Dagblaðið Vísir - DV - 02.05.1989, Side 18

18
ÞRIÐJUDAGUR 2. MAÍ 1989.
í moldviðri pólitíkur:
Landsbyggðin og
höfuðborgarsvæðið
Einhvers staðar í moldviðri póli-
tíkur hefur tekist að koma upp
íjandskap milli landsbyggðar Is-
lands og höfuðborgar. Þetta litla
land hefur ekki efni á að hafa tvö
ríki. Þessi litla höfuðborg, sem köll-
uð er stór-Reykjavík, kemst ekki
af án landsbyggðarinnar. Sumir
virðast álíta að ríkið og Reykjavík
sé eitt og hið sama, landsbyggðin
annað.
Dragbítar á þjóðfélagið
Margir hafa ráðist gegn bændum
í sjónvarpi og blöðum sem ein-
hverjum þurfalingum sem lifi á
ríkinu. Þeir eru taldir dragbítar á
þjóðfélaginu, valda verðbólgu, of-
háu verði á matvöru og allar
skepnur, sem bíta gras, taldar vera
að leggja landið í moldarflag. Mátt-
ur fjölmiðla er mikill.
Ritstjóri DV talar um það hve
hagstætt og ódýrt yröi fyrir neyt-
endur að flytja inn matvörur. Það
er flutt inn öll iðnaðarvara sem við
notum, íslenskur iðnaður er í rúst
af því að það er ódýrara og betra
fyrir heildsala.
Það er eitt sem gleymist í umræð-
unni um íslenskar búsafurðir, það
vinna fleiri við þær en bændur.
Það eru ótal kjötvinnslur, mjólk-
urbú og að ógleymdri Osta- og
smjörsölunni sem skapa ótal at-
vinnutækifæri fyrir fólk á ýmsum
stöðum á landinu. Þetta fólk fær
laun af þessum afurðum bænda og
trúlega meira en þeir. Eða ætli
nokkur af þeim sem vinna á þess-
um stöðum þurfi að bíða á annað
ár eftir laununum sínum eins og
bændur gera. Svo gleymist ullin af
íslenska sauðfénu. Það færi lítið
fyrir ullarfatnaði hér af dauðum
kindum. Það er eitt smáatriði enn
sem þessir spekingar hafa ekki tek-
ið meö í reikninginn.
Víða um heim eru hafnar rann-
KjáHaiinn
Erla Alexandersdóttir
framkvæmdastjóri
sóknir á jarðvegi og gróðri sem
sanna það að jarðvegur á mestu
uppskerusvæðum er orðinn gjör-
samlega snauður af lífrænum efn-
um vegna ofnotkunar á gerviá-
burði. Allt sem sprettur upp úr
þessum jarðvegi er næringarsnautt
og auk þess mengað af skordýra-
eitri og fleiri eiturefnum.
Fólk og fénaður, sem lifir á þess-
um gróðri, verður varla heilsu-
hraust.
Á hverju eigum við þá að
lifa?
Við gætum líka átt kost á því að
flytja inn nautakjöt með hormón-
um og egg með salmonellu.
Ef við ætlum aö flytja allt inn og
getum ekki framleitt neitt sjálf, af
hverju eigum við þá að lifa?
Viö erum enn á því stigi sveita-
mennskunnar, og þar á ég við alla
íslendinga, að halda að allt sem
kemur frá útlöndum sé betra. Við
eigum heilbrigða mold og nóg af
henni. Við eigum tært vatn beint
úr krönunum og nóg af því. Þetta
er undirstaða lífs á jörðinni en við
kunnum ekki að meta það. Á með-
an Mið-Evrópa er að drukkna í
megun, fiskarnir fljóta dauðir upp
í ánum og laufið sölnar á tijánum
er verið að rífast hér yfir gróður-
eyðingu af völdum búfjár. Þær
umræður eiga einhvern rétt á sér
en ekki í þeim anda sem nú er, það
hlýtur að vera hægt að stjórna
þeim málum hér eins og annars
staðar. Það gleymist líka í þessum
málum að landið er ekki skóglaust
af völdum sauðkinda heldur for-
feðra okkar sem felldu skóginn eins
og fleiri gera enn. Hér á íslandi
ætlar allt vitlaust að verða ef sauð-
kind eða aðrir ferfætlingar sjást á
þjóðvegum. Ég sendi hér með mynd
af kind með lamb sem labbaði um
í þorpi á Englandi og þótti engum
mikið. Þegar hraðinn og vélmenn-
ingin er komin á svo hátt stig hér
að ekið er yfir allt sem bærist og
enginn þohr lengur að sjá skepnur
nema í lofttæmdum umbúðum ætt-
um við að fara að hugsa okkar ráð.
Það er furðulegt að íslenskt
lambakjöt skuli ekki vera seljan-
legt erlendis þrátt fyrir margum-
ræddar niðurgreiðslur, vegna þess
að öllum erlendum ferðamönnum,
sem smakka það, ber saman um
að það sé besta kjöt sem þeir hafi
fengið.
Ef íslenskir ráöamenn ætla að
koma upp einu „stóriðjuveri" í
hverjum landsfjórðungi, með allri
þeirri mengun sem af því hlýst,
getum við hætt að tala um hreint
land og nagandi sauðkindur.
