Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.1989, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 10. JÚLÍ 1989.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI <1 )27022 - FAX: (1)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 900 kr.
Verð í lausasölu virka daga 85 kr. - Helgarblað 100 kr.
Kadar og Gromyko
Janos Kadar, fyrrum leiötogi ungverska kommún-
istaflokksins, er látinn. í síöustu viku lést Gromyko,
fyrrverandi utanríkisráöherra og forseti Sovétríkjanna.
Báðir voru þeir fulltrúar harðlínunnar í kommúnista-
ríkjunum í austri. Báöir voru þeir af kynslóð kalda
stríðsins. Kadar tók við völdum í Ungverjalandi eftir
að uppreisnin 1956 var bæld niður af rússneskum skrið-
drekum. Hann hélt völdum í þrjátíu ár, dæmigerður
leppur Kremlverja, en reyndist þó hafa vit og lag á því
að losa nokkuð um fjötrana. Hann var þó fyrst og fremst
barn síns tíma og fáir menn hafa verið hataðir og foragt-
aðir sem Kadar þegar hann gerðist handbendi Rússanna
í andstöðu við sina eigin þjóð. Á síðasta ári var hann
neyddur til að segja af sér og eftir að hann lét af völdum
hafa orðið skjótar og ótrúlegar breytingar í Ungverja-
landi. Jafnvel Nagy, sem Kadar lét taka af lífi sem land-
ráðamann, hefur fengið uppreisn æru.
Gromyko var þekktastur sem aðalfulltrúi Sovétríkj-
anna hjá Sameinuðu þjóðunum og síðar sem utanríkis-
ráðherra. Hann var talsmaður harðlínunnar og beitti
neitunarvaldinu oftar en nokkur annar maður í öryggis-
ráði Sameinuðu þjóðanna. Hann starfaði undir stjórn
allra leiðtoga Sovétríkjanna frá Stahnstimanum og
mótaði utanríkisstefnuna öðrum mönnum fremur. Gro-
myko þótti snjall og harðskeyttur en hann var líka barn
síns tíma og passaði ekki inn í rulluna eftir glasnost og
Gorbatsjov. Það var lítil viðhöfn höfð í frammi við útför
hans. Hann tilheyrði fortíðinni eins og Kadar.
Lát þessara tvegja manna minnir á þá staðreynd að
ný kynslóð hefur tekið við í Austur-Evrópu. Ný kynslóð
'valdamanna og ný kynslóð fólks sem vill hvorki kalt
eða heitt stríð. Gromyko og Kadar og allir hinir sam-
ferðamenn þeirra í kommúnismanum þekktu það eitt
að segja nei og byrgja sig inni í eigin þröngsýni og ein-
angrun. Völd þeirra studdust við spjótsodda. Fólkið var
peð á taflborði valdabaráttunnar og þeir ólu á hatri og
tortryggni og hræðslu við ímyndaða óvini.
Kynslóðin, sem nú er að tína tölunni, hélt Evrópu
og veröldinni í heljargreipum, bægði frelsi og mannrétt-
indum frá sínum eigin þegnum og stöðvaði tímann í
bókstaflegum skilningi. Þau umbrot, sem nú eiga sér
stað í kommúnistaríkjum hvarvetna í heiminum, eru
síðbúin tilraun milljóna manna til að lifa sams konar
lífi og annars staðar þekkist. Fólkið í austri og fólkið í
Kína hefur sömu frelsisþrá og lífslöngun og við á Vest-
urlöndum. Það eru menn eins og Kadar og Gromyko
sem hafa haldið henni niðri. Það eru menn eins og Kad-
ar og Gromyko sem hafa boðað og stjómað ægilegustu
villukenningu sögunnar. Vonandi taka þeir hana með
sér í gröfma.
