Dagblaðið Vísir - DV - 15.02.1992, Page 26

Y£
26
LAUGARDAGUR 15. FEBRÚAR 1992.
Systir Emmanuelle er príorinna St. Jósefssystra af Chambery:
Sjálfboðavinna í 75 ár
- hér höfum við lifað og starfað og hér viljum við deyja, segir hún
Systurnar Emmanuelle, Apollonia og Elisabet í kapellunni á heimilinu í Garóabæ: „Við spurðum aldrei hve mikið fé kæmi frá ríkinu i spítaiann
heldur rákum hann bara og í það fóru öll launin okkar. Þannig var það frá upphafi.“ DV-myndir Brynjar Gauti
„Það var ekki alltaf tími til að fara með bænirnar á réttum tíma þegar
við vorum að vinna á Landakoti," segir systir Emmanuelle.
„Þetta hefur verið sjálfboöavinna
í 75 ár. Við rákum bara spítalann
án þess að spyrja hve miklir pen-
ingar kæmu og svona hefur þetta
verið frá upphafi. Launin okkar
hafa öll farið í reksturinn. En það
er svo leiðinlegt að tala um þessi
samskipti við ríkið og svo er þetta
heldur ekki frágengið ennþá,“ segir
hún svolítið dapurlega og slær út
höndunum eins og í uppgjöf.
Systir María Emmanuelle, príor-
inna St. Jósefssystra af Chambery,
er 64 ára gömul, yngst systranna
ellefu sem búa nú á hvíldarheimili
þeirra við Holtsbúð í Garðabæ.
Þrjár búa í húsi við Bárugötu í
Reykjavík og hafa haft umsjón með
Landakotskirkju.
Jósefssystur hafa unnið mikið
starf á íslandi. Látleysi, auðmýkt
og kærleikur einkenna viðmót og
lífsviðhorf þessara öldruðu kvenna
sem um þessar mundir velta því
fyrir sér hvaða úrskurður verður
kveðinn upp yfir framtíð sjúkra-
hússins sem þær hafa lagt lifsstarf
sitt í.
Systurnar byggðu fyrir fé regl-
unnar og ráku sjálfar St. Jósefsspít-
alana í Hafnarfirði og á Landakoti
um áratugaskeið. Hver stund var
skipulögð og þær lögðu hart að sér.
Alla tíð hafa þær átt í stöðugu stríði
við íslensk stjómvöld um fé til
rekstrarins.
Þegar nokkuð rættist úr mjög
erfiðri fjárhagsstöðu í kringum ár-
ið 1970 kom upp nýtt vandamál:
Ljóst varð að ekki fengjust yngri
systur til landsins til að halda
áfram starfmu. Að lokum var
Landakotsspítah seldur ríkinu árið
1976 og árið 1988 var sjúkrahúsið í
Hafnarfirði selt bæjaryfirvöldum
þar.
Árið 1974 var hafist handa við
byggingu hvíldarheimihsins í
Garðabæ. Um það leyti sem gengið
var frá sölunni á spítalanum fluttu
systumar til Garðabæjar og urðu
áður en langt um leið hluti af bæ-
jarlífinu. Heimhið er stórt. í tíu
samtengdum húsum em tuttugu
eins manns herbergi með baðher-
bergi, kapella, eldhús og mötu-
neyti.
í fyrstu tóku þær að sér bama-
gæslu og fóru inn á heimili fólks
og léttu undir með þeim sem á
þurftu að halda. Sú tíð er nú liðin,
enda systumar orðnar aldraðar.
Kaþólski söfnuðurinn hefur fengið
afnot af sal í húsinu fyrir félags-
starf og heimilið er áfram öllum
opið sem vilja leita friðar í litlu
kapellunni þeirra.
Friður og kyrrð er reyndar lík-
lega það fyrsta sem gestur á systra-
heimihnu tekur eftir. Hvergi er
útvarp í gangi né nokkur raf-
magnstæki. Þögnin er aðeins rofin
af lágum röddum systranna sem
eru að fara með bænirnar inni í
kapehunni.
Skrifstofustúlkan
Matthildur varð systir
María Emmanuelle
„Okkur hður mjög vel héma, hér
höfum við lifað og starfað og hér
vhjum við deyja," segir systir Em-
manueUe þegar hún sest með okk-
ur í rúmgóðri setustofunni þeirra.
Hún er fædd í Essen í Þýskalandi
en kom eins og þær allar tíl íslands
frá St. Jósefsreglunni í Kaup-
mannahöfn. Skímamafn hennar
er MatthUdur, en hún, eins og hin-
ar tíu, hefur vahö þann kost að
halda í nafnið sem hún tók þegar
hún gaf heit sitt fyrir löngu. Allar
taka þær nafnið Maria sem fomafn
en notast við það síðara.
„Eg var 32 ára þegar ég fór í
klaustur árið 1959 og hafði þá aldr-
ei hugsað mér það áður,“ segir
hún. „Ég vann á skrifstofu þá og
hafði verið í verslunarskóla í þrjú
ár. Eftir stríðið voru mörg börn
foreldralaus og þá voru stofnuð
heimih fyrir þau. Á hveiju heimili
bjuggu tíu börn og á einu slíku
langaði mig til að vinna. Móðir mín
var alltaf á móti því að ég léti verða
af þessu. Við erum sjö systkinin og
hún vissi að það yrði hrikalega erf-
itt að sjá um tíu böm sem að auki
kæmu hvert úr sinni fjölskyldunni.
