegna held ég því fram að ekki verði
hægt að ráða við verðbólguþróunina á
meðan óbreyttri stefnu er fylgt í land-
búnaði og sjávarútvegi.“