í Kína em þeir enn við völd. Menn eins og Deng og
Li Peng og allir hinir sjötugu og áttræðu steingerving-
amir. Þeir skjóta sitt eigið fólk, þeir kremja æskuna
undir skriðdrekum sinna eigin fordóma. En þeirra tími
er senn hðinn og þeir munu ekki, frekar en Kadar og
Gromyko, geta stýrt skriðdrekunum úr gröf sinni. Frels-
isaldan verður ekki stöðvuð úr þessu. Það kann að taka
einhvem tíma að vinda ofan af harðlínunni. Þeir em
margir hnútamir sem gamla kommúnistakynslóðin
hefur reyrt og þær em margar syndimar sem hggja
óbættar hjá garði. En nú em þeir famir og em að fara,
höfuðpauramir og syndaselimir, og farið hefur fé betra.
Nýtt tímabil er hafið.
EUert B. Schram
Morgunblaðshöllin.
Sjálfstæðisflokkurinn
og fjölmiðlarnir
Sjálfstæðisflokkurinn er kominn
í sömu aðstöðu og Kvennalistinn
og Borgaraflokkurinn. Hann getur
ekki treyst á stuðning neins öflugs
fjölmiðils. Hinir flokkarnir þrír
ráða hins vegar yfir talsverðum
blaðakosti. Framsóknarflokkurinn
heldur úti Tímanum og Degi. Al-
þýðubandalagið rekur Þjóðviljann.
Alþýðuflokkurinn gefur út Al-
þýðublaðið. Og þaö sem meira er:
Ríkisútvarpið er beinlínis fjand-
samlegt Sjálfstæðisflokknum eins
og meðferð þess á sextugsafmæb
flokksins, Tangen-hneyksbð og
mörg önnur mál sýna. Eg hygg að
sjálfstæðismenn hafi ekki áttaö sig
á hinum snöggu umskiptum frá
þeirri tíð er flokkur þeirra hafði
langöflugastan blaðakost og Ríkis-
útvarpið þorði í hvorugan fótinn
að stíga í fréttaflutningi.
KjaUarinn
Dr. Hannes Hólmsteinn
Gissurarson,
lektor
Sjálfstæðisflokkinn. Það er fagnað-
arefni að þau eru ekki á neinum
flokksklafa. í stað þess að nöldra
ættu sjálfstæðismenn að notfæra
sér að þessi blöð eru þeim opin eins
og öðrum.
Öðru máb gengnir um flokks-
blöðin fjögur. Það nær vitaskuld
ekki nokkurri átt að þau skub vera
á opinberu framfæri. Ef vinstri
flokkar vilja halda úti blöðum þá
verða þeir að gera það á eigin
kostnað, ekki sjálfstæðismanna og
annarra skattgreiöenda. Sjálfstæð-
isflokkurinn hlýtm- að gera það að
skbyrði fyrir stjómarsamstarfi aö
blaðastyrkir ríkisins verði febdir
niður.
Hvað um Rikisútvarpið? Sjálfur
hallast ég að því að eðlbegast sé að
kljúfa það niður í þrjár einingar,
rásir eitt og tvö og sjónvarp, selja
Tvö sjálfstæð blöð-fjögur
flokksblöð
Lítum snöggvast á blöðin. Ann-
ars vegar má sjá fjögur lítil flokks-
blöð. Þótt þau hafi ekki marga
kaupendur og geti varla bfað án
opinberra styrkja eru þau harð-
snúin áróðursblöð, „gefa bnu“,
hafa áhrif. Það munar um minna
en þá 10-20 menn sem samtals em
þar á launum við að skrifa óhróður
um Sjálfstæðisflokkinn og leiðtoga
hans.
Hins vegar horfum við á DV og
Morgunblaðið, sem em bæði óháð
Sjálfstæðisflokknum, þótt þau
kunni að vera háð eigendum sínum
og auglýsendum. Vissulega aðhyb-
ast bæði blöðin „borgaralega frjáls-
lyndisstefnu" í einhveijum skbn-
ingi. En því fer fjarri að Sjálfstæðis-
flokkurinn geti reitt sig á stuðning
þeirra. Morgunblaðið var tb dæmis
hlutlaust í tveimur hörðustu debu-
málum síðasta árs þegar andstæð-
ingar Sjálfstæðisflokksins gerðu
haröa hríð að tveimur vinsælum
forystumönnum flokksins - ráð-
hússmáhnu og lektorsmábnu og
Ólafur R. Grímsson lét þá ósk í ljós
í viðhafnarviðtab í blaðinu nú í vor
að Styrmir Gunnarsson, einn rit-
sjóri blaðsins, kæmist til meiri
áhrifa í flokknum!