Köllunin var sterk
En svo sá ég Jósefssystur á hvíld-
arheimili í Þýskalandi. Það var
ekki elUheimili heldur hús þar sem
systur geta dvahð um tíma og hvílt
sig. Og þegar ég sá hana fékk ég
köllun um leið. Ég fann þaö svo
sterkt að þetta var það rétta fyrir
mig.“ Hún hlær og bætir við til
útskýringar: „Þetta hefur kannski
verið eins og þegar þú sást mann-
inn þinn fyrst. Maður finnur það
hérna,“ og hún styður hönd á
hjartastað um leið.
Systir í reglu hehags Jósefs vinn-
ur ekki heit sitt strax. í fyrstu fær
hún sex mánaða reynslutíma. Síð-
an fær hún búninginn og starfar
næstu tvö árin án heits. Eftir það
gefur hún heit fyrir eitt ár í senn
næstu þijú árin.
Þrír áratugir á þessu ári
„Og síðan er það til eilífðar. En
samt sem áður er alltaf hægt að
fara. Þetta er svolítið eins og hjóna-
bönd í nútímasamfélagi," segir hún
og brosir. „Mér fannst aldrei erfitt
að gefa heit mitt en í byijun var
þetta framandi líf og bænastund-
imar margar."
Th íslands kom systir Emmanu-
elle árið 1962, fyrir nákvæmlega 30
ámm. „Það var ekki alltaf tími th
að fara með bænirnar á réttum
tíma þegar við vorum að vinna á
Landakoti. Þegar ég kom vomm
við 32 á Landakoti og 14 systur í
Hafnarfirði. Á þeim tíma vorum
við flestar hér. Strax frá byijun,
þegar við tókum að okkur sjúkhng-
ana, höfum við fundið velvhja frá
fólki.“
Hún hefur verið príorinna systr-
anna frá því 1987. Það ár var hún
beðin að koma til íslands aftur eft-
ir 5 ára dvöl í Þýskalandi og vera
príorinna eldri systranna. Sam-
kvæmt reglunum var máhð lagt
fyrir allar systurnar og þær veittu
henni ahar atkvæði sitt. „Þá kom
ég fyrst í þetta hús í Garðabænum.
Það var svolítið erfitt að fara th
Þýskalands eftir aö hafa veriö hér
á íslandi og það var gott að koma
hiiigað aftur,“ segir hún.
Elsta systirin kom th landsins
árið 1932. Systurnar eru orðnar
fullorðnar og það er allnokkur ald-
ursmunur á þeim flestum og systur
Emmanuehe. Þær sjá um aha hluti
sjálfar; þvotta, þrif og innkaup.
Fjóra daga í viku fá þær þýska
matselju en það er eina aðstoðin
sem þær hafa þannig að það er í
nógu að snúast fyrir príorinnuna.
Sú eina með bílpróf
„Ég er sú eina sem er með bíl-
próf,“ segir systir Emmanuelle.
„Ég þarf mikið að fara fyrir syst-
umar, leita th læknisins, sjá um
öh matarinnkaupin og ýmislegt
fleira. Heilsan á systrunum hefur
verið ágæt í ár en síðasta ár lá allt-
af einhver þeirra á spítalanum í
Hafnarfirði."
Þrátt fyrir að systurnar séu farn-
ar að reskjast hafa þær ekki látið
það hafa áhrif á daglegt líf sitt að
öðm leyti en því að þær eru hættar
vinnu.
„Klukkan sjö fómm við th morg-
unbænar og klukkan átta messar
presturinn okkar. Klukkan hálfniu
er morgunverður. Hver hefur sitt
ákveðna verk. Klukkan tólf er há-
degismatur og síðan hvíldartími.
Klukkan hálfþrjú er bænastund í
kapellunni. Og á hverjum degi höf-
um við andlegan fyrirlestur og sitj-
um þá hér í setustofunni okkar og
lesum úr Biblíunni. Systurnar
vinna mikla handavinnu fyrir bas-
ar Landakotskirkju."
Hún tekur brosandi upp hálf-
prjónaða tuskubrúðu sem liggur á
sófabrúninni og sýnir okkur.
„Þetta er alla vega vinna. Við sitj-
um oft hér með handavinnuna á
meðan ein les fyrir okkur. Við
borðum snemma kvöldmatinn, um
hálfsex, og svo horfum við á frétt-
imar í sjónvarpinu. Svo forum við
snemma að sofa því systurnar eru
orðnar svo fullorðnar."
Fólkhringir
og þakkar okkur
Það hefur mikið verið hringt til
systranna undanfarna daga, eftir
að Landakotsspítali komst í sviðs-
ljós fjölmiðlanna og systir Em-
manuehe lét andstöðu systranna
við áform yfirvalda opinberlega í
ljósi í viðtali við DV þann 5. febrú-
ar síðasthðinn.
„Fólk hringir og þakkar okkur
fyrir starf okkar við spítalann. Við
tölum um það og um hvernig þetta
hefur verið í gegnum tíðina hjá
okkur. Það er gott fyrir mig að
heyra eldri systumar tala um
gömlu tímana.
Við erum eins og fjölskylda hér.
Og ef eitthvað kemur upp, eins og
gerist í öhum fjölskyldum, getum
við alltaf talað um það. Ég tók starf-
inu af því að þær kusu mig ahar
th að vera príorinna og ef það geng-
ur ekki allt sem skyldi þá minni
ég þær á að þær kusu mig.“ Hún
hlær viö. „En þetta hefur oftast
gengið vel...“
-VD