Þá erum við búin aö flytja inn það
síðasta sem okkur vantaði upp á
menninguna til að vera eins og hin-
ir, mengunina, dauðadóminn yfir
okkar hreina og mengunarlausa
landi. Erla Alexandersdóttir
„Það er eitt sem gleymist í umræðunni
um íslenskar búsafurðir. Það vinna
fleiri við þær en bændur.“
„Hér ... ætlar allt vitlaust að verða ef sauðkind eða aðrir ferfætlingar sjást á þjóðvegum." - Kind með lamb
- „og þótti engum mikið“, segir greinarhöf.
Merming
Svo megn karlmannsstækja
að það gæti liðið yfir geit
Þannig lýsir danska ljóðskáldið
Mahnowski íslamstrú í einu ljóði
þessarar bókar. Þetta er dæmigert
fyrir frumlega umfjöllun hans um
nærtæk málefni. Malinowski er eitt
kunnasta ljóðskáld Dana. Hann er
um sextugt og kom fram á bók-
menntahátíð á íslandi fyrir tæpum
fjórum árum. Þar las hann meö
miklum glæsibrag upp úr ljóða-
bálkinum „Fuga“, sem er í þessari
bók, en birtist áður sérprentaður
með teikningum Dea Trier Mörk.
Af þeim bálki dregur bókin nafn
því þar segir frá vindinum sem
blæs um heim allan, þannig tengir
höfundur Suður-Ameríku og Kína,
m.a. dvalarstað sínum í Suður-
Svíþjóð. Heimurinn birtist okkur
sem ein heild, í stórpólitík og dag-
legu lífi.
Opin Ijóð
Allt sem ég hefi lesið eftir Mal-
inowski er af þessu tagi. Hann fiall-
ar um daglegt líf sitt, tíðindi -úr
dagblöðunum og hversdagslega
viðburði, á næsta hversdagslegu
máh. Lítið er um myndmál eða lík-
ingar, allt auðskhið. Á íslandi er
svona skáldskapur kunnastur af
þeim Jóni úr Vör, Matthíasi Jo-
hannesen og Jóhanni Hjálmars-
syni. Mahnowski greinir sig hins
vegar frá þeim með því að fialla
mikið um heimspóhtík frá vinstra
sjónarmiði, hkt og Göran Sonnevi,
sem birtist á íslensku fyrir fáeinum
árum. En eru þessir textar þá bara
dagblaðsgreinar um pólitík eða
rispur um einkalífið? Nei, þeir hafa
megineinkenni ljóða, þéttleika. Þar
ber mest á mótsögnum og fyndni.
Við getum litiö á dæmi úr löngu
ljóði um ísland, íslandslýsingin
byggist öll á mótsögnum:
Fá kilometer fra finansens
paladser
snakker præsidenten om „land-
et uden slotte"
Það er gaman aö rekast á hana
Vigdísi okkar í danskri Ijóðabók. í
öðru erindi kvæðisins spinnur
skáldið m.a. frá andstæðunum rísa,
falla, standa í stað:
Bólonermtir
Örn Ólafsson
„Pengelugt" kalder folk stan-
ken af lodde,
en lille laksefisk hjembragt fra
Jan Mayen
„skidtfisk" „industrifisk“ men
rognen
hojt værdsat især i Japan.
Mensket
har en fast værdi mens snapsen
stiger
kronen styrtdykker og ol er
strengt forbudt.
De multinationale morer sig pá
motellerne.
Ophængt i sine akillessener
svovler ísland pá verdens knap-
peste sprog.
Skáldið lætur skýringar fylgja
ljóöum sínum, rétt eins og þeir
gerðu Eggert Ólafsson og Hannes
Hafstein. Og þar kemur m.a. fram
að í næstsíöustu línu vitnar hann
í pyntingaratriði Hrafnkels sögu
Freysgoða.
Röksemdafærsla
Heimalandi sínu lýsir skáldið þó
enn betur í sláandi mótsögnum.
Ljúkum þessu á dæmi úr lokum
ljóðabálks, sem heitir „Kritik af
ökonomien". Titillinn er tekinn eft-
ir kunnu fræðiriti Karls Marx,
enda er þessi ljóöabálkur öðrum
þræði röksemdafærsla:
De advarer mod egioisme.
Spids orerne! De efterlyser
„Soldidaritet mellem de for-
skellige
samfundsgrupper" Hor, de tal-
er
til lammet, ikke til ulven!
De kræver udholdenhed
over for det uudholdehge!
De ber svinet forsone sig
med kniven! De háber
endnu en tid at kunne udskyde
flertallets selviske fællesskab!
En þetta er aðeins einn þáttur
skáldskaparins, sem Malinowski
gerir grípandi með einstökum
Ivan Malinowski.
dæmum, eins og þessari mynd búð-
arstúlkunnar sem stelst í smásól-
bað á botni þröngrar götugjár.
Hverfið Norrebro er þekkt að
mengun og óhreinindum, það er
andstæðan við sólbaðsstrendum-
ar:
Med endnu blege arme lænet
mod stobejernsgriffen
ved en kælderhals pá Norrebro
stár der en pige i ti-minutters-
solen.
Hendes ojne siger Bali Hawaii
Bahamas
hendes pung máske ikke en-
gang Mallorca.
Om ojnene eller pungen fár ret
afgores andetsteds.
Ivan Malinowski:
Vinden i verden
Borgen 1988, 116 bls.