Ríkisútvarpið fjandsamlegt -
einkastöðvar hlutlausar
Víkjum því næst aö ljósvakanum.
Ríkisútvarpið er beinbnis fjand-
samlegt Sjábstæðisflokknum, eins
og ég hef þegar bent á, og er frétta-
stofa hljóðvarpsins oftast sýnu
hlutdrægari en sjónvarpsins. Nú
væri vitaskuld ekkert við því að
segja væri Ríkisútvarpið sjálf-
stæðjur fjölmiðill er aflaði tekna
með því að selja þjónustu sína á
frjálsum markaði. En svo er ekki.
„Ef vinstri flokkar vilja halda úti blöð-
um þá verða þeir að gera það á eigin
kostnað, ekki sjálfstæðismanna og
annarra skattgreiðenda.“
Albr, sjálfstæðismenn sem aðrir,
þurfa að greiða tb Ríkisútvarpsins,
hvort sem þeim líkar betur eða
verr. Sjálfstæðismenn eiga því
heimtingu á því aö þessari opin-
beru stofnun sé ekki beitt gegn
þeim.
Einkastöðvamar eru hins vegar
hlutlausar að kaba (nema Rót, sem
er fyrirtæki yfirlýsts félagshyggju-
fólks). Stöð,tvö skiptir þar lang-
mestu máb. Ég held að hún meti
fréttir aðabega eftir því hversu
æsbegum búningi má búa þær og
þá standa karlamir á sápukassan-
um, Steingrímur, Jón Baldvin og
Ólafur R., ef til vbl betur að vígi
en hinir orðvöm, sléttgreiddu lög-
fræðingar Sjálfstæðisflokksins. En
við engan sérstakan er að sakast
um það.
Hvaðertil ráða?
Kjarni málsins er þessi: Flokks-
blööin fjögur nýtast andstæðingum
Sjálfstæöisflokksins en einkablöð-
in tvö nýtast hins vegar ekki
flokknum. Ríkisútvarpið nýtist
andstæðingum Sjálfstæðisflokks-
ins en einkastöðvamar nýtast hins
vegar ekki flokknum. Þaö er því
ekki að furða að á flokkinn hafi
habað í fjölmiðlum! En hvað er tb
ráða? Fásinna væri að ætlast tb
þess af DV og Morgunblaðinu að
þau yrðu dygg flokksblöð. Skyldur
þeirra em við kaupendur, ekki
þær starfsmönnum og öðrum og
láta þá síðan um reksturinn á eigin
ábyrgð með sölu áskrifta og auglýs-
inga (eins og einkastöðvar gera).
Tryggja má menningarlega reisn
og þjónustu við landsbyggðina með
öðru en því að ríkið relti tæplega
tveggja mibjarða bákn. Ég geri þó
ekki ráð fyrir að þessar hugmyndir
hafi, enn sem komió er, hljóm-
gmnn. Þess vegna verður að nægja
að herða mjög reglur um frétta-
flutning Ríkisútvarpsins frá því
sem nú er.
Leikreglur og leikendur
Óskynsamlegt væri að mínum
dómi af Sjálfstæðisflokknum að
hefja útgáfu sérstaks dagblaðs. Það
tælti abt of mikið fé og tíma frá
öðmm brýnni verkefnum. í stað
þess ætti flokkurinn að mínum
dómi að stórefla Stefni og gera
hann að mánaðarriti með mann
eða menn í fullu starfi en hætta um
leið útgáfu fréttabréfa sinna. Einn-
ig gæti hann kynnt málstað sinn
með þvi að kaupa auglýsingar í
einkastöðvum og einkablöðum eft-
ir efnum og ástæðum. Þótt leikregl-
ur fjölmiðlanna séu mikilvægar
má ekki gleyma sjálfum leikendun-
um - talsmenn flokksins rétta ekki
habann af nema þeir falb almenn-
ingi í geð og komi fram af festu.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson